کلوس با نام علمی  Kelussia odoratissima Mozaff. به عنوان گونه ای جدید از جنس جدید Kelussia از تیره چتریان (Apiaceae) است. در منابع مختلف گذشته با نام های علمی Amircabiria odoratiaaimaو Apium graveolens و Opopanax sp. نامگذاری شده است.

به نظر می رسد نام آن از نام روستایی با نام «کلوسه» واقع در منطقه پشتکوه شهرستان فریدونشهر در استان اصفهان گرفته شده باشد. این گیاه بومی از گونه های دارویی، تغذیه ای و علوفه ای منطقه زاگرس مرکزی ایران است که در سایر مناطق جهان گزارش نشده است. گیاهی چندساله که ارتفاع آن در مرحله تشکیل بذر از ۱۲۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر می رسد.

این گیاه دارای ریشه ای راست و دوکی شکل به همراه غده بزرگی در قسمت بالایی است که محل ذخیره مواد غذایی مورد نیاز برای شروع نسل جدید در فصل رشد بعدی می باشد. برگ ها دارای بریدگی های پنجه ای شکل و در قاعده دارای دمبرگ های بلند و بدون غلاف است.

گل آذین با گل های زرد رنگ به صورت چترهای انتهایی کاملا بارور و چترهای جانبی گل های نر و نابارور به صورت ۲ تا ۸ شعاعی می باشد. بذر گیاه درشت و صفحه ای شکل به رنگ قهوه ای مایل به به زرد می باشد. در سطح آن سه رگ برجسته دیده می شود. بخش هوایی حجمی معادل یک مترمربع از سطح خاک را می‌پوشاند.

در تیرماه گیاه به بذر می‌نشیند و بعد از تشکیل بذر سیکل فنولوژیکی آن به اتمام می رسد و در تابستان و اوائل پاییز به خواب می‌رود و بعد از آن مجدداً شروع به رویش می‌نماید. کلوس به طور کلی در مناطق با حداقل ارتفاع ۲۵۰۰ متر از سطح دریا که سالانه به طور متوسط بیش از ۴۵۰ میلیمتر بارندگی داشته و حداقل ۶۰ درصد ریزشهای جوی آن به صورت برف می‌بارد، به خوبی رشد می‌کند.

دوره یخبندان در رویشگاه‌های کلوس حداقل ۱۳۰ روز در سال می‌باشد و حداکثر دمای هوا در طول فصل رشد رویشی گیاه به ندرت از ۲۰ درجه سانتی‌گراد تجاوز می‌کند. در قسمتهایی از منطقه زاگرس مرکزی که ارتفاع کمتری از سطح دریا دارند، رویش این گیاه محدود به جهت‌های شمالی دامنه‌ها و ارتفاعات می‌شودکه هم برف‌گیرتر بوده و هم از درجه حرارت پایین‌تری برخوردار هستند. 

رویشگاه‌های طبیعی کلوس بر روی خاکهای کم‌عمق تا بسیار عمیق با بافت متوسط تا سنگین که ظرفیت نگهداری آب بالایی داشته و فاقد شوری و قلیائیت می‌باشند، دیده می‌شود. در حال حاضر رویشگاه‌های طبیعی کلوس به قطعات کوچکی در استانهای اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، فارس و لرستان محدود می‌شود.

منبع: www.kelussia.blogfa.com