×

منوی بالا

منوی اصلی

دسترسی سریع

اخبار سایت

آخرین اخبار

امروز : دوشنبه, ۲۸ اسفند , ۱۴۰۲  .::.  اخبار منتشر شده : 0 خبر
تاریخچه، تولید و فرآوری، مباحث اقتصادی و صادرات زیره سبز Cuminum cyminum

مقدمه

انسانها علاوه بر تأمین مواد غذایی بسیاری از نیازهای روزمره زندگی خود را از گیاهان تأمین می کنند. شاید بتوان گفت که نقش گیاهان در تأمین اینگونه نیازهای جامعه انسانی، کمتر از نقش آنها در تأمین محصولات غذایی نیست.

از جمله این مواد کاغذ، پلاستیک، چسب، داروهای گیاهی و نوشیدنی هایی مثل چای و کاکائوست که گیاهان مختلفی را ما در تهیه و تولید این مواد استفاده می کنیم.

آنچه که در انتخاب گیاهان زراعی جهت کشت در یک منطقه اهمیت دارد سازگاری با عوامل محیطی و با صرفه بودن از نظر اقتصادی می باشد که باعث می شود که یک گیاه زراعی در یک منطقه مورد کشت کار قرار گیرد.

زیره سبز بعنوان گیاهی ارزشمند از نظر دارویی دارای ویژگیهای است که جایگاه آنرا در الگوی کشت مناطق خاصی از کشورمان تثبیت نموده است. مهمترین این ویژگیها عبارتند از:

۱) فصل رشد نسبتاً کوتاه زیره سبز (۱۰۰ تا ۱۲۰ روز) باعث می شود پس از برداشت محصول زمین را زیر کشت محصولاتی نظیر ذرت علوفه ای، سویا، هویج، ارزن، کنجد و برد و یا اقدامات اصلاحی روی خاک انجام داد.

۲) زیره سبز نیاز آبی کمی دارد. علاوه بر آن، قسمت عمده آب مورد نیاز خود را از نزولات جوی تأمین می کند.

۳) فصل کاری زیره سبز در مناطق کشت با فصل کاری محصولات دیگر تلاقی نداشته و تعادلی در توزیع زمانی کار زارعین و ماشین آلات کشاورزی ایجاد می کند.

۴) زیره سبز در مقایسه با سایر محصولات زراعی از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار است، خصوصاً در مناطقی که آب عامل محدود کننده است.

۵) از آنجا که زیره سبز گیاهی صادراتی است، قیمت آن کمتر دچار نوسانات شده و موجب اطمینان خاطر کشاورز از فروش محصول خود به قیمت مناسب می شود. (م ۹)

حال با توجه به این ویژگیها در این پایان نامه به تحقیق و جمع آوری اطلاعات در مورد این گیاه ارزشمند پرداخته ایم.

فصل اول: تاریخچه و مبدأ زیره سبز

زیره سبز بعنوان یک گیاه دارویی و ادویه ای از روزگاران کهن مورد استفاده قرار می گرفته بطوریکه در کتاب مقدس Ebers Papyrus(1550 قبل از میلاد) به شناخت بذر زیره اشاره شده است. (م ۱)

در مبدأ جغرافیایی زیره سبز اختلاف نظر وجود دار د. بعضی آنرا بومی مناطق جنوبی مدیترانه و عده ای بومی ناحیه علیای مصر و سواحل نیل می دانند. (م ۹)

قدیمی ترین اثری که از زیره سبز در تاریخ بدست آمده مصرف آنرا به ۵۰۰۰ سال قبل می برد که مصریان برای مومیایی فراعنه از آن به همراه بادیان و مرزنجوش استفاده می کردند. از زیره درپاپیروس ها به عنوان یک ضد تشنج، ملین، مسکن و محرک نامبرده و در طب سنتی هند محرک و مفید برای اسهال و ورم روده بکار برده می شده است. (م ۹)

نظر به قدمت و وسعت کشت و تنوع نمونه های وحشی زیره سبز بخصوص گونه Cuminum Setifoliumدر ایران، این احتمال تقویت می شود که منشاء تکامل و اهلی شدن این گیاه غلات ایران باشد.

در ایران نمونه های نیمه وحشی این گیاه از سبزوار، سرخس و صالح اباد، سرخه سمنان، گرمسار، غرب کاشمر، بین خواف و تایباد، سرخس و دریاچه بزنگان و جنوب تربت حیدریه گزارش گردیده است.

فصل دوم: گیاه شناسی زیره سبز

برای آشنایی بیشتر با زیره سبز ابتدا گیاه شناسی تیره جعفری که زیره سبز متعلق به این خانواده است بررسی کرده و سپس جنس زیره و بویژه زیره سبز را مورد بحث قرار می دهیم.

۲-۱ تیره جعفری Apiaceae=Umbellifereae

تیره جعفری از نظر داشتن گیاهان دارویی و تغذیه ای اهمیت زیادی دارد. پودر یا دانه بسیاری از گیاهان این خانواده را بعنوان ادویه و بصورت افزودنی وارد غذاها می کنند و یا به شکلهای مختلف مثلاً ضد نفخ، مقوی معده، اشتها آور و … بکار می برند (م ۲)

گیاهان تیره جعفری گیاهانی هستند یکساله، دو ساله یا چند ساله، بندرت بوته ای یا درختچه ای، که در حالت درختچه ای با چوب نرم و گاهی نیز با رشد غیرطبیعی چوب پین همراه می باشند. در اغلب گیاهان خانواده ساقه شیاردار بوده و دارای بافت کلانشیم محیطی کاملاً توسعه یافته است.

برگها متناوب، بندرت متقابل یا فراهم، ساده با مرکب بصورت پری، پنجه ای، سه تایی و یا رشته ای. گل آذین از نوع محدود و به صورت چتر مرکب و گاهی بصورت چتر ساده است.

گلها کوچک، منظم، گاهی نامنظم و جز مادگی ۵ قسمتی (Pentanerous)بالایی و دوجنسی یا یک جنسی است. به ندرت ممکن است گیاه دوپایه (Dioecious)باشد. پرچمها متناوب با گلبرگها و معمولاً ۵ عدد هستند که بوسیله میله های مجزا برروی دیسکی شهددار قرار دارند.

پرچمها معمولاً زودتر از مادگی می رسند (Rrotendri)و همین مورد سبب گرده افشانی غیرمستقیم می باشد. مادگی معمولاً شامل ۲ برچه پیوسته است که از تخمدانی ۲ خانه و یا پایینی می دهند.

میوه ۲ فندقه شیروکارپ (Schizocarp)است که هر قسمت را مری کارپ می گویند. میوه های شیزوکارپ صاف یا شیاردار بوده و گاهی توسط کرک، فلس و یا خار پوشیده شده اند.

