مصرف بی رویه دارو و مواد شیمیائی علاوه بر ایجاد مقاومت در میکروارگانیسم ها سبب نفوذ مواد سمی به خاک و آب میگردد و محیط زیست مجاور مزارع پرورش آبزیان را به شدت آلوده کرده تثبیت داروها و مواد شیمیائی در بافتهای ماهی و آبزیان بهداشت انسانسی را بهخاطر ایجاد حساسیت های مختلف ، مقاومت باکتریائی به عوارض کبدی و کلیوی به مخاطره میاندازد . در حال حاصر بدلیل جوان بودن صنعتآبزی پروری و کمبود نیروی متخصص در زمینه بهداشت و بیماریهای آبزیان اکثر موارد کاربرد داروها و مواد شیمیائی خارج از سیستم صحیحتشخیص و تجویز رسمی صورت گرفته و بدون در نظر گرفتن باقیمانده های داروئی و اثرات آلایندگی آنها در طبیعت و همچنین عوارض سوءاین مواد روی انسان (سرطانها، ناقص الخلقه زائی و …) و سایر اجزاء اکوسیستم آب و خاک مصرف میشوند.
مصرف بسیاری از داروهای شیمیائی با( وجود اثر گذاری سریعتر و اختصاصی) عوارض جانبی بدنبال دارد. که گاهی این عوارض حتی درصورت مصرف دقیق آن هیچ گریزی از این عوارض نیست. ولی خوشبختانه در مورد داروهای گیاهی در صورت مصرف دقیق این عوارضدر آنها کمتر مشهود است و اثرات مفید جانبی نیز بدنبال دارند و تقریباً بلافاصله پس از مصرف این داروها میتوان از فراوردههای آبزیاناستفاده نمود.
بسیاری از مواد مؤثره که در داروها بکار گرفته میشوند را میتوان از گیاهان استخراج نمود امروز استفاده از گیاهان بعنواندارو موضوعی نیست که به کشورهای معدودی اختصاص داشته باشد، بلکه بسیاری از کشورهایاز جمله کشورهای پیشرفتهصنعتی از این گیاهان ، داروهائی فرموله شده به بازار عرضه میکنند و یا مواد مؤثره خالص این گیاهان را در اختیار شرکتهای داروئی جهت تولید دارو قرار میدهند و بدین وسیله سهم عمدهای از صادرات خود را به این امر اختصاص میدهند.
پیشرفت صنایع شیمیائی و گسترش شرکتهای داروسازی در چند دهه اخیر موجب رشد و توسعه مصرف داروهای شیمیائی شدهاست ولی با توجه به شناخت عوارض جانبی این داروها روز به روز اهمیت گیاهان داروئی و فراوردههای آنها بیشتر مورد توجهقرار گرفته است و اعتقاد عمومی درباره داروهای گیاهی پیوسته تقویت میگردد. هم اکنون نیز عدهای زیادی از محققین در حالکشف اثرات سودمند گیاهان و مواد مؤثره گیاهان هستند که بتواند با استفاده از این گنجینه عظیم در راه سلامتی بشر بهره بگیرند.
گیاهان داروئی باوجود تأثیر کند اثربسیار پایدارتری درمقایسه با سایر داروها دارند. همچنین بدلیل اینکه در چرخههای سنتز بیوشیمیائیوارد میشوند دارای یکسری ترکیبات همراه هستند که در بسیاری از موارد اثر سینرژیست با هم داردند و اثرات یکدیگر را افزایش میدهنداین گیاهان به علت دارا بودن مواد مؤثره گوناگون میتوانند در درمان بسیاری از بیماریها کاربرد داشته بدون آنکه مجموعه مواد مؤثره آنها باهم تداخل عمل داشته باشد. همچنین این مواد مؤثره به دلیل ترکیبات همراه از یک حالت تعادل بیولوژیک برخوردارند و به همین دلیل در بدنانباشته نشده و اثرات جانبی بر جا نمیگذارند.
از آنجائی که ورود مواد اولیه داروهاشیمیائی از خارج از کشور صورت میگیرد و از این لحاظ مبالغ بسیار عظیمی ارز از کشور خارجمیگردد. واز طرفی گیاهان داروئی فراوانی در کشور موجود بوده و براحتی قابل دستیابی است و صنعت تهیه داروی آن نیز در داخل کشورموجود است روی آوردن به این امر کمک فراوانی در بهبود وضعیت اقتصاد کشور خواهد داشت و حتی میتواند یکی از صادرات کشور تلقیگردد.
