به گزارش  شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی به نقل از خبرگزاری فارس از ارومیه رقیه وکیلی؛ استان آذربایجان‌غربی باتوجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیم آب و هوایی یکی از مهمترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی در کشور به شمار می‌رود و به لحاظ تنوع گیاهان در عرصه‌های طبیعی جزء اولین استان‌های کشور است و با توجه به مستندات علمی و براساس گزارشات مراکز علمی و تحقیقاتی نزدیک به ۴۶۵ گونه گیاه دارویی در پوشش گیاهی استان وجود دارد و این استان را به ویترینی از انواع گیاهان دارویی و منابع طب سنتی تبدیل کرده است.

استان آذربایجان‌غربی دارای ۲ میلیون و ۵۰۰   هزار هکتار مرتع و ۱۰۱ هزار هکتار جنگل و عرصه کشاورزی و کوهپایه‌ای است که از این رو ظرفیت مناسبی برای کشت و پرورش گیاهان دارویی دارد و با توجه به اینکه گیاهان دارویی یک صنعت نوظهور در بخش کشاورزی با رشد متوسط سالانه ۱۵.۵ درصد است و طبق آمار بین المللی، میزان تجارت جهانی آن در زمان حاضر به ۱۰۷ میلیارد دلار می‌رسد و در میان با توجه به پتانسیل مناسب در استان می‌توان نگاه ویژه‌ای به این صنعت نوظهور برای توسعه و پیشرفت اقتصادی منطقه در نظر داشت.

براساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی در کشور هشت هزار گونه گیاهی شناخته شده که از این تعداد بیش از هزار و ۲۰۰ گونه در استان شناسایی شده است و از این میزان هم بیش از ۴۶۵ گونه گیاه دارویی در آذربایجان غربی می‌روید که چوبان کبریتی ، بادرنجبویه ، شب بو ، ختمی ،آجی بیان و شیرین بیان ، ثعلب ، مرزه ، اسپناخ ، ایت بورنی ، داغ قارپیزی ، مندی ، داغ سقزی ، یمیشان ، چریش ، غازایاغی ، قره یونجا ، یارپیز ، دوه دابانی ، اوشقون ، بید مشک ، بادرشبو ، بزوشه ، بوغاز قووران ، کهلی اوتی ، بولاغ اوتی ، اوغلان اوتی و یارپیز با نام های متنوع بومی از جمله معروفترین این گیاهان دارویی هستند.

یادآور می‌شود گیاهان دارویی یک نعمت خدادادی بوده و در دشت‌ها، ارتفاعات، کوهپایه‌ها، حاشیه رودها و دره‌ها می‌رویند در طب سنتی برای درمان پرفشاری خون، سرفه، بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های قلبی، سرما خوردگی، تسکین اعصاب ، رفع نفخ معده ، بیماری‌های پوستی و قندخون کاربرد دارند.

بنابراین برای در جریان قرار گرفتن وضعیت گیاهان دارویی و کشت آن در آذربایجان‌غربی خبرنگار فارس مصاحبه‌ای با مسوولان مربوطه انجام داده است که در ادامه باهم می‌خوانیم .

قاسمیان کارشناس گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در خصوص تنوع گیاهان دارویی در استان به خبرنگار فارس گفت: استان آذربایجان‌غربی به لحاظ تنوع گیاهان دارویی در عرصه‌های طبیعی جزء اولین استان‌ها بوده به طوریکه درحال حاضر بر اساس مستندات علمی و گزارش مراکز علمی و تحقیقاتی استان نزدیک به ۴۶۵ گونه گیاه دارویی در پوشش گیاهی استان وجود دارد. وی ادامه داد: در هر حال حاضر حدود ۱۶۰۰ هکتار از اراضی استان زیر کشت گیاهان دارویی قرار دارد.