(منایع ۷ و ۲ و ۹)

تیره جعفری را می توان به زیرتیره های زیر تقسیم بندی کرد.

زیرتیره جعفری (Apiodeue)، سانی کولوتئیده (Saniculoideau)آرالیوئیده (Araliodeae)

آنچه بطور سنتی در تیره جعفری جای می گیرد به مفهوم ویژه شامل گونه های علفی با دو برچه است که از پهلو پهن شده و شیزوکارپ دارند، د ارای کاپوفور بوده و مجرای ترشحی آنها دارای روغنهای فرار است. (م ۷ م ۱ م ۲)

۲-۲ جنس زیره سبز Cuminum

گیاهانی هستند یکساله، معطر، بدون کرک (جز میوه)، ساقه علفی با انشعابات ۲ تایی و گاهی ۳ تایی که ارتفاع آن ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر است.

برگها متناوب، دارای انشعابات دو بار سه قسمتی و رشته ای شکل اند. گل آذین از نوع چتر مرکب می باشد. کاسبرگها و گلبرگها هرکدام ۵ عدد  است و به تخمدان گل متصل می شونمد، پرچمها ۵ عدد می باشند که به قسمت داخل باز می شوند، مادگی شامل ۲ برچه پیوسته است که تشکیل تخمدانی دوخانه و پایینی را می دهد، میوه دوکی شکل بوده و در دو سر باریک می شود و از نوع دوفندقه شیزوکارپ است که شامل دو مریکارپ می باشد، پریکارپ میوه تانن زیادی داشته و بر اثر املاح آهن رنگین می شود، رنگ میوه زرد یا خرمایی مایل به خاکستری است. (م ۱ و ۲ و ۷)

۲-۳ زیره سبز Cuminum Cyminum(14= n2)

گیاهی است یکساله که ارتفاع آن بر حسب شرایط محیطی ۱۰ تا ۵ Cmمتغیر است نام انگلیسی آن Cuminو در عربی به آن کمون می گویند. در برخی مناطق خراسان این گیاه کراویه نامیده می شود.

ریشه آن دراز، باریک و سفید است و ساقه آن علفی، راست، منشعب با تقسیمات دوتایی و به ندرت سه تایی است که این انشعابها در نهایت به گل آذین چتر مرکب ختم می شود.

رنگ برگها تیره و ظاهر آن شفاف و بی کرک است برگها رشته ای شکل و فاقد گوشوارک نیز می باشد. زیره سبز گیاهی عمدتاً خود گشن و دگر گشنی آن ۲ تا ۳ درصد می باشد (و گرده افشانی آن عمدتاً توسط باد صورت می گیرد تا حشرات). گلها کوچک و به رنگهای سفید، قرمز صورتی و یا بنفش دیده می شود. کاسه گل شامل ۵ کاسبرگ جدا نوک تیز و سبز و جام گل از ۵ گلبرگ آزاد تشکیل شده است. تعداد پرچمها ۵ عدد بوده و تخمدان آن ۲ برچه ای است که نهایتاً تولید میوه ۲ فندقه شیزوکارپی می کند که بصورت دو بذر به هم چسبیده می باشد. میوه ز یره سبز بطول ۵ تا ۶ mmقطر آن ۵/۱ تا ۲ mm، کشیده و دوکی شکل است که در دو طرف باریک می شود. میوه بسیار معطر و پوشیده از تارهای خشن است.

رنگ بذر از سبز تا قهوه ای تغییر می کند. بذر سالم و رسیده زرد است ولی هرچه از عمر آن بگذرد رنگ آن تیره تر می گردد  و وزن هزار دانه حدود ۳ گرم می باشد.

بذر این گیاه قسمت مهم مورد استفاده این گیاه می باشد، میوه شامل (۷%) روغن، (۱۳%) رزین (۵/۲ تا ۴%) اسانس و آلورون است. بوی مخصوص اسانس و میوه گیاه مربوط به کومینول است. (م ۱ و ۲ و ۵ و ۷ و ۹)

فصل سوم: زیره سبز و نیازهای آن برای رشد و نمو

۳-۱ محیط رشد زیره سبز

با توجه به منشاء اصلی شدن زیره سبز مناسبترین منطقه رشد برای آن منطقه معتدله می باشد مناسبترین محدوده دمایی مورد نیاز این گیاه ۲۶-۹ درجه سانتی گراد است که این دما در اکثر مناطق زیره کاری در ماههای آخر زمستان و اوایل بهار تأمین می گردد.

در کشور ما نیازهای محیطی زیره سبز در اکثر مناطق کشور قابل تأمین است و شاید عامل محدود کننده زراعت آن رطوبت نسبی بالا در مناطق شمالی کشور باشد به این دلیل است که زیره سبز  مورد حمله چندین قارچ قرار می گیرد و محدود شدن زراعت زیره سبز به حاشیه کویر نظیر استانهای خراسان، اصفهان و کرمان نیز شاید به همین دلیل باشد (م ۲ و ۷)

۳-۱-۱ نیازهای حرارتی زیره سبز

دمای آب و هوای مدیترانه یا برای رشد و نمو زیره سبز مناسبتر است. تجربیات نشان می دهد که بذر زیره سبز در دماهای نزدیک به صفر درجه جوانه نمی زند.

حداقل دمای رشد زیره سبز ۹ درجه و حداکثر آن ۲۶ درجه سانتی گراد اعلام کرده اند و در مورد حداکثر دمای قابل تحمل گیاه گزارشی موجود نمی باشد.

در تستهای تعیین قوه نامیه محدود حرارتی ۲۰-۳۰ درجه سانتی گراد برای زیره سبز پیشنهاد شده (م ۲ و ۷)

۳-۱-۲ نیازهای رطوبتی زیره سبز

مطالعه مناطق کاشت و زیستگاههای طبیعی این گیاه بیانگر این است که رطوبت نسبی بالا مناسب رشد گیاه نمی باشد. رطوبت نسبی بالا موجب ابتلای زیره به دو بیماری بلایت آلتراناریایی و بوته میری می شود. (م ۲ و ۷)

۳-۱-۳ خاک مناسب زیره سبز

گیاهچه زیره سبز بسیار ظریف و ضعیف است، سبز شدن آن در خاکهای سنگین خصوصاً در صورت تشکیل سله در لایه سطحی خاک بسیار مشکل می باشد.

لذا خاکهای شنی – لومی برای زراعت زیره سبز پیشنها می گردد، همچنین وجود تهویه کافی و اکسیژن فراوان خاک برای زراعت موفق این گیاه توصیه می گردد و PHخاکها نیز باید در محدوده ۳/۸-۵/۴ باشد.

