اثر تیمارهای خراش‌دهی سرما و پس‌رسی در شکستن خواب بذر هشت اکوتیپ از چهار گونه مرزه (Satureja) به روش استاندارد جوانه‌زنی

.
۱علی‌اکبر حسین‌پور قزوینی ؛ ۲محمدعلی علیزاده؛ ۳علی‌اشرف جعفری؛ ۴علی‌رضا ولدآبادی    
۱دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان
۲استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
۳دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
۴دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس (شهریار)

.
چکیده
به‌منظور مطالعه شکستن خواب و تشدید جوانه‌زنی، بذر اکوتیپ‌‌ها‌ی ۳ گونه مرزه (Satureja sahendica Bornm.، S. bachtiarica Bunge و S. khuzistanica Jamzad) از عرصه‌های منابع طبیعی و بذر S. hortensis L. از یکی از مزارع تحت کشت در خوزستان جمع‌آوری شدند و در آزمایشگاه تکنولوژی بذر مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با فاکتورهای ۸ اکوتیپ و ۵ تیمار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای مورد مطالعه شامل سرما‌دهی، پس‌رسی، خراش‌دهی شیمیایی (با استفاده از الکل ۷۰%)، خراش‌دهی مکانیکی (کاغذ سمباده) و شاهد بودند. پس از اعمال تیمارهای خواب‌شکنی بذر اکوتیپ‌ها در سه تکرار کشت شدند. جوانه‌زنی در شرایط استاندارد ژرمیناتور با دمای °C2 ± ۲۰ و ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی انجام شد. خصوصیات جوانه‌زنی شامل درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، شاخص‌بنیه، وزن تر و خشک اندازه‌گیری شد. در بین گونه‌ها از لحاظ کلیه صفات تفاوت معنی‌داری وجود داشت. شاخص بنیه بذر در گونه S. khuzistanica از سایر گونه‌ها بیشتر بود. اکوتیپ‌‌های مرزه خوزستان (S. khuzistanica) نسبت به سایر اکوتیپ‌‌ها از خصوصیات جوانه‌زنی و بنیه‌ای بذر و اندازه گیاهچه بزرگتری برخوردار بودند. در اکوتیپ‌‌های با منشأ سردسیری تیمار سرما موجب افزایش درصدجوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه بذر گردید.
کلیدواژگان: مرزه (Satureja)؛ خواب بذر؛ سرما؛ پس‌رسی‌؛ خراش‌دهی فیزیکی و شیمیایی؛ جوانه‌زنی؛ شاخص بنیه بذر

.