بسمه تعالی

مروری بر

وضعیت تحقیق و پژوهش در زمینه گیاهان دارویی در سطح جهان
.

محمّدتقی عبادی، جلال عباسیان
دانشجویان دکتری گیاهان دارویی و اعضای تیم پژوهشی شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی

.
منبع: عبادی، م.ت.، عباسیان، ج. ۱۳۹۳٫ مروری بر وضعیت تحقیق و پژوهش در زمینه گیاهان دارویی در سطح جهان. مستند ویژه دومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنتی ایران. 150-159.

.
مقدمه
تحقیق و پژوهش پایه و اساس توسعه هر صنعتی در جهان می باشد و صنعت گیاهان دارویی نیز از این قاعده مستثنی نیست. بررسی موضوعات پژوهشی گیاهان دارویی و آشنایی با کشورهای پیشتاز در این زمینه می تواند ما را در شناسایی گرایش های علمی و صنعتی در سطح جهان یاری کند و همچنین جایگاه، نقاط قوت و ضعف مان را نیز مشخص نماید. اگرچه در تمامی سخنرانی ها و همایش های علمی گیاهان دارویی همواره به داشتن ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم جهانی و فلور غنی گیاهی بالیده ایم ولی تاکنون وضعیت واقعی و جایگاه مان را در پژوهش و فناوری گیاهان دارویی بخوبی بررسی ننموده ایم. بنابراین چنانچه قصد ورود به بازار پر سود و سریع الرشد تولید و فرآوری گیاهان دارویی را داریم، باید برای بدست آوردن اطلاعات آماری بروز و کاربردی وقت و هزینه صرف نماییم تا هدف گذاری در این عرصه بخوبی صورت بگیرد. در این پژوهش با استفاده از ابزارهای آنالیز نتایج جستجو در پایگاه اسکوپوس به عنوان یک پایگاه جامع و مهم نمایه استنادی علوم در جهان، مولفه های مختلفی در رابطه با پژوهش های صورت گرفته در زمینه گیاهان دارویی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج ارزشمندی حاصل شد که می تواند در مراکز تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور مورد استفاده قرار گیرد.

روش تحقیق
در این مطالعه با استفاده از ابزارهای آنالیز نتایج جستجو در پایگاه اسکوپوس، کلمات کلیدی مرتبط با گیاهان دارویی مورد بررسی قرار گرفتند. محدوده ی زمانی انتشار اسناد از ابتدای سال ۱۹۰۰ تا انتهای سال ۲۰۱۳ میلادی انتخاب گردید و کلمات کلیدی مورد نظر در عنوان، متن چکیده سند علمی و واژگان کلیدی مورد جستجو قرار گرفتند. لازم به ذکر است که جهت رسیدن به نتایج کاملتر، از فرم ساده ی واژگان استفاده شد بطور مثال بجای جستجوی واژه ی گیاهان دارویی (Medicinal Plants)، از فرم ساده و بدون علامت جمع آن یعنی گیاه دارویی (Medicinal Plant) استفاده گردید. مولفه هایی که در مورد هر یک از کلمات کلیدی مورد بررسی قرار گرفتند عبارت بودند از: سال انتشار، نام و نوع منبع علمی، نویسنده، موسسه و کشور محل تحقیق و حوزه ی پژوهش.

نتایج
۱- سال انتشار
بر طبق نتایج جستجوی کلیدواژه گیاهان دارویی، تا ابتدای سال ۲۰۱۴ میلادی در حدود ۱۰۹۰۰۰ سند علمی اعم از مقاله، کتاب و … در زمینه گیاهان دارویی منتشر شده است که یک روند افزایشی در تعداد مقالات منتشر شده در طول زمان مشاهده می شود که البته در دو سال گذشته این روند کمی نزولی بوده است. همانطور که در شکل شماره ۱ مشاهده می شود، بیشترین میزان انتشار اسناد علمی در این زمینه (۸۳۳۱ عدد) مربوط به سال ۲۰۱۱ می باشد که در حدود ۷/۶۴ درصد کل اسناد منتشر شده است (نمودار ۱). شیب افزایش تعداد پژوهش ها در زمینه گیاهان دارویی در فاصله زمانی ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ میلادی بیش از محدوده ی زمانی یک و نیم قرن گذشته است و این بیانگر اهمیت مقوله گیاهان دارویی و آشکار شدن کاربردهای مختلف آنها در صنایع مختلف می باشد.
در بررسی سایر کلیدواژه های مرتبط با گیاهان دارویی (جدول ۱)، سیر صعودی انتشار مقالات و سایر اسناد علمی از سال ۱۹۰۰ میلادی تا کنون مشاهده گردید که این روند افزایشی در ۲۰ سال گذشته با رشد سریعتری همراه بوده است. کلیدواژه هایی همچون ترکیبات طبیعی، اسانس ها و عصاره های گیاهی بیشترین توجه را در بین پژوهش ها به خود جلب کرده اند و در جایگاه بعدی، مبحث تولید گیاهان دارویی و بذر آنها می باشد. این مطالعه نشان داد که علی رغم علاقه مندی و توجه کشورهای صنعتی به تولید درون شیشه متابولیت های ثانویه و پژوهش های مرتبط با آن، بحث کاشت و همچنین تولید ارگانیک گیاهان دارویی همچنان بیشترین توجه را بهمراه دارد. در این مطالعه، برخی از گیاهان دارویی بومی و صادراتی کشور همچون شیرین بیان، باریجه، آنغوزه، زرشک، زعفران و زیره سیاه ایرانی نیز به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج حاصل شده بیانگر توجه خاص محققین به گیاه دارویی شیرین بیان در پژوهش ها می باشد. همچنین این پژوهش نشان داد که سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی در بسیاری از کلیدواژه ها دارای بیشترین میزان انتشار اسناد علمی بودند.

دریافت متن کامل مقاله

 .

و ادامه دارد ..

مدیرعامل شرکت دارویی البرز از سرمایه گذاری ۲ میلیارد دلاری بنیاد برکت در تولید داروهای گیاهی خبر داد.

مشاور ارشد قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در همکاری علمی و بین‌المللی گفت: با توجه به منابع سرشار از ظرفیت‌های گیاهی کشور باید در زمینه گیاهان دارویی برندسازی ملی انجام و به سطح دنیا عرضه شود.

محسن پویان محقق گیاهان دارویی خراسان جنوبی در کمیته تخصصی سرمایه گذاری گیاهان دارویی این استان گفت: در استان ما ۷۵ گونه گیاه دارویی مزیت دار برای تولید وجود دارد.

زمین را مثل یک عابر بانک فرض کنید ،یعنی هر وقت خواستید ، کارتی بکشید و ثروتی اندوخته کنید.

یک کارشناس طب سنتی راهکارهای درمان لاغری و افزایش وزن به وسیله طب سنتی و گیاهان دارویی را تشریح کرد.

مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، برنامه راهبردی ۱۰ ساله خود در زمینه بذر و نهال گیاهان دارویی را منتشر کرد.

بتازگی بحث جدیدی مطرح شده که براساس آن قرار شده است برخی داروهای گیاهی در داروخانه های گیاهی به فروش برسد.

گفتگو با محمدعلی رضایی صادرکننده گیاهان دارویی و عضو هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و مواد غذایی درباره اهمیت و مزیت های صادراتی گیاهان دارویی را در زیر مطالعه فرمایید

رئیس مرکز رشد فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفت: طرح تولید عصاره‌های گیاهی برای تست‌های حساسیت از طرف مرکز رشد مصوب شد