ثعلب (Salep) از لحاظ گیاه‌شناسی به تیرهٔ ارکیده‌ها (Orchidaceae) تعلق دارد و بخش اصلی آن، غده‌های زیرزمینی است که برای مصارف دارویی و غذایی برداشت می‌شود. این غده‌ها سرشار از نشاستهٔ موسیلاژی هستند که به دلیل خاصیت غلیظ‌کننده، در تهیهٔ بستنی‌های سنتی و نوشیدنی‌های گرم مانند “سحلَب” مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چندین جنس و گونه در این خانواده به عنوان “ثعلب خوراکی و صنعتی” مورد استفاده قرار می گیرند که در برخی منابع به بیش از ۱۰ جنس و ۳۰ گونه که به عنوان ثعلب مورد برداشت قرار می گیرند، اشاره شده است ولی برخی از گونه‌های مهم این خانواده که بیشتر در تولید ثعلب استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

1. Orchis mascula: گونه‌ای با غده‌های بزرگ و غنی از موسیلاژ که در بسیاری از مناطق مدیترانه‌ای و ترکیه یافت می‌شود.
2. Orchis militaris: یکی دیگر از گونه‌های معروف ثعلب که در مناطق معتدل اروپا و آسیای مرکزی رشد می‌کند.
3. Orchis morio: بیشتر در اروپا و آسیا دیده می‌شود و از نظر اقتصادی برای تولید ثعلب اهمیت دارد.
4. Dactylorhiza romana: گونه‌ای که بیشتر در ترکیه و ایران یافت می‌شود و به دلیل رشد در مناطق مرتفع، در تولید ثعلب باکیفیت مورد توجه است.

زیستگاه و تولیدکنندگان

از تولیدکنندگان اصلی ثعلب می‌توان به ترکیه، ایران، سوریه و یونان اشاره کرد. ترکیه نقش بسیار مهمی در تولید و صادرات ثعلب دارد و این محصول نه تنها در داخل کشور مصرف می‌شود، بلکه به کشورهای دیگر نیز صادر می‌گردد. کشورهای عربی مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی از واردکنندگان عمده ثعلب هستند، چرا که این محصول در ساخت بستنی سنتی و نوشیدنی‌های گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد​.

در حال حاضر، کشت ثعلب در ترکیه به‌ویژه در استان‌های ترابزون (Trabzon) و سامسون (Samsun) صورت می‌گیرد. از لحاظ درآمدزایی، میزان درآمد از کشت ثعلب بستگی به روش برداشت و شرایط بازار جهانی دارد که می‌تواند بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار در هر هکتار متغیر باشد.

در ترکیه، چندین شرکت کشاورزی و تعاونی در کشت و فرآوری آن فعال هستند. برخی از نهادهای مطرح شامل موارد زیر هستند:

1. اتحادیه تولیدکنندگان ثعلب ماراش (Maraş Salep Producers Union): این اتحادیه که در قهرمان‌ماراش واقع است، شامل کشاورزان محلی است که به کشت و فرآوری ثعلب با تأکید بر کیفیت و پایداری می‌پردازند.
2. تعاونی تولیدکنندگان ارکیده موغلا (Muğla Orchid Producers Cooperative): این تعاونی در موغلا قرار دارد و بر کشت پایدار ارکیده‌ها برای تولید ثعلب متمرکز است و بهترین شیوه‌های کشاورزی را بین اعضای خود ترویج می‌دهد.
3. شرکت کشاورزی آناتولی ثعلب (Anatolian Salep Agriculture Inc.): این شرکت در مناطق مختلف آناتولی فعالیت دارد و در کشت و صادرات عمده ثعلب با رعایت استانداردهای بین‌المللی تخصص دارد.
4. تعاونی تولید و بازاریابی ثعلب اژه (Aegean Salep Production and Marketing Cooperative): این تعاونی در منطقه اژه مستقر است و تولیدکنندگان محلی را برای بهبود کیفیت و بازارپذیری محصولات ثعلب گرد هم می‌آورد.