۳-۱-۴ نیاز نوری زیره سبز

زیره سبز بدلیل دارا بودن برگهای رشته ای، در صد کمی از نور رسیده به سطح زمین را دریافت می کند. لذا بحث سایه اندازی و رقابت بر سر جذب نور در این گیاه منتفی است، روزهای آفتابی و خشک شرایط مطلوبی را بریا فرار گیاه از ابتلا به بیماریهای قارچی فراهم می کنند.

۳-۲ اجزای عملکرد زیره سبز

اجزای عملکرد زیره سبز عبارتند از تعداد بوته در واحد سطح، تعداد دانه در بوته و وزن دانه است با توجه به حساس بودن زیره سبز به عمق کاشت و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ایجاد تراکم مطلوب در این گیاه از اهمیت ویژه یا برخوردار است. پس از تعداد بوته تعداد چتر در بوته در درجه اهمیت بعدی قرار دارد که حدوداً از ۱/۱۶ تا ۱/۵۵ در گزارشهای مختلف فرق می کند. متوسط تعداد دانه در چتر نیز ۱۱ عدد ذکر شده که این عدد به عوامل مختلف زراعی وابسته است و بسته به شرایط تغییر می کند.

وزن دانه آخرین جزء عملکرد است که تابعیت آن از عوامل ژنتیکی بیشتر از عوامل محیطی است. وزن هزار دانه زیره سبز در گزارشهای مختلف در حدود ۰۴/۳ تا ۲۰/۵ گرم ذکر شده است.

۳-۲-۱ عملکرد دانه زیره سبز

پتانسیل عملکرد دانه زیره سبز از طریق تعداد بوته در واحد سطح، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و وزن دانه تعیین می شود.

چنانچه حداکثر اعداد گزارش شده از هر یک از اجزای فوق را در نظر گرفته و در هم ضرب کنیم. عملکرد دانه بیش از ۲۰۰۰kgدر هکتار نخواهد شد.

بیشترین عملکرد گزارش شده به میزان ۱۸۰۰kgدر شرایط ۴ بار آبیاری در اصفهان بوده است. در بقیه گزارشات عملکرد کمتر از ۱۰۰۰kgدر هکتار گزارش شده.

۳-۳ مراحل نمو زیره سبز

نمو عبارت از وقوع تغییرات موروفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فنولوژیکی است که در طول فصل رویش گیاه باعث عبور از یک مرحله رشدی و ورود به مرحله بعدی می گردد.

این مراحل از جوانه زنی شروع و به رسیدن دانه روی گیاه مادری خاتمه می یابد.

مراحل قابل تشخیص در طول نمو زیره سبز شامل جوانه زنی، سبز شدن گیاهچه، ظهور برگ واقعی، تولید انشعابات یا بریدگی های برگ، شاخه دهی تشکیل چتر، تشکیل چترکها، ظهور گلها، گرده افشانی، پر شدن دانه و رسیدگی می باشد که این دوره حدوداً ۱۰۰ تا ۱۷۰ روز طول می کشد (م ۲ و ۷ و ۶)

۳-۴ واکنش زیره سبز به تنشهای محیطی

۳-۴-۱ اثر تنش کم آبی بر مولفه های عملکرد بذر در زیره سبز

در مورد این اثر به تحقیقی که در این زمینه انجام شده اشاره می کنیم:

در این مطالعه اثر تنش کم آبی بر تولید گیاه زیره سبز مورد بررسی قرار گرفت.

تیمارهای اعمال شده شامل رطوبتهای در حدود FC3/2 و FC3/1 بودند. ویژگیهای مورد بررسی عبارت از عملکرد بذر، وزن هزار دانه، تعداد چتر در بوته، وزن اندام هوایی، وزن شیر و نسبت وزن هوایی به ریشه بودند.

این آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۴ تکرار اجرا شده است.

مکان تحقیق مزرعه گیاهان داروئی مجتمع تحقیقاتی البرز بود. (این مجتمع در جنوب شرقی شهر کرج در عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقه شمالی و ۵۱ دقیقه شرقی، در ارتفاع ۱۳۲۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است). متوسط بارندگی در منطقه ۲۳۰mm، حداقل و حداکثر درجه حرارت به ترتیب ۲۰- و ۳۸ درجه سانتیگراد می باشد خاک مزرعه تحت آزمایش دارای بافت لومی – شنی و ظرفیت زراعی ۱۷% بود.

بذور مورد استفاده از مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان خراسان تهیه گردید، قوه نامیه بذور ۹۰% و وزن هزار دانه ۲/۲ تا ۸/۲ گرم بود.

زمین مزرعه بعد از آماده سازی بصورت کرتهایی با ابعاد ۵/۲×۵ متر درآمد و در داخل آن جوی پشته هایی با فاصله ۳۰Cmایجاد گردید.

برای تعیین حد FCو FC3/2 و FC3/1 با توجه به نتایج آزمایش خاک، بعد از اولین آبیاری کامل، هر روز از ۳ نقطه مختلف کرت نمونه از اعماق مختلف، ‌از کنار پشته ها معادل منطقه ریشه برداشته و در آون با ۱۰۵ درجه سانتی گراد به مدت ۲۴ ساعت قرار داده شد.

سپس نمونه ها توزین گردید و درصد رطوبت هر نمونه محاسبه شد. به محض رسیدن میزان رطوبت در حد تیمار مورد نظر آبیاری در کرت مربوطه انجام گرفت و این عمل تا کامل شدن دوره رشد گیاه انجام گرفت. پس از رسیدن کامل، بوته ها همراه با ریشه با دقت برداشت هر بوته جداگانه در پاکت قرار داده شد و ویژگیهای مورد نظر اندازه گیری و یادداشت گردید.

تجزیه آماری برای ارزیابی تفاوت تیمارها از روش تجزیه واریانس دو طرفه، برای مقایسه میانگینها از روش دانکن و برای ضرایب همبستگی دوگانه از روش پیرسون استفاده گردید. برای محاسبات آماری از نرم افزارهای MSTATCو SPSSو برای رسم نمودارهای آماری از نرم افزار EXCELاستفاده شده است.

نتایج

نتایج تجزیه آماری نشان دادند که تیمارهای آزمایش بر ویژگیهای عملکرد بذر، وزن هزار دانه، وزن اندام هوایی و تعداد چتر در بوته در سطح ۱ درصد اثر معنی دار داشته است (۰۱/۰<(، ولی بر ویژگیهای وزن ریشه و نسبت وزن اندام هوایی به ریشه تأثیر معنی داری نداشته است (۰۵/۰<(مقایسه میانگینها با روش دانکن مشخص کرد که رطوبت در حد FCنسبت به دو تیمار دیگر تأثیر معنی دار و افزاینده ای بر ویژگیهای عملکرد بذر، وزن هزار دانه، وزن ساقه و تعداد  چتر در بوته داشته است در حالی که تیمارهای FC3/2 و FC3/1 از نظر هیچکدام از ویژگیهای فوق تفاوت معنی داری با هم نداشتند.