مطالبی که در این مقاله آمده است کنکاشی است در مورد تجربیات و تحقیقات در سایر کشورهای جهان در ارتباط با گیاهانداروئی و درمان بیماریهای آبزیان ، البته برخی ازاین گیاهان در کشور ما موجود نبوده و با توجه به شرایط اقلیمی آن مناطقتحقیقات صورت گرفته است ،بدیهی است در کشور ماضمن وجود تنوع و فراوانی گیاهان داروئی زمینه های فراوانی برایتحقیقات و بهره گیری ازاین کیاهان وجود دارد
همانگونه که در ادامه مطالب خواهد آمد تنها سعی شده است مقدمهای برای آشنائی و معرفی زمینههای فعالیت ارائه شود و برای هر کدام ازاین موارد ذکر شده نیاز به تحقیقات گستردهای است که امید است با تلاش محققان کشور و با همکاری سایر دست اندر کاران بتوان اقداماتمؤثر وارزشمندی رادر این رابطه بعمل آورد.
موارد استعمال دارو های گیاهی در آبزیان
۱-درمان بیماریهای با کتریائی
از مهمترین بیماریها باکتریائی ماهی موارد زیر را میتوان نام برد:
– بیماری فرونکولوزیس Furunculosis : عامل آن Aeromonos salmonicida است .
– بیماری باکتریائی آبشش BGD ( Bacterial gill disease) : عامل میکسو باکتریا
– بیماری طاعون سرخ Red pest : عامل باکتری گرم منفی Vibiro anguillarum
– پوسیدگی باله و دم : عامل باکتریهای آنترو موناس – پزودوموناس است که بعداپ بوسیله عوامل ثانوی Myxobacteria آلودگی تشدید میگردد.
– بیماری آئروموناس متحرک
گیاهان داروئی و داروهای گیاهی زیر بر علیه باکتریها موثر شناخته شدهاند:
◙ – داروی Bio gammamix توسط محققان کشور کره ساخته شده این دارو حاوی شیرین بیان licorice root سیر garlic و ox bileمیباشد که بهصورت مخلوط با غذا به میزان ۱kg /ton ۱ یا ۲ بار در روز بمدت ۷ روز برای درمان بیماریهای آزاد ماهیان ، کپور ماهیان و مارماهی به کارگرفته شد. این دارو هیچ گونه عوارض جانبی نداشته و برروی اکثر باکتریهای پاتوژن مؤثر واقع شده است (۵ .(
◙- جلبک های دریایی قهوهای : عصاره گرم آبی جلبکهای :
Sargossuni autumnale , Myelophycus simplex ,lamiaria joponica
◙ جلبکهای دریائی قرمز : عصاره گرم آبی جلبکهای:
Hypnea charoides Carpopeltis alfnis Gloiopltis furcata Porphyra yezoensis
به میزان ۵۰mg/kgr برروی باکتری Edwardsiella موثر بوده اند.
این جلبکها بمدت ۲-۷ روز قبل از در معرض قرار گرفتن با این باکتری استفاده شد و مانع رشد آن گردید .
همچنین مصرف این جلبکها در مقابل عفونتهای استرپتوکوکها توان مقابله ماهی ها را افزایش داد(۶)
– Tetraselmis suecica : ◙ بکار گیری عصاره خشک جلبک بصورت اسپری برروی ماهی آزاد اطلس در تانکهای آب باعث کاهش تلفاتناشی از باکتریهای :V.salmonicida , Yersinia ruckeri , Vibrio angaillarum , Lactobacillus.sp , A.salmonicida Staphylococcus epidermis , Aeromonas hydrophila گردید.
همچنین اضافه نمودن عصاره این جلبک به غذای آزاد ماهیان باعث کاهش تلفات آنها بدنبال آلودگی با باکتریهای V.salmonicida Yersinia ruckeri , Vibrio angaillarum , A.salmonicida , Staphylococcus liquefaciens گردید (۷)
– Undaria.innatifida : ◙ عصاره آبی گرم جلبک حاوی پلی سارکاریدی است که اثرات تحریک ایمنی را در ماهی نشان داد و در مقابل Edwarsiella tarda در کپور ماهی ۳ روز قبل از در معرض قرار دادن باکتری به میزان ۰ ۱۰-۳۰ mg/kgr مصرف شدو نقش مؤثری را درپیشگیری از ابتلا به این باکتری نشان داد .