کارشناس گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با اشاره به موارد مصرف این نوع از گیاهان عنوان کرد: از گیاهان دارویی به عنوان مواد اولیه داروهای گیاهی و نیز در ترکیب داروهای شیمیایی و درمان انواع بیماری‌ها به ویژه در طب سنتی، کاربرد فراوانی دارد ضمن اینکه بسیاری از ادویه‌های مصرفی در ترکیبات مواد غذایی جزء گیاهان دارویی محسوب می‌شوند که مصرف خوراکی دارند.

قاسمیان با اشاره به برداشت گیاهان دارویی در استان عنوان کرد: سالانه به طور کلی در استان بیش از ۶۰۰۰ تن ماده تر گیاه دارویی از گیاهان دارویی استان برداشت می‌شود.

وی اضافه کرد: از بین تولیدات گیاهان دارویی استان می‌توان به گیاه دارویی بیدمشک که بومی استان بوده و بیش از ۶۰ درصد تولید این گیاه در کشور متعلق به استان آذربایجان‌غربی است که همه ساله علاوه بر اینکه محصول تر این گیاه به استان‌های مجاور به یاری استان‌های کشور از جمله فارس و اصفهان صادر شده و نیز عرق حاصل از این گیاه به صورت چمدانی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای همجوار استان صادر می‌شود اشاره کرد.

قاسمیان تصریح کرد: علاوه بر این سماق تولیدی از مناطق جنگلی شهرستان سردشت که بالغ بر ۷۰۰ تن است علاوه بر بسته بندی و فروش به تمام استان‌های کشورمان به کشور عراق و ترکیه نیز صادر می‌شود.

این کارشناس در خصوص تاثیر کشت گیاهان دارویی بر اقتصاد منطقه اذعان کرد: در صورت توسعه کشت گیاهان دارویی در استان با توجه به اشتغالزایی بالا در این حوزه و در صورت حمایت و گسترش صنایع تبدیلی وابسته و فرآوری و بسته‌بندی مناسب از لحاظ صادرات و ارزآوری نیز موجب رونق اقتصادی در منطقه خواهد شد.

قاسمیان یادآور شد: هم اکنون بر اساس منابع موجود کار در حوزه گیاهان دارویی با توجه به نوع کشت و کار و تنوع صنایع تبدیلی وابسته از لحاظ اشتغالزایی نسبت به سایر کشت وکارها بالا بوده به طوریکه در شرایطی اشتغالزایی در این حوزه ۴ برابر سایر محصولات کشاورزی برآورد شده است.

وی با بیان اینکه عمده‌ترین تولیدات استان مربوط به گیاهان دارویی بیدمشک،بذادرشبو ، گل محمدی و سماق است خاطرنشان کرد: سایر گیاهان دارویی از قبیل نعناع، نعناع فلفلی، بادرنجبویه، ختمی سیاهدانه و سایر گونه‌های دیگر نیز به طور متفرقه از قبیل اسطوخودوس رزماری رازیانه زیره سبز و  نیز کشت می‌‌شود.

قاسمیان با اشاره ظرفیت مناسب گیاهان دارویی در استان تصریح کرد: در حال حاضر علیرغم پتانسیل بالقوه بالایی که در تنوع گیاهان دارویی استان وجود دارد هنوز از این موهبت الهی به صورت بهینه استفاده نشده و به طور عمده برداشت بسیاری از این گیاهان توسط افراد بومی استان و به صورت برداشت از عرصه‌های طبیعی بوده که این امر یعنی برداشت‌های بی رویه منجر به تخلیه مخزن ژنتیکی استان در این حوزه می‌شود به طوریکه تعداد زیادی از این گونه‌های گیاهی در معرض انقراض قرار گرفته‌اند.

در ادامه در خصوص عرقیات گیاهی استان آذربایجان‌غربی می‌توان عنوان کرد که عرقیات گیاهی  نوعی از محصولات مرتبط به طب سنتی هستند که بیشتر حالت ارگانیک داشته و غیرشیمیایی هستند و در حدود ۴۰ نوع عرقیات گیاهی و ۷۰ نوع عرقیات گیاهی ترکیبی در آذربایجان‌غربی تولید می‌شود.