ضرایب همبستگی نیز بین اندام هوایی و وزن ریشه (۷۲۳۴/۰) و بین تعداد چتر در بوته و وزن ریشه ۶۰۴۲/۰ قابل توجه می باشد.

با توجه به نتایج این بررسی می توان گفت در حالی که رطوبت در حد ظرفیت زراعی در اختیار زیره سبز باشد، حداکثر محصول بذر و وزن هزار دانه بدست می آید و در شرایطی که تنش رطوبتی وجود داشته مقدار محصول بطور معنی داری کاهش پیدا خواهد کرد، با این وجود مقدار محصول با کاهش میزان رطوبت بطور خطی کاهش پیدا نمی کند. زیرا عملکرد و وزن هزار دانه در رطوبت ۳/۲FCو FC3/1 تفاوت معنی داری نشان ندادند و این بیانگر آن است که گیاه زیره سبز در شرایط تنش رطوبتی خود را سازگار با کمبود رطوبت می کند. (م ۱۱)

۳-۴-۲ تنش شوری

در مناطقی که زیره سبز کاشت می گردد شوری آب و خاک یکی از موانع اصلی کاهش عملکرد است. لذا داده ها و گزارشهای موجود می توان نتیجه گیری کرد که زیر سبز شوریهای کم تا متوسط را عمل می کند.

۳-۴-۳ تنش گرمایی

هرچند در منابع علمی زیره سبز را جزو گیاهان حاره ای نیز آورده اند ولی شواهد حاکی از حسایت – شدید مراحل فنولوژی این گیاه به گرماست.

در شرایط روزهای گرم، گیاه وارد مراحل زایشی شده و دوام این دوره نیز رابطه مستقیمی با گرما دارد. کوتاه شدن دوره زایشی گیاه با کاهش عملکرد آن همراه می باشد.

۳-۵ زیره سبز در تناوب

زیره سبز را بعد از گندم، پنبه، ذرت و آیش.

پس از برداشت محصول زیره سبز، می توان زمین را زیر کشت محصولاتی نظیر ذرت علوفه ای، سورگوم، سویا، هویج، ارزن و کنجد قرار دارد.

۳-۶ کوددهی زیره سبز

علاوه بر کربن، اکسیژن و هیدروژن که از اتمسفر و آب تأمین می گردد نیتروژن، فسفر و پتاسیم از دیگر عناصر پرمصرف در تولید گیاه زراعی است

نیاز کودی زیره سبز اندک بوده و میزان حاصلخیزی خاک تعیین کننده مقدار عنصر کودی مورد نیاز خواهد بود. بطور کلی ۳۰-۶۰-۳۰- Kgدر هکتار بترتیب ازت – فسفر و پتاس خالص توصیه می گردد. (م ۷ و ۹)

فصل چهارم: از کاشت تا برداشت زیره سبز

۴-۱ تهیه بستر بذر

هدف نهایی از تهیه زمین و بستر بذر ایجاد شرایط مناسب برای رشد گیاه می‌باشد. تهیه زمین یا آماده نمودن خاک برای بذر کاری بدین منظور انجام می شود که بذر کاشته شده به سهولت در خاک جوانه زده، سبز شده و محصول بدهد.

تهیه زمین شامل عملیات تهیه فیزیکی و شیمیایی خاک می باشد. برای تهیه بستر بهتر است در اوایل پائیز پس از افزودن کودهای حیوانی، زمین شخم مناسبی بخورد. خاکی که این گیاه در آن کشت می گردد  باید کاملاً نرم و بستر عاری از کلوخ باشد که لقای بذر با خاک  زیاد شود تا جوانه زنی بهتر بهتر صورت گیرد، زیرا جوانه های زیره سبز بسیار ضعیف بوده و به سله و فشردگی زیاد خاک حساسیت دارد. باید توجه داشت فشردگی خاک در لایه سطحی زمین برای گیاهان دانه ریز بعلت حفظ رطوبت خاک مناسب بوده و باعث استقرار بهتر گیاه می گردد. بنابراین احتمال می رود برای داشتن تحمل پذیری خوب و کاهش مقدار بذر مصرفی و حفظ رطوبت خاک بایستی تمهیداتی صورت گیرد که سطح خاک فشرده شود.

۴-۲ آماده سازی بذر جهت کاشت

بهتر است قبل از کشت، بذرهای زیره سبز را جهت افزایش درصد جوانه زنی به مدت ۳۶-۲۴ ساعت در آب نسبتاً جاری قرار داد تا مواد بازدارنده جوانه زنی که در پوسته بذر وجود دارد حل شده و از بین بروند. در مناطق آلوده به بیماری بلایت آلترناریائی و فوزاریوم استفاده از بذر سالم و ضدعفونی بذر با قارچ کشها موثر (سیستمیک) توصیه می گردد.

بهرحال بذر مورد استفاده می بایست از قوه نامیه، وزن هزار دانه و خلوص خوبی برخوردار بوده و قبل از کشت با قارچ کشهای سیستمیک توصیه شده ضدعفونی گردد.

۴-۳ کاشت بذر زیره سبز

کاشت زیره سبز به روشهای خشکه کاری و هیرم کاری و به شکهای کرتی و ردیفی صورت می گیرد. تا سالهای اخیر کشت این محصول بصورت دیم بوده، ولی در حال حاضر بیشتر بصورت آبی کشت و کار می گردد. در کشت دیم در زمان مناسب زمین بذرپاشی می شود و سپس بوسیه دیسک و ماله بذر را زیر خاک می کنند.

در کشت آبی زیره سبز روشن خشکه کاری بذر کود در زمینی که در پاییز شخم خورده، پاشیده می شود و سپس بذر و کود نموده و سپس بوسیله دیسک یا کولیتواتور آنها را زیر خاک می کنند و دنبال آن ماله می زند.

در کشت ردیفی از دستگاه فاروئر گندم استفاده می شود. قبل از کود و بذرپاشی کلوخهای زمین را بوسیله دیسک کاملاً نرم کرده و بعد بوسیله لولر پستی و بلندیهای زمینی را هموار می کنند تا تراکتور بهتور بتواند ردیفها را دربیاورد. سپس اقدام به پخش بذر می کنند که پخش بذر ممکن است با دستگاه کودپاش سانتریفوژ و یا با دست انجام گیرد و پس از آن دستگاه فاروئر اقدام به درآوردن جوی و پشته به عرض ۵۰-۴۰cmمی کنند.

محققان در بررسی اثر مقادیر بذر و روشهای کشت در عملکرد زیره سبز طی ۲ سال زراعی در منطقه تربت جام کشت ردیفی را توصیه نموده اند.