۲-درمان بیماریهای ویروسی
از مهمترین بیماریهای ویروسی آبزیان میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
– عفونتهای نکروزی پانکراس IPN
– سپتمی سمی خونریزی دهنده ویروسی Viral Hemorrhagic septicemia
– نکروز عفونی بافتهای خونساز Infection Hematopoientic necrosis
– عفونت ویروسی بهاره کپور ماهیان Spring virema of carp
– التهاب کیسه شنا Swim bladder Inflammation
– سندرم شبه زخم واگیردار Epizootic ulcerative syndrome
برای درمان این دسته از بیماریها در مورد تعدادی از گیاهان تحقیقاتی بعمل آمده است که در اینجا به آنها اشاره میشود.
◙- داروی CIFax :مخلوط یک ماده شیمیائی همراه با ترکیبات گیاهی است که با غلطت /۰۱ میلی گرم در لیتر در آب مصرف میشود سهروز پس از مصرف اثر درمانی آن ظاهر میشود ،حدت بیماری را کاهش داده والتیام زخمهای جلدی شروع میشود(۱)
– Direk busarakom ◙در سال (۱۹۹۶) عصاره اتانلی ۱۸ گیاه مختلف را بروری ویروسهای IHNV,OMV,IPNV ( آزمایش ایجاد Plaqueدر روی کشت سلولی CHSC-214 ) بکار برد در مورد OMV بین ۱۰۰ – ۶۵% وIHNV 25-100% موثر بود .
میزان مصرف دارو ۵۰۰ Ig/ml بوده است .استفاده از این عصاره ها حتی تا مقادیر ۲-۳ برابر مقدار مؤثر بر ویروس هیچ اثر مضر سلولینشان نداده است (۸).
گیاهان دریائی از جمله
: Controceras clavulatum , Managrove
brugureracylindrica , Excoecoria agallocha
بطور مشخص اثرات ضد ویروسی بر علیه ویروس TMV ( Tobacco mosaic virus) داشته است (۹(
*************************
۳-درمانبیماریهای قارچی
مهمترین بیماریهای قارچی آبزیان عبارتند از ساپرولگنیا – ایکیتوفونوس – برانکیلومایکوزیس
Allium.sativum ◙ :
درمان ساپرولگینا توسط (۱۹۹۱) Ramos مورد ارزیابی قرار گرفته است و اثرات مثبتی از خودنشان داده است (۱۰).
*************************
۴- انگلهای تک یاختهای
مهمترین بیماریهای تک یاختهای آبزیان عبارتند از : تریکودینا و ایکتیوفتریوس
دو گیاه داروئی زیر اثرا ت مثبتی در مبارزه با این تک یاخته ها نشان دادهاند.
– Lyngbya majuscula : ◙ماده مؤثره Malyngamide H اثرات Ichthyotoxic به میزان Lc 50 = 5 g/ml (11)
– Moringa olifera ◙گز روغنی : بصورت درختچه ای است که در بوشهر کاشته شده است .
۵– درمان کرمهای پهن
سستودهائی مانند: دیفلوبوتریوم لاتوم – لیگولا انتسیتنالیس – تریپانونکا –
کاریومینه ارس لاتیسس – پروتئوسفالیده – اویرتریوم -وتریوسفالوس
و ترماتودهای مانند: اوپیستورکیس – متورکیس آلبیدوس – هتروفیس – متاگونیموس – کریپتوکوتیل – ترگلوترما
– کلینوستومیم – دیپلوستوموم – سانگینی کولا
و ترماتودهای مونوژن ژیروداکتیلوس – داکتیلوژیروس – بنه ده نیا – دیپلوزئون
از جمله مهمترین بیماریهای انگلی آبزیان محسوب میشوند
با وجود اینکه در خصوص داروهای گیاهی ضد انگل در سایر موجودات فعالیتهای زیادی صورت گرفته است ولی در مورد آبزیان اینفعالیتها بسیار محدود بوده است که در اینجا به انها اشاره می شود .
