×

منوی بالا

منوی اصلی

دسترسی سریع

اخبار سایت

آخرین اخبار

امروز : پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳  .::.  اخبار منتشر شده : 0 خبر
آشنایی با صمغ های گیاهی

آشنایی با صمغ های گیاهی

زیبا جاکی۱، محمّدتقی عبادی۲*
۱- دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی گرایش گیاهان دارویی، دانشگاه تربیت مدرس
۲- استادیار گروه علوم باغبانی (فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی)، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.

منبع: جاکی، ز.، عبادی، م.ت. ۱۳۹۶٫ آشنایی با صمغ های گیاهی. مجله باغدار. ۱۱۴: ۱۸-۱۱٫

چکیده
صمغ ها گروه بزرگی از ترشحات گیاهی با ساختار پلی ساکاریدی هستند که براحتی در آب حل شده و سبب تولید محصولاتی با ویسکوزیته بالا می شوند. در این مقاله، پرکاربردترین صمغ های گیاهی شامل صمغ عربی، صمغ کارایا و صمغ کتیرا معرفی شده و به نحوه تولید، منابع، شیوه جمع آوری، فرآوری و بازار جهانی صمغ ها اشاره می گردد.

مقدمه
ترشحات گیاهی (Plant Exudates) عبارتند از مواد مترشح از شکاف های موجود در تنه و شاخه های گیاهان که در معرض هوا سفت می شوند و کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف دارند. این مواد گاها بصورت طبیعی (در اثر صدمات مکانیکی، آسیب حشرات و یا بیماری ها) و عمدتا با دخالت انسان (تیغ زدن و زخمی کردن گیاه) ترشح می شوند. مهمترین ترشحات گیاهی عباتند از: صمغ ها، رزین ها و مان ها. البته روغن ها، لاتکس ها، واکس ها و موسیلاژها نیز جزو ترشحات گیاهی طبقه بندی می شوند که کمتر از سه مورد اول کاربردهای صنعتی دارند.
صمغ ها گروه بزرگی از ترکیبات پلی ساکاریدی هستند که براحتی در آب حل شده و سبب تولید محصولاتی با ویسکوزیته بالا می شوند. صمغ ها بطور وسیع در صنایع غذایی برای تهیه ژل و به عنوان پایدارکننده مورد استفاده قرار میگیرند. کتیرا، صمغ عربی، کارایا، زدو و انزروت نمونه هایی از صمغ های گیاهی هستند (فائو، ۱۹۹۵).
رزین ها دسته ای از ترشحات گیاهی هستند که از ترکیبات ترپنوئیدی یا فنولی تشکیل شده و عمدتا نامحلول در آب هستند ولی در الکل، اتر و کلروفرم به راحتی حل می شوند. این ترکیبات کمی چسبنده بوده و معمولا بوی نافذی دارند که سبب می شود در صنعت عطرسازی (بخصوص در ساخت عطرهای مردانه) کاربرد داشته باشند. ترشحات سوزنی برگان مانند لاک مغسول و کهربا نمونه شاخصی از رزین ها هستند (لانگنهایم، ۲۰۰۳).
مـان ها ترشـحات شــیرین مــزه گیاهی را گوینــد کــه بــر اثــر فعالیــت تغذیــه ای برخــی از حشــرات بــر روی اندام هــای جـوان گیاهـان بــه بیــرون از بافت هــا تــراوش می شــوند و دارای خاصیــت دارویــی و غذایـی هستند. از جمله مانهای غذایی می توان گز انگبین، گز علفی و گز شهداد را نام برد و برخی از مان های دارویی عباتند از شیرخشت، بیدخشت، ترنجبین و شکرتیغال. در واقع حشرات خاصی شیره گیاهی را مکیده و پس از هضم و جذب مواد مورد نیاز خود، مازاد مواد قندی و سایر مواد شیره گیاهی را که نیاز ندارند، به بیرون از بدن شان دفع می کنند و برخلاف سایر ترشحات گیاهی، مان ها بصورت مستقیم از گیاه حاصل نمی شوند (عبادی، ۱۳۹۵).

