Natural Resources in Health Tourism: A Systematic Literature Review

مقدمه

گردشگری سلامت شامل سفرهایی است که هدف اصلی آن دریافت درمان‌های مرتبط با سلامت یا ارتقای رفاه است. این حوزه شامل گردشگری پزشکی (به منظور دریافت درمان‌های پزشکی در خارج از کشور)، گردشگری سلامت (برای حفظ یا ارتقای سلامت از طریق خدماتی مانند مراکز سلامت)، و گردشگری آب‌درمانی (تمرکز بر درمان و آرامش با استفاده از تکنیک‌های درمانی) می‌شود. منابع طبیعی مانند آب‌های معدنی، هوای پاک و اقلیم‌های خاص نقش محوری در تقویت گردشگری سلامت و ارتقای اقتصاد محلی دارند. با وجود اهمیت این موضوع، مطالعه جامع و دقیق درباره نقش و پیامدهای منابع طبیعی در گردشگری سلامت هنوز انجام نشده است. این پژوهش با هدف پر کردن این خلأ، به شناسایی منابع طبیعی مورد بررسی، نحوه بهره‌برداری از آن‌ها و نقششان در صنعت گردشگری سلامت می‌پردازد.

روش‌شناسی

محققان مرور نظام‌مند خود را با پروتکلی ساختاریافته انجام دادند:

1. شناسایی و استراتژی جستجو
   با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط با گردشگری سلامت و منابع طبیعی، جستجو در پایگاه‌های داده الکترونیکی (Scopus، ISI Web of Science و PubMed) انجام شد. این جستجو در مارس ۲۰۲۰، بدون محدودیت زمانی، برای دستیابی به مجموعه‌ای جامع از مقالات انجام گرفت.
2. انتخاب و معیارهای ورود
   در ابتدا ۴۹۸ مقاله شناسایی شد که پس از حذف مقالات تکراری و بررسی عناوین و چکیده‌ها، تعداد مقالات به ۸۰ مقاله مرتبط کاهش یافت. سپس با مطالعه کامل متن، ۵۲ مقاله انتخاب شدند که به طور مستقیم به نقش منابع طبیعی در گردشگری سلامت پرداخته بودند.
3. طبقه‌بندی و تحلیل
   تحلیل کمی و محتوایی برای دسته‌بندی مقالات بر اساس زمینه‌های تمرکز، روش‌ها، انواع منابع طبیعی مورد مطالعه، فواید مرتبط با سلامت و موضوعات اصلی انجام شد.

یافته‌ها

تحلیل نتایج به چندین بینش کلیدی منجر شد:

1. منابع طبیعی در گردشگری سلامت
   منابع هیدرولوژیکی، به‌ویژه آب‌های معدنی طبیعی، بیشترین توجه را در مطالعات به خود جلب کرده‌اند.
   دیگر منابع مهم شامل جنگل‌ها، مناطق کوهستانی و اقلیم‌های محلی هستند.
   این منابع با مزایای مختلفی برای سلامت، عمدتاً روانی (مانند آرامش و کاهش استرس) و جسمانی (مانند درمان بیماری‌های خاص) مرتبط هستند.
2. انگیزه‌ها و خوشه‌بندی گردشگران
   گردشگران اغلب بر اساس انگیزه‌هایشان، که تحت تأثیر منابع طبیعی قرار می‌گیرند، گروه‌بندی می‌شوند.
   عواملی مانند عناصر ترمیم‌کننده مناظر طبیعی، دسترسی به آب‌های معدنی و شرایط اقلیمی مطلوب، نقش کلیدی در تصمیم‌گیری گردشگران ایفا می‌کنند.
3. ارزش پیشنهادی و بازاریابی
   نیاز به گسترش مفهوم ارزش پیشنهادی در گردشگری سلامت برای دربرگیری ارزش مشتری، شرکت‌ها، جوامع و منافع محیط زیستی وجود دارد.
   اقداماتی مانند تنوع‌بخشی به محصولات، ارتقای کیفیت خدمات پزشکی و اتخاذ رویکرد کیفیت‌محور در توسعه عرضه ضروری است.
4. دیدگاه‌های فرهنگی
   تعداد کمی از مطالعات به نقش ویژگی‌های فرهنگی در گردشگری سلامت پرداخته‌اند.
   پژوهش‌های آینده باید تأثیر غوطه‌وری گردشگران در چشم‌اندازهای فرهنگی جدید و اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت آن بر سلامت را بررسی کنند.

شکاف‌های تحقیقاتی و جهت‌گیری‌های آینده

مطالعه حاضر چندین حوزه نیازمند تحقیق بیشتر را شناسایی کرد:

• ارزیابی جامع منابع طبیعی
  نیاز به مطالعات بیشتری وجود دارد که طیف کامل منابع طبیعی موجود در مقاصد و مزایای بالقوه سلامتی آن‌ها را ارزیابی کنند.
• تجربه و رضایت گردشگران
  تحقیقات محدودی بر تجربه و رضایت گردشگران مرتبط با منابع طبیعی در گردشگری سلامت متمرکز شده است. درک این جنبه‌ها برای جذابیت مقاصد حیاتی است.
• جنبه‌های فرهنگی و میراثی
  تعامل میان منابع طبیعی و میراث فرهنگی در گردشگری سلامت کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش‌های آینده باید نحوه تأثیرگذاری عوامل فرهنگی بر درک و تجربه گردشگران را بررسی کنند.
• شیوه‌های پایداری
  تحقیقات باید بر بهره‌برداری پایدار و حفاظت از منابع طبیعی تمرکز کنند تا قابلیت ماندگاری طولانی‌مدت مقاصد گردشگری سلامت تضمین شود.

منبع

Pessot, E., Amodio, S., Villa, F., & Capocchi, A. (2021). Natural Resources in Health Tourism: A Systematic Literature Review. Sustainability, 13(۵), ۲۶۶۱. https://doi.org/10.3390/su13052661