Mallotus Phillippinensis ◙
قنبیل یا ورس kamala tree درختی است که در نواحی آسیا و استرالیا میروید و میوه یا شیده آن اثرات ضد کرمی بسیار قوی دارد از آنبرای درمان Boltheriocephalus در کپور ماهی استفاده شده است .
Nicotina Tabacum ◙
توتون حاوی الکالوئید نیکوتین ،نیکوتئین،نیکو تل لین ، نیکوتیمین که عمدتاپدر برگ آن وجود دارد .این مواد دارای سمیت زیادی هستند.عمده ترین اثر این مواد اثرات ضد انگلیآن است
توتون برای مبارزه باانگل بوتریوسفال ماهی استفاده میشود اگر در این کار دقت به عمل نیاید در عرض چند دقیقه باعث مرگ ماهی خواهدشد . توتون به مقادیر کم ماهیان را عقیم کرده یا جنسیت آنها را تغییر میدهد. مسمومیت با نیکوتین ممکن است از تراکم زیاد مواد تیتباکو درمنازل در آکواریوم بوجود آید(۳)
۶– درمان کرمهای گرد
مهمترین بیماریهای ناشی از نماتد های انگلی آبزیان عبارتند از :
رافید آسکاریس – هتروکیلیده آنیزاکیس سیتیدیکولا – فیلاریاها و اسپرورونیدا گیاهان داروئی و داروهای گیاهی زیر براین انگلها موثر شناخته شدهاند:
-◙ سیر Allium sativum
در آزمایشی به سه تانک A,B,C حاوی کپور ماهی مقادیر
A – 200mg/lit رنده سیر تازه minced.fresl garlic))
B – 200mg/lit عصاره هگزان سیر
C – 200mg/lit عصاره آبی سیر
اضافه شد و تعداد تخمها و کرم (نماتد) مورد ارزیابی قرار گرفت درمان در تانک A 100% و در مورد تانک B 75% و در مورد C غیر موثربود. درمان A در مقایسه با تارترات آمونیوم پتاسیم ۱/۵ mg/lit دو بار در روز ۸۶% مؤثر بود(۱۲).
۷-مبارزه با سخت پوستان انگلی
سخت پوستان انگلی مانند آرگولوسArgulus و لرنه آ Lernaea در پرورش آبزیان خصارت های عمده ای را بوجود آورده و اهمیت فوقالعاده ای دارند.
گیاهان داروئی زیر بر علیه سخت پوستان موثر شناخته شدهاند:
◙- سیرAllium sativum
◙– پیاز Allium cepa(13(
************************
۸-مبارزه با حلزونها
حلزونهائی مانند لیمنه آ ، بولینوس ، بیومورفیلاریا، فیزاو… از مهمترین عوامل انتقال ترماترهای دیژن به آبزیان وسایر موجودات میباشند. بطوری که تقریبا تمام ترماتودها در یکی از مراحل زندگی خود میبایست مدتی را در بدن حلزون بگذرانند . سرکرآنها به صورت متاسرکر در پوست، بالهها،عضلات و چشم ماهیها کیسه دار میشود(مانند بیماری خال سیاه ، پیله زرد و مروارید خاکستری) اینآلودگیها از نظر اقتصادی مهم بوده زیرا موجب کاهش ارزش تجاری ماهی شده و موجب ناتوانی آنها شده و به همین جهت صید ماهیهاتوسط دشمنان طبیعی آنها سریعتر صورت میگیرد و یا اکثرٹ تلف میشوند.متاسرکر دیپلوستومم در چشم ماهیان کیسه دار شده و باعث کوریآنها میشود. سانگینیکولا در سیستم گردش خون ماهی زندگی میکند و موجب مرگ و میر کپور و قزل آلاهای جوان میشود.
