به گزارش شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی، فصل برداشت گل محمدی­ معمولا در اواخر اردیبهشت ماه بوده و تا اواسط خرداد­ ماه نیز ادامه دارد.

برای بدست آوردن کمیت و کیفیت بالای اسانس گل محمدی­ بایستی گل های رسیده در ساعات ابتدایی صبح چیده شوند. برداشت گل ها به وسیله ی دست و معمولاً توسط اعضای خانواده و اکثراً توسط زن ها انجام می شود.

گل های چیده شده در داخل کیسه گونی ها ریخته شده و به واحدهای کوچک تقطیر که معمولاً در انبار خانه­ های روستایی قرار دارند منتقل می شوند.

تقطیر سنتی معمولاً به وسیله ی دیگ های مسی سفید شده و یا مخازن گالوانیزه که ۱۲۰ تا ۳۰۰ لیتر ظرفیت دارند انجام می شود. این دیگ ها معمولاً درب های گرد و قابل برداشتن دارند که به لوله های مبرّد متصل هستند. معمولاً آب ولرم یک استخر یا حوضچه بعنوان مایع سرد کننده استفاده می شود. درب کروی دیگ بعنوان اولین واحد سرد کننده عمل کرده و با برگرداندن قسمتی از بخار به داخل دیگ، استحصال اسانس را کارامدتر می کند.

برای هر بار اسانس گیری، حدوداً ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم گل تازه برداشت شده همراه با ۵۰ تا ۶۰ لیتر آب در مخزن ریخته می شود.

پس از اینکه آب و گل به دقت با یکدیگر مخلوط شدند و اطمینان حاصل شد که گل ها کاملاً در آب غوطه ور هستند و خیس شده اند، درب دیگ گذاشته شده و به وسیله ی گِل رُس بخوبی درزبندی می شود و لوله های سیستم مبرّد به درب دیگ متصل می گردد. هنگامیکه آب داخل مخزن به جوش می آید، بخار همراه با اسانس گل محمدی به بالا صعود کرده و وارد لوله های مبرد می شود و سپس بخار (مخلوط بخار آب + اسانس) سرد می شود.

سپس آب و اسانس در ظروف شیشه ای ۹ لیتری برای جدا کردن ریخته می شوند. این ظروف هر کدام بعد از جمع آوری ۵ تا ۷ لیتر از مخلوط آب+اسانس برداشته شده و یک ظرف دیگر جایگزین آنها می شود.

بطور کلی در هر بار تقطیر در طول ۱/۵ تا ۲ ساعت حدود ۱۴ تا ۱۶ لیتر مخلوط تقطیری (آب+اسانس) بدست می آید. سپس اسانسی که از این مخلوط به دست می آید، تصفیه شده و تا هنگامی که تمام گل های محمدی فصل جاری تقطیر شود، نگهداری می گردد. آب جدا شده نیز برای تقطیر مجدد جمع آوری می شود. در پایان فصل تمام اسانس های بدست آمده از مراحل مختلف تقطیر با هم مخلوط شده تا اسانس نهایی بدست آید.

منبع:

نجفی، فرزاد.، عبادی، محمدتقی.، عباسیان، جلال. ۱۳۹۰. فرایندهای برداشت، خشک کردن و فرآوری گیاهان دارویی و معطر. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. ۳۸۰ ص.