دمکری مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در خصوص تولید عرقیجات به خبرنگار فارس گفت: میزان تولید عرقیجات به طور متوسط در سال گذشته، بیدمشک ۹۰۰ تن،بادرنجبو ۱۴۰۰ تن بوده است.

وی در خصوص صادرات عرقیجات مخصوص استان آذربایجان‌غربی تصریح کرد: عرقیجات تولید شده در استان برای مصرف به شهرهای داخلی کشور انجام می‌شود اما تاکنون صادراتی برای خارج از کشور انجام نشده است.

دمکری با اشاره به موارد مصرف عرقیات عنوان کرد: این عرقیجات در زمینه تولید انواع نقل،حلوا و دسر و مصارف بهداشتی و زیبایی و تهیه انواع شربت‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در خصوص تاثیر تولید گیاهان دارویی بر اقتصاد تصریح کرد: تولید و فروش گیاهان دارویی برای توسعه و اقتصاد منطقه تاثیر صددرصدی دارد و در حال حاضر ۱۵ کارخانه دارای مجوز از جهادکشاورزی و سازمان صمت در زمینه تولید عرقیات در استان در حال فعالیت هستند.

این مقام مسوول در خصوص مشکلات این صنعت اذعان کرد: از جمله مشکلات عدیده واحدها مشکل تامین مواد اولیه،عدم وجود نیروی کار متخصص، مشکلات مربوط به تامین سرمایه در گردش و مشکلات مربوط به بازار فروش می‌باشد.

وی خاطرنشان کرد: عمده تولیدات عرقیات کارخانجات استان شامل بادرنجبو،بیدمشک،گلاب،کاسنی،نعناع فلفلی،پونه،بومادران است ومابقی عرقیات در حد بسیار کم و موردی مانند خارمریم،بابونه،زنیان،کرفس،کاهو،زیره تولید می‌شود.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان‌غربی اظهارداشت: استان آذربایجان‌غربی در زمینه تولید گیاهان دارویی ظرفیت‌های بالایی دارد و می‌تواند از طریق کشاورزی قراردادی و ایجاد زنجیره، زمینه مناسبی برای تولید ایجاد شود.

صادقی با تاکید بر ضرورت حضور فعال شرکت‌های دانش بنیان برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش کشاورزی استان عنوان کرد: تجاری سازی تولیدات بخش کشاورزی می‌تواند  موجب رونق تولید، ایجاد ارزش افزوده  و تحول اقتصادی در استان شود.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: محققان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان با شناسایی فرصت‌ها و ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و گیاهان دارویی علاوه بر کمک به ایجاد اشتغال و تولید پایدار در روستاها، می‌توانند نقش موثری در کاهش جلوگیری از مهاجرت روستاییان و جلوگیری از مشکلات اجتماعی ناشی از آن داشته باشند.

خاطرنشان می‌شود با توجه به تغییرات آب وهوایی و برداشت بی‌رویه و غیراصولی گیاهان دارویی از سطح منابع طبیعی استان که باعث انقراض گیاهان دارویی شده، در این میان تولید صنعتی گیاهان دارویی و فرآوری از آن‌ها در استان بسیار پایین می‌باشد با توجه به مطالعات کارشناسان در زمینه ارزش اقتصادی کشت و برداشت گیاهان دارویی بایستی استفاده بهینه از این موهبت الهی با برنامه‌ریزی مناسب در جهت استفاده از منابع طبیعی در نظر گرفته شود و با این اقدام گام محکم و استواری در پیکره اقتصاد کشاورزی استان برداشته شود.

در این راستا بسته بندی مناسب محصولات گیاهان دارویی، تجاری سازی محصولات و بومی سازی از جمله مواردی است که بایستی نگاه ویژه‌ای دراین زمینه به وجود آید و ایجاد شرایط مناسب زمینه ساز جذب سرمایه‌های بزرگ و حتی کوچک بوده و می‌تواند بخش مهمی از اشتغال مورد نیاز جوانان در این خطه را به خود اختصاص دهد.