۱- صمغ عربی (Gum Arabic)

۱-۱- معرفی و تاریخچه: صمغ عربی قدیمی ترین و بهترین صمغ طبیعی شناخته شده است. استفاده از آن را می توان در هزاره سوم قبل از میلاد، در مصر باستان جستجو کرد. بازرگانان مصر باستان صمغ عربی را به عنوان یک کالای بازرگانی تجارت می کردند. آن را به عنوان یک چسب رنگی برای ساخت خط هیروگلیف  و کتیبه های باستانی مورد استفاده قرار می دادند. علاوه بر این، از آن به عنوان یک چسب در لوازم آرایشی و به عنوان یک عامل چسباندن کاغذ بسته بندی کتان برای مومیایی کردن اجساد استفاده می شد. از طریق بنادر مختلف عربستان به اروپا معرفی شد و سپس بدلیل مبدا صادراتش به صمغ عربی مشهور گردید. در طول قرون وسطی، تجارت صمغ عربی توسط امپراطوری ترکیه کنترل می شد و به همین دلیل با نام صمغ ترکیه رواج یافت. صمغ عربی توسط کمیته تخصصی مشترک FAO/WHO برای افزودنی های غذایی (JECFA)  بدین صورت تعریف می شود: صمغ عربی یک صمغ ترشحی است که از ساقه و شاخه های Acacia senegal یا Acacia seyal (تیره بقولات) به دست می آید (فائو، ۱۹۹۹).  Acaciaدومین جنس بزرگ در خانواده بقولات است و شامل ۹۰۰ گونه می باشد. بسیاری از این گونه ها در طبیعت رشد می کنند و صمغ از این درختان خودرو توسط مردم محلی جمع آوری می شود (این درختان چندمنظوره هستند، و نه تنها تولید صمغ بلکه مانع فرسایش بیابان، باعث حاصلخیزی خاک و تولید سوخت و علوفه می شوند). لازم به ذکر است که تنها کشت گونه A. senegal انجام می شود. A. senegal یک درخت خاردار است که ارتفاع آن به ۵/۴ تا ۶ متر می رسد. بسیار مقاوم به خشکی است و در مناطقی با میزان بارش سالانه ۱۰۰ تا ۹۵۰ میلیمتر و دوره های خشکی ۵ تا ۱۱ ماه رشد می کند. تحمل دمای بالا روزانه تا ۴۵ درجه یا بیشتر، باد خشک و طوفان شن را دارد. پس از ۵ سال، درختان به بلوغ می رسند و شیره می دهند. اگرچه درختان سه ساله هم صمغ ترشح می کنند ولی کیفیت و عملکرد مطلوب پس از سال پنجم بوجود می آید. این نشان می دهد که بیوسنتز صمغ و و رشد درخت در رقابت با یکدیگر هستند (جوسلو و اولمان، ۱۹۹۰).
۲-۱- برداشت و فرآوری:
۳-۱- خواص درمانی و کاربردها:
۴-۱- اقتصاد و تجارت:
۲- صمغ کتیرا (Gum Tragacanth)
۲-۱- معرفی و تاریخچه:
۲-۲- برداشت و فرآوری:
۳-۲- خواص درمانی و کاربردها:
۴-۲- اقتصاد و تجارت:
۳- صمغ کارایا (Gum Karya)
۱-۳- معرفی و تاریخچه:
۲-۳- برداشت و فرآوری:
۳-۳- خواص درمانی و کاربردها:
۴-۳- بازار جهانی:
چشم انداز آینده
منابع

 .

دریافت متن کامل مقاله

 

  1. ...

    سلام ممنون از اطلاعاتی که در اختیارمون گذاشتین
    واقعا واسه من مفید بود
    موفق باشید

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.