مکانیزاسیون کشاورزی نقش مهمی در دستیابی به تولید سود آور محصولات کشاورزی بازی می کند. دستگاه های مکانیزه ی خاص جهت هر مرحله از تولید گیاهان دارویی و معطر در دسترس نیست. وضعیت واقعی مکانیزاسیون در تولید گیاهان دارویی و معطر می تواند به صورت زیر بیان شود:

– کمبود مکانیزاسیون بطور عمومی وجود دارد.

– مکانیزاسیون تولید شده و مورد مصرف کشورهای توسعه یافته برای شرکت های کوچک و متوسط قابل دسترس نبوده و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیز نمی باشد به استثنای شرکت های تعاونی و بنگاه های ماشین آلات سازماندهی شده.

– سهم اندک گیاهان دارویی و معطر در کل تولیدات کشاورزی و تعداد کم دستگاه های خاص مورد نیاز این بخش، سبب شده است که ساخت این دستگاه ها برای کارخانجات از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نباشد. هزینه ی ساخت این دستگاه ها بسیار بالا است و منطقی است که کارخانه های بزرگ تمایل ندارند برای ساخت تعداد محدودی دستگاه سرمایه گذاری کنند. بنابراین کارخانه های کوچک می توانند انعطاف پذیری بیشتری در تولید دستگاه های اختصاصی این بخش با توجه به نیازهای کشاورزان داشته باشند.

– به دلیل تنوع و تفاوت در گونه ها و اندام های مورد استفاده ی گیاهان دارویی و معطر، طراحی و ساخت یک دستگاه برای کاشت و برداشت تمام آن ها غیرممکن است.

– کشاورزان جهت حل مشکلات شان بایستی دستگاه های مخصوص مورد نیازشان را سفارش دهند و این دستگاه ها تنها طبق سفارش آن ها ساخته می شوند.

– مکانیزه کردن تمامی مراحل کاشت تا برداشت در گیاهان دارویی و معطر همچون سایر محصولات کشاورزی ضروری نیست. اصطلاح انسانی کردن در تولید گیاهان دارویی و معطر اهمیت فراوانی دارد بخصوص زمانیکه از دیدگاه فاکتورهای انسانی به مفهوم بهبود شرایط کار باشد. افزایش بازده ی کار و کاهش سختی کار با استفاده از ابزارآلات کوچک از مهمترین جنبه های استفاده از مکانیزاسیون است.

بهینه سازی در روش های تولید

مشکل توسعه ی ناکافی مکانیزاسیون کشاورزی فقط به مسائل مهندسی ارتباط ندارد. موفقیت در بهینه سازی روش های تولید و مکانیزاسیون مناطق روستایی بیشتر به مسائل سیاسی، اقتصادی و جامعه شناسی بستگی دارد. راه حل های مهندسی که به دور از شرایط واقعی هستند به عنوان تئوری های محض باقی می مانند و نمی توانند در حل مشکلات واقعی نقش داشته باشند. نکات زیر بایستی جهت توسعه مکانیزاسیون در تولید محصولات خاص از جمله گیاهان دارویی و معطر مورد توجه قرار گیرند:

– تکنولوژی و مکانیزاسیون باید برای اهداف اجتماعی مناسب بوده و در مناطق خاص قابل کاربرد باشند.

– راه حل های موجود در کشورهای توسعه یافته بطور مستقیم در کشورهای در حال توسعه قابل استفاده نیست و معمولاً برای کشاورزان این کشورها بسیار گران قیمت می باشد.

– جهت شناسایی نیازهای مکانیزاسیون و انتخاب دستگاه، نظرات و ایده های کشاورزان محلی باید مورد توجه قرار گیرد. انتظار می رود که ایده های کشاورزان محلی به دلیل اینکه تحت تاثیر شرایط اجتماعی و نیازهای محلی آنان قرار دارد، کمک زیادی به شناسایی دستگاه های مورد نیازشان بنماید. دستگاه های مکانیزه ای که طراحی می شوند باید نیازهای اجتماعی، فرهنگی، کارگری و تولیدی کشاورزان محلی را برآورده کنند.

– مکانیزاسیون بایستی براساس کارخانجات بومی و استفاده ی بهینه از نیروی کار محلی، روش های تولید و مواد و وسایل در دسترس باشد.

– جهت حمایت از تولید بومی دستگاه های مورد نیاز، وجود سازمان های دولتی که دارای کارکنانی با مهارت های مهندسی هستند اهمیت فراوانی دارد. دانش مهندسی ضروری است ولی برای درک مناسب تکنیک ها و دستگاه ها کافی نیست. تیم سازنده ی دستگاه ها می تواند علاوه بر مهندسین شامل یک کارشناس مسائل فرهنگی و یک جامعه شناس روستایی نیز باشد.

– کمک سازمان ها و یا حمایت مالی دولت در ساخت نمونه اولیه دستگاه ها باید وجود داشته باشد و نتایج بدست آمده جهت اطلاع رسانی و ترویج منتشر گردد.

منبع:

نجفی، فرزاد.، عبادی، محمدتقی.، عباسیان، جلال. ۱۳۹۰. فرایندهای برداشت، خشک کردن و فرآوری گیاهان دارویی و معطر. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. ۳۸۰ ص.