۴-۴ تاریخ کاشت زیره سبز

با توجه به حساسیت زیره سبز به عوامل اقلیمی بویژه فتوپریود و دما ضروری است که کشت این گیاه زمانی صورت گیرد که زمان کافی بمنظور رشد علفی و شاخه بندی وجود داشته باشد. در کشتهای هراکش، زیره فرصت کافی جهت طی نمودن رشد زایشی بطور طبیعی دارد و از رشد کافی و شاخه بندی خوبی برخوردار است و در نتیجه عملکرد آن بالاست، ولی در زراعتهای کرپه و دیرکشت زیره این فرصت را پیدا نمی کند. لذا در مناطق گرمتر که خطر سرمازدگی زمستان وجود ندارد کشت زیره بصورت پاییزه در نیمه آذر و در مناطق سرد اسفند ماه توصیه می گردد. بهرحال کشت زمستانه زیره سبز عملکرد بالاتری برخوردار خواهد بود.

۴-۵ برداشت زیره سبز

۴-۵-۱ عملکرد زیره سبز

فاکتورهای زیادی از جمله رقم، محیط، نوع و آرایش کشت، مقادیر بذر، مدیریتهای زراعی از جمله کوددهی، آبیاری و روشهای آن، مبارزه با آفات، بیماریها، علفهای هرز و زمان و نحوه برداشت از متغیرهایی می باشند که در عملکرد زیره سبز مؤثرند. به هر حال عملکرد از مقادیر بسیار ناچیز تا ۲۰۰۰ کیلوگرم در هکتار می تواند در نوسان باشد.

متوسط عملکرد در شرایط دیم و آبی بطور متوسط بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰kgدر هکتار تغییر می کند.

۴-۶ زمان برداشت و آماده سازی محصول برای بازار

برداشت محصول زیره سبز در مناطق مختلف زیره کاری اعم از دیم و آبی عمدتاً از اواخر اردیبهشت تا اواخر خردادماه بسته به شرایط آب و هوایی انجام می گیرد. جهت جلوگیری از ریزش دانه، در زمانی که بوته ها تازه به زردی می گرایند برداشت با دست یا داس انجام می شود و به مدت چند روز خرمن شده و اقدام به زیر و رو کردن توده جهت جلوگیری از فساد و تخمیر و خشک کردن کامل بوته زیره می نمایند و سپس با چوبه دست و چنگکهای مخصوص و یا بوسیله خرمن کوب و یا با دادن دانه ها را جدا کرده و نهایتاً محصول را بوجاری اولیه نموده و در داخل گونی ریخته و به انبار و یا محل سکونت انتقال می دهند و سپس جهت فروش به واسطه ها و یا تجار محلی عرضه می شود.

۴-۷ آب مورد نیاز زیره سبز

آب مورد نیاز (ETC)یا نیاز آبی به مقدار آبی گفته می شود که بصورت پتانسیل برای تکمیل رشد گیاه و تأمین میزان تبخیر – تعرق در طول دوره رشد مورد نیاز می باشد.

مقدار تبخیر تعرق پتانسیل گیاه مرجع (ETO)را در طول  دوره رشد زیره سبز ۵۶۰ میلی متر و نیاز آبی زیره سبز را در طول دوره رشد ۳۳۵ میلی متر یا ۳۳۵۰ متر مکعب در هکتار بدست آورده است. بعبارت دیگر متوسط ضریب گیاه زیره در طول دوره رشد ۵۹/۰ می باشد.

۴-۷-۱ اثر آبیاری بر اجزاء عملکرد زیره سبز

۴-۷-۲ وزن هزار دانه زیره سبز

آبیاری کامل وزن هزار دانه زیره سبز را کاهش می دهد، زیرا بیشترین تأثیر آبیاری صرف افزایش رشد شاخ برگی می شود.

۴-۷-۳ تعداد چتر در بوته زیره سبز

آبیاری کامل نقش چندانی در افزایش تعداد چترها در بوته ندارد و آزمایشات نشان داده که در دیم کاری بوته ها دارای تعداد چتر زیاد می باشند. آبیاری تکمیلی تا حدی تعداد چتر را افزایش می دهند، اما اختلاف آن با تعداد چتر در بوته های دیم معنی دار نمی باشد.

۴-۷-۴ تعداد دانه در چتر زیره سبز

هرچند بعضی از گزارشات نشان می دهد که با افزایش آبیاری تعداد دانه در چتر کاهش یافته و از ۳/۳۰ دانه در یک بار آبیاری به ۶/۲۲ دانه در چهار بار آبیاری می رسد، اما گزارشات دیگر حاکی از آن است که بین آبیاری کامل و دیم تفاوتی از نظر تعداد دانه در چتر مشاهده نمی شود. بعضی از پژوهشها نیز نشان داده اند که با افزایش آبیاری تعداد دانه در چتر افزایش پیدا می کند که علت این امر ممکن است بدلیل خشکی زیاد آن مناطق باشد.

۴-۷-۵ عملکرد دانه

اکثر پژوهشهای انجام شده در مورد زیره سبز نشان می دهند که در سالهای نرمال از نظر بارندگی نیازی به آبیاری نبوده و آبیاری زیاد باعث کاهش عملکرد دانه می گردد. (م۷و۹و۵و۳و)

فصل پنجم: بیماریها، آفات و علفهای هرز زیره سبز

۵-۱ بیماریهای زیره سبز

یکی از مهمترین موانع تولید مطلوب زیره سبز خصوصاً در سالهای پرباران ابتلای زیر سبز به بیماری های گیاهی می باشد. بررسی منابع نشان می دهد که تا کنون سه بیماری مهم قارچی از زیره سبز در دنیا گزارش شده است.

بیماری بوته میری، سوختگی برگ و سفیدک سطحی زیره سبز که به ترتیب عامل این سه بیماری Fusarium oxysporum، Alternaria burnsii. Erysipje polygoniمی باشند. از بین این سه بیماری مهم در دنیا

تنها ۲ بیمایر بوته میری و سوختگی برگ در ایران از اهمیت زیادی برخوردارند که به بررسی این دو بیماری می پردازیم.

۵-۱-۱ بیماری بوته میری یا پژمردگی زیرهْ سبز

عامل این بیماری Fusarium sppاعلام می کنند.

اولین علائم بیماری، پژمردگی نوک برگهای در حال رشد است. برگ گیاهان آلوده معمولاً تغییر رنگ داده و زرد رنگ می شوند، اما گاهی بدون اینکه برگها شروع به زرد شدن کنند سبز خشک شده و گیاه بدون هیچ گونه علامتی دیگر از بین می رود. معمولاً ظاهر ریشه گیاهانی که پژمردگی را نشان می دهند با ریشه گیاهان سالم تفاوتی ندارند.