متاسرکر اپیستورکیس ماهیان را در معرض آلودگی قرار داده و انگل بالغ آن مرغان ماهی خوار و یا پستانداران را آلوده میسازد ودر مواردی موجب آلودگی انسان میشود.گیاهان داروئی زیادی با اثرات حلزون کشی معرفی شده اند که در اینجا به نام تعدادی از آنها اشاره میشود(۱۴)(۱۵)
نام علمی | نام فارسی | قسمت مورد استفاده | نوع استفاده | دوز ppm/24h |
Acacia nilotica
| آکاسیا | — | عصاره | ۷۰ |
Anagallis orvensis | آناغلیس | تمام گیاه | عصارهاتانلی | ۴۰ |
Hedra helix | سلمکی | تمام گیاه | پودر | ۵۰ |
Calendula officinalis | همیشه بهار گل | گل | عصاره آبی الکبی | ۲۰۰۰ |
Eucaliptus spp | اکا لیپتوس | برگ | پودر | ۲۰۰ |
Atriplax leucoclada
| آتریپلکس | برگ | عصاره |
|
Myrtus communist | مورد | برگ | عصاره آبی | ۷۰۰ |
Rumex dentatas | ریوند | برگ | عصارهآبی | ۱۰۰ |
Melia azedarrach | زیتون تلخ | برگ | عصارهمتانلی |
|
Visvum album | دارواش | برگ | عصلره آبی | ۵۰ |
|
|
|
|
|
-۹-ایجاد بیحسی
در مراکز تکثیر و پرورش ماهی جهت بدست آوردن سلولهای جنسی مانند تخمک و اسپرم و به منظور کاهش استرس و کاهش تحرک آننیاز به بی هوش کردن ماهی است . برای بی هوش کردن قزل آلا از MS222 تری کائین متان سولفونات) که یک ماده گرانقیمت و وارداتیاست استفاده می شود.
Syzigium.aromaticum( Eugenia caryophyllata) ◙
– پودر گل میخک
اوژنول به فرمول C10H12O3ماده اصلی این گیاه است که اثرات بی حسی را از خود نشان میدهد
طول مدت بیهوش شدن ۲-۳ دقیقه گزارش شده است.اسانس ۱۵/۵% وزن غنچه را تشکیل می دهد اسانس از تقطیر برگ گل غنچه و حتیشاخههای گلدار گیاه بوسیله آب و افزودن مقدار نمک تهیه میشود (۴).
اسانس گل میخک clove oil به میزان ۴۰-۶۰ % بهتر از MS222 بود.
مناسب ترین غلظت ۱۵۰ppm بود این دارو مدت ۵ دقیقه بیهوشی کامل ایجاد کرد طول مدت بیهوش شدن ۲-۳ دقیقه و طول مدت بهوشآمدن ۴ دقیقه بود مدت زمان تحمل پذیر برگ ۲۱-۵۵ دقیقه گزارش شده است.
اسانس گل میخک به میزان ۴۰-۶۰ زمان برگشت اسانس ۶-۱۰ بار طولاتی تر از MS222 بود.
در غلظت ۹ppm مرگ و میر آن ۹۶ ساعت در دوز ۹ppm گزارش شد(۱۶).
***************************************
۱۰– شکار ماهی Fish poison
صید ماهی بوسیله برخی ازگیاهان در بسیاری از نقاط جهان معمول بوده است ولی امروزه کمتر مورد توجه است .تعدادی از این گیاهانبعنوان نمونه معرفی میگردد.
– Exoecaria agallocha : ◙شیره آن بکار میرود ترکیبات اصلی آن deoxyphorbol ,phorbol ester (17).
– Minquaria guianenis : ◙تریترپن acetylenic ,lichexanthone, از قند آن بدست میاید.
– :Dodonaea viscosa◙اسانس و عصاره برگ و دانه آن بکار میرود. در بلوچستان و جنوب ایران وجود دارد
– Euphorbia Esula ◙ فرفیون شیرازی : این گیاه با فلج کردن حرکت ماهی برای شکار استفاده میشود. محل رویش آن تهران و کرج ونیشابور و مشهد و برخی نواحی اذربایجان (۲) ج – Tephrosia linearis( نوعی نیلکی (
ج – Mundulea monantha
ج – Mundulea sericea
ج Xeromphis spinosa –
۱۱- افزایش رشد
ج – داروی livol(IHF-looo) یک داروی گیاهی است که در هندوستان تولید شده و این دارو در دوزهای ۵ و /۵ ، ۱ ، ۱/۵ ، ۲ و ۲/۵وزن برای مدت ۱۱۲ روز بکار گرفته شد در مجموع با ۲% livol بیشترین میزان رشد بدستآمد ماهیهائی که با این دارو درمان شدند راندمانغذائی بالاتر و نسبت جذب پروتئین و کربوهیدرات بهتر و توانائی هضم بهتری در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند RNA و DNAهمچنیننسبت RNA/DNA در عضلات و کبد Pبالاتر از گروه کنترل بود . چربی و پروئیین لاشه نیز بالاتر بود (۱۸).
