نگاهی کوتاه بر وضعیت تولید و فرآوری گیاهان دارویی و معطر کشور سوریه

معرفی

سوریه کشوری در غرب آسیا است که ۱۷٫۵ میلیون نفر جمعیت دارد. آب و هوای سوریه در کناره‌ها و نواحی جنوب غربی معتدل و مرطوب (مدیترانه‌ای) و در سایر نقاط گرم و خشک است. مهمترین رودهای آن دجله و فرات است که رود فرات طولانی‌ترین رود این کشور است و حدود نیمی از آن در ترکیه و عراق جاری است. طب سنتی در میان جوامع روستایی این کشور رایج و معمول است.

منابع گیاهان دارویی و معطر

اقلیم معتدل سوریه محیط مناسبی برای رشد انواع گیاهان ایجاد کرده است. حدود ۳۴۵۹ گونه گیاهی در این کشور وجود دارد. در فرهنگ سوریه بسیاری از این گیاهان برای رایحه درمانی،‌ عطرسازی و اهداف دارویی به کار می روند. گیاهان دارویی و معطر بخش عظیمی از پوشش گیاهی کشور را تشکیل می دهند. بسیاری از این گیاهان مستقیما از جنگل ها و منابع طبیعی جمع آوری می شوند. بسیاری از گونه های جنس رز شامل Rosa canina، Rosa dumetorum ،‌ Rosa glutinosa ، Rosa phoenicia  و Rosa sicula  به طور طبیعی در سوریه رشد می کنند.

دانشکده های باغبانی و مدیریت تحقیقات علمی کشاورزی، نمونه بذر گونه های گیاهان دارویی و معطر زیادی را از سوریه جمع آوری کرده اند. مرکز تحقیقات گیاهان زراعی پروژه ای را برای تقویت توانایی های آن در جمع آوری، حفظ و ارزیابی منابع ژنتیکی گیاهان دارویی و معطر و سایر محصولات انجام داده است که هدف آن ایجاد سه مخزن ژنتیکی بوده است. دانشگاه جنوای ایتالیا تحقیقی روی ۵ گونه گیاه دارویی سوریه انجام داده است که برای درمان امراض مختلف بکار می روند. انتشارات FAO کتابی تحت عنوان طب سنتی در سوریه منتشر کرده است. این کتاب اطلاعاتی در مورد آئین،‌ اعتقادات، دانستنی ها و راهکار علمی برای استفاده از منابع سویه فراهم کرده است.

سیستم های طب سنتی

دولت سوریه امکانات بهداشتی پیشرفته ای برای مردم فراهم می کند ولی بسیاری از مردم این کشور هنوز از طب سنتی برای درمان امراض خود استفاده می کنند. طبیبان سنتی در نواحی روستایی کار می کنند و از گیاهان بومی تولید داروهای گیاهی می کنند. طب سنتی سوریه بر پیشرفت سیستم درمانی بسیاری از کشورهای عربی تاثیر داشته است. قانون داروهای گیاهی در سال ۱۹۹۴ به عنوان بخشی از قانون داروسازی در این کشور وضع شد. داروهای گیاهی به صورت داروهای تجویزی و مواد غذاهای سالم ثبت می شوند. همچنین ۴۴ داروی گیاهی در سوریه به ثبت رسیده است.

اقدامات دولت در توسعه طب سنتی

درخصوص طب سنتی، دولت سوریه فقط به طبیبان مجوز می دهد و فقط متخصصان می توانند طب سنتی را اجرا کنند. در سال ۱۹۹۷ وزارت بهداشت قوانینی در رابطه با پیش شرط های فنی لازم برای تاسیس کارخانه داروسازی گیاهی صادر کرد. در سال ۱۹۹۸ این وزارتخانه قوانینی برای تولید،‌ توزیع و سیستم کنترل کیفی داروهای گیاهی وضع کرد. سازمان MOH مجوز ایجاد کارخانه برای تولید داروهای گیاهی را صادر می کند. واحدی برای درمان با داروهای گیاهی در برنامه درسی دانشکده های پزشکی قرار گرفته است. برنامه درسی مربوط به داروهای گیاهی و گیاهان دارویی در برنامه دانشکده های داروسازی و موسسات داروشناسی وارد شده است.

تجارت و بازاریابی

علاقه مردم سوریه به تولید گیاهان دارویی و داروهای گیاهی رو به افزایش است. چند شرکت محلی در تولید اسانس از جمله آنیسون، نرولی، سیاهدانه،‌ گل محمدی و سایر محصولات فعالیت دارند. این اسانس ها در بازار داخلی به فروش می رسند و برخی به کشورهای خلیج فارس به ویژه عربستان و لبنان صادر می شوند. آنیسون، زیره سبز، سیر، زیتون، فلفل قرمز و آویشن کوهی در طبقه تولیدات سوریه برای صادرات قرار می گیرند.

مشکلات و محدودیت ها

بسیاری از گونه های گیاهان دارویی و معطر با ارزش در منابع طبیعی این کشور به خطر افتاده اند و علت عمده آن روش های برداشت محصول می باشد که به صورت ناپایدار انجام می گیرد. مشکلات عمده بهره برداری تجاری از بخش گیاهان دارویی و معطر سوریه، عدم آموزش عملی برای کاشت، بهبود روش های برداشت، تجهیزات و امکانات ذخیره سازی، روش های فرآوری و بازاریابی می باشد.