بعضی اوقات زخمهای قهوه ای رنگی روی سطح ریشه های آلوده دیده می شود. در مراحل پیشرفته بیماری ریشه های فرعی از بین می روند و اپیدرم سطحی ریشه نیز اغلب از بین می رود.

سیستم آوندی تغییر رنگ داده و به رنگ قهوه ای درمی آید و سیلیوم قارچ عامل بیماری عمدتاً به بافتهای آوندی محدود می شود. علائم بیماری حدود یک ماه بعد از کاشت که گیاه در مرحله ۸-۶ برگی دیده می شود و تا اواخر رشد ادامه پیدا می کنند. گیاه در تمامی مراحل رشد به عامل بیماری حساس است. شروع حمله قارچ عامل بیماری به گیاه معمولاً بعد از سرما و یخبندان زمستانی است که غالباً در فروردین ماه اتفاق می افتد.

۵-۱-۱-۱ روشهای مبارزه

۱)     تلاش در جهت اصلاح و معرفی ارقام مقاوم زیره سبز به این بیماری

۲)     استفاده از تناوب زراعی

۳)     از بین بردن بقایای گیاه بعد از برداشت محصول در خارج از مزرعه

۴)     در ابتدای بیماری در مزرعه بوته های بیمار را بلافاصله از بین برد

۵)     ضدعفونی کردن وسایل و ماشینهای کشاورزی

۶)     ضدعفونی کردن بذرها با سموم سیستمیک

۵-۱-۳ بیماری سوختگی زیره سبز

این بیماری اولین بار در هندوستان گزارش و عامل آن Alternaria burnsiiنامیده شده و تلاش برای پیدا کردن ارقام مقاوم در مقابل این بیماری تا کنون به جایی نرسیده است.

تحقیقات نشان داده که زیره سبز تنها پس از مرحله گل دهی به عامل بیماری حساس می شود. علائم این بیماری بسته به زمان ظهور و ابتلاء گیاه به بیماری متفاوت می باشد و با ظهور لکه های نکروتیک شروع و به مرگ گیاه خاتمه می پذیرد. اما معمولاً اولین علائم بیماری بصورت ایجاد لکه های نکروتیک در نوک برگها دیده می شود و سپس تمامی برگ آلوده می شود.

در اوایل فصل بهار  اگر هوا گرم و رطوبت نسبی بالا باشد بیماری با شدت زیادتری گسترش یافته و در مرحله گل دهی قسمتهای پایین گیاه کاملاً سیاه شده و از بین می رود.

محلول پاشی بوته ها به محض مشاهده اولین علائم بیماری در مراحل اولیه آلودگی با یکی از قارچ کشها می تواند این بیماری را کنترل نماید.

۵-۱-۴ از بیماری های دیگر زیره سبز

سفیدک سطحی زیره سبز (تاکنون در ایران گزارش نشده)

۵-۲ آفتهای زیره سبز

مهمترین آفتی که از روی زیره سبز گزارش شده شته سبز هلو می باشد و این آفت یک آفت پلی فاژی می باشد. مورچه ها نیز از آفات دیگر زیره سبز می باشند که معمولاً در اواخر مراحل رشد هنگامی که بذرها به راحتی از درون چترها جمع آوری می شود به مزارع حمله ور شده و در عرض چند روز قسمت اعظم بذرها را جمع آوری می کنند.

۵-۳ مبارزه با علفهای هرز زیره سبز

زیره سبز از قدرت رقابتی ضعیفی در مقابل علفهای هرز برخوردار است. و در صورتیکه علفهای هرز کنترل نشوند عملکرد زیره سبز بشدت پایین می آید.

زمان بحرانی جهت کنترل علفهای هرز ۱۵ تا ۳۰ روز پس از سبز شدن می باشد کاربرد وجین و علفکشها در علفهای هرز زیره سبز امیدبخش است.

در زیر علف کشهای مختلف را در زراعت زیره سبز در مکانها و زمانهای مختلف دسته بندی کرده ایم که عبارتند از:

۱)     علف کشهای پیش مخلوط با خاک شامل اتال فلورالین، تری فلورالین، دی نیترامین، پندی متالین و EPTCکه ۱۰ روز قبل از کاشت برای مزرعه مصرف می گردند.

۲)     علف کشهای قبل از سبز شدن شامل کلروبرموران، متاکلر، پرومترین، کلروتال دی متیلسیمازین و اگزادیازون

۳)     علاف کشهای بعد از سبز شدن شامل کلروبرموران، پرومترین و لینوران.

همچنین در رابطه با کنترل علفهای هرز Carawalyکه شباهت زیادی به زیره سبز دارد، در کتاب مرجع راهنمای حفاظت از گیاهان در سال ۲۰۰۰ علف کشهای زیرا را توصیه می کنند:

۱)     اتال فلورالین ۶۰% با نام تجاری Edge-DCبه میزان ۴/۱ Kgدر هکتار

۲)     اتال فلوراین ۵% با نام تجاری Edge Granularبه میزان ۲۵-۱۷Kgدر هکتار

۳)     اینوران با نام تجاری Alfalonبه یمزان ۲۶/۱-۶۵/۱ لیتر در هکتار

۴)     ستوکسیدیم ۴۵۰ گرم در لیتر با نام تجاری Post-Ultraبه میزان ۶۵/۰ لیتر در هکتار در ۱۰۰ الی ۱۵۰ لیتر آب. (م۱و۲و۳)

استفاده از کشت بافت یکی از راههای جدید مبارزه با بیماری های زیره می باشد که هر ساله خسارت زیادی به محصول زیره سبز وارد می سازد برای جلوگیری از بوته میری، سوختگی و سفیدک پودری این روش می تواند یکی از راههای رسیدن به تنوع ژنتیکی و در نهایت سلکسیون برای ایجاد مقاومت در برابر فوزاریوم و علف های هرز باشد، به این منظور اندامهای مختلف گیاه را تحت تأثیر هورمونهای مختلف قرار می دهند و تولید کال و در نهایت گیاهچه می کنند و از توده های سلولی و گیاهچه های به وجود آمده سلکسیون بعمل می آورند.

هورمونهای مختلف و همچنین اندامهای مختلف یک گیاه در ایجاد کال اثر بسزایی دارند که هر کدام مقدار و نوع خاصی کال تولید می کنند (م۴٫۷٫۹)

فصل ششم: خواص، مصارف و جنبه های اقتصادی زیره سبز

۶-۱ خواص و مصارف داروئی زیره سبز

دانه و کاه زیره سبز در مصارف داروئی، غذایی، عطر و صابون سازی کاربرد دارد.

