مقاله: ارزیابی پاسخ به تنش کم‌آبی در اکوتیپ‌های مختلف آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis) با استفاده از شاخص‌های تحمل تنش

نویسندگان

جلال خورشیدی۱؛ مجید شکرپور  ۲؛ وحیده ناظری۳

۱دانشجوی سابق دکتری فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

۲استادیار، گروه باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

۳دانشیار گروه باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

چکیده

به منظور ارزیابی تحمل به تنش کم‌آبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعه پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش به‌صورت طرح کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، قطع آبیاری در مرحله رویشی و قطع آبیاری در مرحله زایشی و عامل فرعی، هشت اکوتیپ مختلف (ملایر ۱، ملایر ۲، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، زاغه و شازند) بود. برداشت گیاهان در مرحله تمام‌گل انجام گرفت و وزن خشک، درصد اسانس و شاخص‌های تحمل به تنش اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که اکوتیپ‌ها، تحت تیمارهای مختلف از لحاظ میزان اسانس، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. به‌طور‌کلی، افزایش شدت تنش موجب کاهش ماده خشک شد. همبستگی قوی بین عملکرد ماده خشک با شاخص‌های تنش مشاهده شد. شاخص‌های میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین حسابی (MP) و میانگین هارمونیک (HAM) مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب اکوتیپ‌های متحمل و برتر شناخته شدند. بر‌اساس مجموع این شاخص‌ها، اکوتیپ‌های اراک، خانه‌میران بالا و خانه‌میران پایین اکوتیپ‌های برتر برای مطالعات آتی انتخاب شدند. به‌طور‌کلی، این گیاه تحمل بالایی به تنش کم‌آبی نشان می‌دهد و گزینه مناسبی برای کشت در شرایط کم‌آبی و دیم است.