******************************************
۱۲-درمان مسمویت ماهی
مسمومیت ماهی در اثر تغییرات درجه حرارت آب ،PH (PH بالا در اکثر گیاهان سبز باعث افزایش مصرف co2 میشود که بعنوان آمفوترعملمیکند ) و اکسیژن ، آمونیاک ، نیتریتها و نیتراتها ، املاح گوناگون ، فلزات سنگین ، آفت کشها نفت و فراورده های نفتیبوجود می آید. همخنین مسمومیت ناشی از مواد غذایی باعث ایجاد آفلاتوکسیکوز ، سایکوتوکسیکوزیس میشود.
گیاهان زیر اثرات ضد سمی بر مسمومیت ماهی(Antidote for poisoning from fish) نشان داده اند:
ج – Impatiens balsamina گل حنایی( صبر زینتی (
دانه این گیاه به منظور درمان مسمومیت های ماهی بکار میرود . ۶ نوع گلیکوزید از دانه آن جدا شده است(۱۹).
ج – Dysoxylum richii : در میوه این گیاه تریترپن (dammarane-tyoe – triterpenoid) و richenol,richenoic.acid وجود دارد .
ج – Sophora tomentosa تلخ بیان : (این گونه در ایران یافت نمی شود ) عصاره استونی برگهای خشک شده این گیاه حاوی دو نوعپتروکاریان است. و همچنین حاوی isoflaronoid,wighteone
*******************************************
۱۳-اثرات ضد جلبک Anti alge
آلودگی و بوگرفتتی نامطلوب گوشت ماهی با انواع جلبکهای آبی متمایل به سبز در ماهیان پرورشی دیده میشود تلفات در اثر ایجادمسموم یا فقر اکسیژن ناشی از تجزیه شدن دسته جمعی تودههای جلبک شکوه شده ظاهر میشود علت رشد جلبک کود دادن زیاد و بکارگیریبیش از حد ضایعات غذائی در استخرهای پرورش است
جلبک پریمنزیوم پاروم Prymnesium parvum در ماهیان لب شور باعث ایجاد ضایعات میشود سموم خارج یاختهای تولید شده اینموجود و جلبک تاژک داردر شوری کمتر از /۱ در صد رشد نمیکند
کنترل = سولفات مس :استفاده زیاد باعث پیدایش مقادیر زیاد و خطرناک مس در اکوسیستم می شود .
ج Acacia nilotica اضافه نمودن ۴۰۰kgاز میوه این گیاه به ۶۰۰۰m3 آب (۶۷ppm) مانع رشد جلبکها در ۴ روز شد ضمن اینکه هیچگونه اثر سمی برروی ماهیهای ، دوزیستان ، حشرات نداشت (۲۰)
۱۴- داروهای تقویت سیستم ایمنی و ضد استرس
نمونه این نوع داروها داروی Geriforte می باشد این دارو موجب تحریک فعالیت گاما ایترفرون گردیده و در درمان عفمتها نیز مفید می باشد همچنین در افزایش سطح آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و آنزیم های کاتالاز (CAT) مؤثر بوده و در جلوگیری از تجمع رادیکالهای آزاد نقش دارد.این دارو در تسریع باز سازی سلولها می تواند عمل کند.میزان مصرف آن در میگو ۲۰-۲۵ میلی لیتر در هر کیلو غذ است.
منابع و مأخذ:
۱- آذری تاکامی، قباد. ۱۳۷۶ . مدیریت بهداشتی و روشهای پیشگیری و درمان بیماریهای ماهی .انتشارا پریور. ۳۰۴ صفحه
۲- ررگری ، علی ،گیاهان داروئی جلد اول تا پنجم (۱۳۷۱ )انتشارات دانشگاه تهران
۳- مخیر ، بابا. ۱۳۷۵٫ بیماریهای ماهی .انتشارات دانشگاه تهران .