از مصارف داروئی آن عبارتند از:

بادشکن، قابض، گرمی بخش، ورم نفخ و معده را معالجه می کند، در درمان قولنج های شدید اطفال باعث تحریک اشتها، مصرف بعنوان کرم کش، در بهبود اسهالهای سخت، در بهبود اسهالهای آمیبی، زیاد کننده شیر جهت دامهای اصلی، خواص ضر میکروبی اسانس زیره سبز و نیز اثرات ضد تشنجی اسانس دانه زیره سبز و همچنین اینکه می تواند در صرع کوچک و بزرگ کارایی داشته باشد.

۶-۲ مصارف غذایی زیره سبز

زیره سبز یکی از اجزای تشکیل دهنده و طعم غالب در ادویه کاری، استفاده در بسیاری از غذاهای گیاهی. در غذاهای نشاسته ای نظیر برنج، سیب زمینی و نان نیز از زیره سبز برای طعم استفاده می گردد. در ایران زیره سبز در برنج و بلغور و مخلوط با کشک مصرف می گردد.

۶-۳ سایر مصارف زیره سبز

زیره سبز در صنایع بهداشتی و آرایشی نیز کاربرد دارد و در عطر و ادکلن های خاصی استفاده می شود همچنین اسانس آن خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که به آن خواهیم پرداخت..

۶-۴ اسانس زیره سبز

اسانس زیره سبز در قسمت میوه و داخل حفره هایی بصورت محبوس قرار دارد.

۶-۴-۱ ترکیبات شیمیایی اسانس زیره سبز

علاوه بر ترکیبات ذکر شده در زیر اجزاء متعدد دیگری در اسانس زیره سبز یافت می شود که یا درصد آنها ناچیز است و فقط در واریته های خاصی یافت می شوند.

الف) کومین آلدئید

اصلی ترین و عمده ترین ترکیب موجود در اسانس زیره سبز می باشد که حداکثر تا ۶۳% از کل میزان اسانس را تشکیل می دهد. فرمول این ترکیب
O12H10Cو نام شیمیایی آن پاراایزوپروپیل بنزآلدئید می باشد.

سه روش برای تعیین مقدار کومین آلدئید موجود در اسانس زیره سبز وجود دارد که عبارتند از: روش بی سولفیت، روش فنیل هیدرازین، روش هیدروکسید آمین هیدروکلراید.

اسانس حاصل از دانه های تازه زیره سبز که بلافاصله بعد از برداشت صورت می گیرد دارای درصد بیشتر کومین آلدئید است و خاصیت ضد اکسیدانی اسانس زیره تا حدود زیادی مربوط به این ماده است.

ب) بتاپی نن

با فرمول خام ۱۶H10Cو دارای وزن مولکولی ۲۳/۱۳۶ گرم می باشد.

ج) پاراسیمن

بر اثر اکسیداسیون آن هیدروکسی ایزوپروپیل بنزوئیک اسید بدست می آید.

د) کومینیل الکل

دارای فرمول خام O14H10C  دارای بوی کومین آلدئید می باشد

۶-۴-۲ روشهای استخراج اسانس زیره سبز

استخراج به روش تقطیر، استخراج بوسیله حلالها، استخراج بوسیله CO2، استخراج با استفاده از روشهای فیزیکی و مکانیکی، استخراج بوسیله امواج مایکرو

روش تقطیر خود به سه گونه تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار و تقطیر بوسیله بخار مستقیم تقسیم می گردد. (م۱۲و۷و)

۶-۵-۱ اهمیت اقتصادی زیره سبز

زیره سبز بعنوان مهمترین گیاه داروئی اهلی در کشور ما شناخته شده است. این گیاه در حال حاضر در کشور در استانهای خراسان، آذربایجان شرقی، یزد، سمنان، اصفهان و بخشهایی از استان گلستان و کرمان کشت می گردد.

زیره سبز برخلاف عملکرد نسبتاً کم دارای ارزش اقتصادی بالایی می باشد بطوریکه بهای هر کیلوگرم زیره سبز در سال ۱۳۸۰ در کشور مبلغ ۰۰۰/۱۵ بوده که حداقل معادل ۱۰ کیلوگرم می باشد. نرخ جهانی زیره سبز نیز ۲/۱ دلار به ازای هر کیلوگرم است، لذا ارزش متوسط صادرات زیره سبز در سال ۱۳۸۰ در کشور مبلغ ۴/۶ میلون دلار می باشد.

اهمیت این محصول تنها در ارزآوری آن برای اقتصاد کشور می باشد بلکه از جهت اشتغال زایی نیز قابل توجه است، زیرا حدوداً یک هکتار زیره کاری ۳۵ نفر کارگر در روز نیاز دارد.

۶-۵-۲ سطح زیر کشت، تولید و عملکرد زیره سبز در ایران

سطح زیر کشت آبی و دیم این محصول طی سالهای گذشته از رشد صعودی برخوردار بوده است. سطوح زیر کشت زراعت آبی زیره سبز در طی سالهای ۶۲ تا ۷۸ معادل ۳/۴ برابر شده است و در سال ۱۳۸۰ سطح زیر کشت آبی زیره سبز ۱۶۲۵۳ هکتار بوده است.

تغییرات سطوح زراعت دیم نیز وضعیت مشابهی را نشان می دهد بطوریکه میزان سطوح زراعت دیم این محصول طی پانزده سال از ۹۵۱۵ به ۴۷۶۶۵ هکتار رسیده است. با وجود این در سال ۱۳۷۲ با سطحی معادل ۹۹۸۶۰ هکتار بیشترین زراعت دیم و در سال ۱۳۶۴ با ۳۸۱۱ هکتار کمترین مقدار سطح زیر کشت وجود داشته و سطح زیر کشت زراعت دیم طی دوره مذکور سالانه به طور متوسط از رشدی معادل ۲۶% برخوردار بوده است.

متوسط عملکرد زیره سبز در سالهای مختلف متفاوت است که معمولاً تابعی از شرایط آب و هوایی است، بطوریکه عملکرد محصول دیم از ۲/۱۰۴ تا ۸/۴۱۲ kgدر هکتار در سالهای مختلف متغییر است. عملکرد محصول آبی نیز در سالهای مختلف مشابه عملکرد دیم با نوساناتی همراه است و از ۸/۲۴۳ تا ۸۷۳ کیلو در هکتار متغیر است که وابستگی شدید عملکرد را به شرایط آب و هوایی در سالهای مختلف نشان می دهد.

۶-۵-۳ صادرات زیره سبز

زیره سبز با توجه به شرایط خاص اکولوژیکی مورد نیاز برای کشت آن در مناطق محدودی از جهان تولید می گردد.

کشورهای هندوستان، ایران، اندونزی و لبنان صادرکنندگان اصلی زیره سبز بوده، ولی کشورهای دیگری مانند ترکیه، مصر، سوریه، چین، قبرس، آرژانتین و مکزیک نیز صادرکننده زیره سبز می باشند. صادرات زیره سبز ایران از سالها پیش شروع شده و میزان صادرات آن در سال ۱۳۳۷ بالغ بر ۸۷۹۹ تن بوده است.

همه ساله درصدی از تولیدات زیره سبز ایران به کشورهای امارات، پاکستان، ژاپن، کامبوج، کویت، آلمان، فرانسه، هلند، جمهوری چک، عربستان سعودی، قطر، ‌مجارستان، سنگاپور، بلژیک و انگلستان صادر می گردد. ایران تا سال ۱۹۶۰ بزرگترین صادرکننده زیره سبز در جهان بود، اما در سال ۱۹۷۰ به مقام چهارم تنزل پیدا کرد.

در سال ۱۳۷۵ کشورهای اوکراین، امارات، روسیه و پاکستان عمده ترین بازار هدف صادرات زیره سبز ایران بوده اند بطوریکه هر یک بترتیب ۵۵، ۷۳، ۷ ، و ۱۲% بازار صادراتی ایران را از آن خود نموده اند.

کشورهای وارد کننده زیره سبز صادراتی از ۱۹ کشور در سال ۷۵ به ۱۵ کشور در سال ۷۶ کاهش یافته است. این در حالی است که در این سال کشور اوکراین بتنهایی ۷۳% بازار مصرف زیره صادراتی ایران را از آن خود نموده است. در سال ۷۹ کشورهای عمده وارد کننده زیره سبز ایران به ترتیب پاکستان، امارات، اوکراین، ژاپن، انگلستان و آلمان می باشند که به ترتیب ۵۸/۳۷، ۷۵/۳۲، ۷۶/۱۲، ۵۶/۳، ۳۲/۳ و ۲۵/۲ درصد از صادرات زیره سبز ایران را از آن خود نموده اند.

بررسیها حاکی است که سهم ایران از بازار اتحادیه اروپا ۳/۳۲ درصد است که می توان با رفع محدودیت مجوز صادراتی و پیمان ارزی آن را تا حدود ۴۵ درصد افزایش داد از جمله علل رکود زیره سبز صادراتی ایران در چند ساله اخیر می توان به موارد زیر اشاره نمود.

۱)     عدم توازن نرخ صادراتی در مقایسه با تورم و قیمت تمام شده تولید داخلی.

۲)     عدم کنترل و نظارت دقیق از طرف موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی بر کیفیت زیره سبز.

۳)     عدم تهیه و بسته بندی زیره سبز بصورت صحیح و مطابق اصول طبقه بندی بین المللی رعایت نکردن بهداشت و لحاظ نکردن سلیقه مصرف کنندگان.

۴)     عدم وجود تبلیغات وسیع و موثر برای تشویق و حمایت تولیدکنندگان و صادرکنندگان

۵)     فاصله زیاد ایران از پیشرفت علوم و فنون در رابطه با فرآیند تولید و فرآوری زیره و پایین بودن امکانات در کشور

۶)     پیدایش رقبای جدید که اغلب پیشرفته تر از کشورمان عمل می کنند.

۷)     حضور صادرکنندگانی که با مسائل صادرات آشنایی اندکی دارند.
(م۸و۷و۶)

فصل هفتم: ژنتیک و اصلاح در زیره سبز

۷-۱ ژنتیک زیره سبز

تعداد کروموزومها در زیره سبز ۱۴-n2 می باشد و کروموزومها می توانند بر مبنای طول مطلق و فرورفتگیهای اولیه و ثانویه به هفت نوع مورفولوژیکی متمایز تقسیم گردند.

همچنین زیره سبز دارای سه جفت کروموزوم ماهوارک دار می باشد و مشخص شده که علاوه بر کالوس. شاخساره ها، ریشه ها و جوانه های باززائی شده همه دیپلوئید بوده و دارای ۱۴ کروموزوم هستند.

بیشتر کروموزومها دارای فرورفتگی هایی در نیمه میانی یا نیمه انتهایی بودند.

در ایران هنوز رقم اصلاح شده ای برای زیره سبز معرفی نگردیده است ولی طرحهایی در این زمینه در دست اجراست.

تلاشهایی نیز در جهت اصلاح زیره سبز از طریق پرتودهی و همچنین کاشت در محیط کشت این ویتر انجام شده است.

تحقیقات انجام گرفته در زمینه ژنتیک و اصلاح بسیار محدود است. اصلاح برای حصول به ارقام متحمل به تنشهای غیرزنده از قبیل سرما، خشکی و بافتهای نامناسب خاک و همچنین امکان طراحی دستگاههای مناسب کاشت و برداشت مکانیزه ملموس تر بنظر می رسد. (م۷)

فصل هشتم:

منابع

۱)زرگری، ع. ۱۳۷۶٫ گیاهان دارویی. انتشارات دانشگاه تهران ۲

۲)عطایی، م. ۱۳۵۶٫ زراعت. جلد سوم انتشارات دانشگاه تهران ۲

۳) قهرمان، ۱٫ ۱۳۷۲ کوموفیت های ایران ، جلد دوم، مرکز دانشگاهی.

۴) رحیمی. م ۱۳۷۲٫ بررسی مبارزه شیمیایی با علفهای هرز در زراعت زیره سبز. ناشر سازمان پژوهشهای علمی صنعتی.

۵) رحیمیان مشهدی، ح. ۱۳۷۰٫ اثر تاریخ کاشت و رژیم آبیاری و عملکرد زیره سبز. ناشر سازمان پژوهشهای علمی صنعتی.

۶) ملافیاربی. ع. ۱۳۷۲ بررسی مقادیر بذر و روشهای کشت در عملکرد زیره سبز.  ناشر سازمان پژوهشهای علمی صنعتی.

۷) کافی، م، ۱۳۸۱، زیره سبز فناوری تولید و فرآوری. ناشر زبان ادب

۸) سالنامه بازرگانی خارجی گمرک سالهای مختلف

۹) امین پور و جعفری، ۱۳۷۸، زیره سبز، سازمان کشاورزی استان اصفهان

۱۰) علی اکبر حبشی – صدیقه آناهید.  تأثیر هورمونهای رشد در تولید کالوس و باززایی گیاه از اندامهای مختلف در زیره سبز. نشریه زیتون – ۱۴۱ –

۱۱) فرخزا کاظمی، صادقی فرهی آشتیایی، ابراهیم شریفی آشورآبادی. اثر تنش کم آبی بر مؤلفه های عملکرد بذر گیاه داروئی زیره سبز. پژوهش و سازندگی شماره ۵۴ بهار ۸۱٫

۱۲) حسین حسین زاده و همکاران. اثر ضد تشنجی عصاره اسانس زیره سبز در موش. نشریه گیاهان دارویی

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.