۴- مهرابی ، یدا.. ۱۳۷۸ . مطالعه اثر بیهوشی پودر گل میخک برروی ماهی قزل آلای رنگین کمان . پژوهش و سازندگی .دوره ۱۲ شماره ۱ صفحه ۱۶۰-۱۶۲
۵ – Heo-GJ; Kim-BG A study on efficacy and safety of Bio-Gammamix by oral administration
to cultured fish. Korean-Journal-of-Veterinary-Research.1994, 34: 3, 627-633
۶ – Fujiki-K; Matsuyama-H; Yano-T: Effect of hot water extracts from marine algae on resistance of carp and yellowtail againstbacterial infections. Science-Bulletin-of-the-Faculty-of-Agriculture,-Kyushu-University. 1992, 47: 1-2, 137-141; 7 ref.
۷ – Austin-B; Baudet-E; Stobie-M Inhibition of bacterial fish pathogens by Tetraselmis suecica.
Journal-of-Fish-Diseases. 1992, 15: 1,55-61.
۸ – Direkbusarakom-S; Herunsalee-A;Antiviral activity of several Thai traditional herb extracts against
fish pathogenic viruses. Gyobyo-Kenkyu-=-Fish-Pathology. 1996,31: 4, 209-213;
۹ -Belay,A.; Ohta,-Y. Commercial production of Spirulina at Earthrise Farms (Japan).
AQUACULTURE-‘-92:-GROWING-TOWARD-THE-21st-CENTURY. 1992. pp. 38-39
۱۰ – Ramos,A:tretment of saprolegniasis in rain trout with garlic . Veterinaria -Mexico,1991,22,1 ,98
۱۱ – Orjala-J; Nagle-D Malyngamide H, an ichthyotoxic amide possessing a new carbon skeleton from the Caribbeancyanobacterium Lyngbya majuscula.Journal-of-Natural-Products. 1995, 58: 5,764-768
۱۲-: Pena,-N; Auro,-A; Sumano,-H: A comparative trial of garlic, its extract and ammonium- potassium
tartrate as anthelmintics in carp. Journal-of-Ethnopharmacology. 1988, 24:2-3, 199-203
۱۳ – Boxaspen-K; Holm-JC;: New biocides used against sea lice compared to organo-phosphorous
compounds.: Aquaculture and the environment. Reviews of the International Conference Aquaculture Europe ’91, Dublin,Ireland, June10-12, 1991. 1992, 393-402; European Aquaculture Society, Special Publication,No. 16
۱۴- Mendonca-MM-de: Molluscicidal effect of Viscum album extracts on Lymnaea truncatula from the Azores.Research-and-Reviews-in-Parasitology. ۱۹۹۴, ۵۳: ۱-۲, ۴۳-۴۵;
۱۵:: Jurberg,-P; Neto,-JCB; Molluscicide activity of the “Avelos” plant (Euphorbia tirucalli, L.)
on Biomphalaria glabrata, the mollusc vector of schistosomiasis. Memorias-do-Instituto-Oswaldo-Cruz. 1985,80: 4, 423-427
۱۶- Keene-JL; Noakes-DLG: The efficacy of clove oil as an anaesthetic for rainbow trout,Oncorhynchus mykiss (Walbaum).Aquaculture-Research. 1998, 29: 2, 89-101;
۱۷ -Erickson-KL; Beutler-JA;TI TITLE: A novel phorbol ester from Excoecaria agallocha. Cardellina-JH II; McMahon-JB;Newman-DJ;SO SOURCE (BIBLIOGRAPHIC CITATION): Journal-of-Natural-Products. 1995, 58: 5,769-772
herbal product. 18 – Jayaprakas-V; Euphrasia-CJ: Growth performance of Labeo rohita (Ham.) to Livol (IHF-1000), a
Proceedings-of-the-Indian-National-Science-Academy.-Part-B,-Biological-Sciences. 1997, 63: 1-2, 21-30
۱۹ – Shoji-N; Umeyama-A : Baccharane glycosides from seeds of Impatiens balsamina.: Phytochemistry. 1994, 37: 5,1437-1441
۲۰ – Ayoub,SMT,Michel,A.:Acacia nilotica in the control of algae.Fitoterapia ,1984,55:5,310-312
https://medplant.ir/?p=3338
