باغ گیاهشناسی کاشان به مساحت ۲۵ هکتار بر اساس طرح مصوب تحقیقاتی از سال ۱۳۷۲ در محل ایستگاه تحقیقات مناطق خشک و بیابانی کاشان احداث گردید. محل این باغ در جناح شمال شرقی و جنب میدان بسیج شهرستان کاشان(ابتدای بلوار دارالسلام) قرار گرفته است. مختصات جغرافیائی محل مورد نظر، بین عرض جغرافیائی ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۵ دقیقه و طول جغرافیائی۵۰ درجه و ۵۰ دقیقه تا ۵۲ درجه و ۲۵ دقیقه قرار گرفته است.
محدوده ارتفاعی کلکسیونهای این باغ، بین ۹۵۰ تا ۹۷۰ متر از سطح دریا می باشد. اراضی باغ دارای یک درصد شیب ملایم جنوبی – شمالی و شیب جانبی شرقی – غربی است. میانگین نزولات آسمانی منطقه، ۱۳۹ میلیمتر و متوسط درجه حرارت سالیانه ۱/۱۹ درجه سانتیگراد می باشد. میانگین تبخیر و تعرق سالیانه ۳/۱۱۰۲ میلیمتر و درصد رطوبت نسبی هوا نیز ۲۰ درصد است. خاک منطقه متشکل از آبرفتهای دوران چهارم زمین شناسی با بافت سبک تا متوسط و محدودیت شوری کم می باشد. منبع آب جهت آبیاری قطعات مختلف کلکسیون از طریق یک حلقه چاه عمیق به عمق ۱۸۰ متر تامین میشود. هدایت الکتریکی آب ۱۵۰۰ میلی موس بر سانتیمتر و میزان اسیدیته آن نزدیک به ۷ می باشد.
معرفی کلکسیونهای مختلف باغ گیاه شناسی کاشان:
بر اساس نقشه جانمائی و با توجه به تنوع و استعداد سری خاکها و پوشش گیاهی، محدوده کلکسیونهای گیاهان بیابانی کاشان به قطعات مجزا تفکیک، و موقعیت هر یک مبتنی بر پتانسیل خاک آن طراحی و به شرح ذیل برای پوشش گیاهی خاص تخصیص گردید:
۱- کلکسیون گیاهان شندوست (Plants Psammophyte):
نظر به اینکه بخش وسیعی از اراضی بیابانی کشور را خاکهای ماسهای و تپههای شنی پوشش داده و از طرفی نمونه بارز چنین رخساره ای را در شمال منطقه کاشان و آران و بیدگل به شکل نوار ریگ بلند گسترش دارد. بنابراین یکی از قطعات باغ، اختصاص به گیاهان شندوست پیدا کرد. رستنیهای شندوست در قطعه شش هکتاری، که در بخش شمالی باغ قرار دارد، دارای خاک ماسهای میباشد. پس از طراحی انواع تپههای شنی نظیر: بارخان، تپه های شنی طولی و عرضی و چاله ریگها و…، توپوگرافی پدیده ها و عوارض مطرح شده را در محدوده این قطعه اجراء و گیاهان شندوست درختچهای و بوتهای پایا متناسب با شرایط اکولوژیک محل، کشت گردیدند.
۲ـ کلکسیون گیاهان داروئی (Medicinal plants):
نظر به اینکه منطقه کاشان یکی از قطبهای مهم گیاهان داروئی کشور میباشد و افزون بر این، طرح تحقیقاتی گیاهان داروئی، صنعتی و اسانسدار منطقه کاشان طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ به انجام رسیده است و در طرح یاد شده، بیش از ۴۰۰ گونه گیاه داروئی و اسانس دار از منطقه کاشان معرفی گردید. بنابراین قطعهای به مساحت یک هکتار برای کشت انواع گیاهان داروئی، صنعتی و اسانسدار نواحی خشک طراحی گردید. سعی شده که در طراحی قطعه یاد شده، با الهام از طرحهای نمادین سنتی و اسلیمی نقشه فرش کاشان انجام پذیرد. عملیات آماده سازی راهروها، اجرای پروژه آبیاری تحت فشار (قطرهای) و ایجاد توپوگرافی مناسب برای هر یک از قطعات و کشت بیش از ۷۰ گونه گیاه داروئی تاکنون انجام گرفته است.
۳ – قطعه باغ گیاهان صخرهای (Rock garden):
مجموعه عناصر گیاهی صخره رست در قطعه ای به مساحت یک هکتار واقع در جناح جنوبی باغ و جنب برکه آب، طراحی شده است. در این قطعه علاوه بر مسیرهای دسترسی سنگ فرشی، آبشار طبیعی، و اجرای آبیاری تحت فشار به شیوه بارانی، تاکنون بیش از ۸۰ گونه گیاهی صخره رست، کشت گردیده است. جدول(۴)، فهرستی از گیاهان کاشته در باغ صخرهای را ارائه می دهد. مسیرهای دسترسی باغ صخره ای عبارتند از: احداث راهرو سنگفرشی به عرض ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر واقع در بخش مرکزی ارتفاعات این قطعه و مسیرهای به عرض ۱۲۰ تا ۱۴۰ سانتیمتر در طرفین جنوبی و شمالی میباشد. برخی از گیاهان استقرار یافته نیز به مرحله زادآوری طبیعی رسیدهاند. تلاش شده تا گیاهان کوتاه بوتهای در اطراف مسیرهای دسترسی، کاشت شوند و گیاهان درختچهای و درختی در لابلای تخته سنگهای مرکزی و شیب تپهها استقرار یابند.
۴- باغ درختان مثمر (Fruit garden):
به منظور احداث باغ گیاهان میوه مناطق خشک و بیابانی، قطعهای به مساحت پنج هکتار، اختصاص به کشت انواع درختان مثمر پیدا کرد. در این قطعه ارقام مختلفی از درختان میوه نظیر پسته، انار، انجیر، بادام، سیب، آلوچه، به، گلابی، آلو، زردآلو، قیسی، زیتون، عناب، انگور و … کشت شده است.
قطعه یاد شده پس از طراحی خطوط کشت، اجرای آبیاری تحت فشار (قطرهای)، عملیات بسترسازی آن شامل حفر کانال کود بر اساس طرح کشت انجام گردید و بستر مناسب برای کشت ارقام مختلف درختان مثمر پیش بینی و آماده شده است. تاکنون بیش از ۱۵ رقم انگور، ۱۰ رقم انار، ۶ رقم سیب، سه رقم آلوچه، سه رقم آلو، دو رقم زردآلو و ۷ رقم انجیر استقرار یافته است.
۵ – قطعه گیاهان شورپسند (Halophyte Plants):
با توجه به تنوع رخسارههای بیابانی کشور که علاوه بر شنزار و تپههای شنی، دارای اراضی وسیعی با خاکهای شور و شور و قلیائی می باشد و مجموعه رستنیهای شور روی در این اراضی استقرار یافتهاند، قطعهای به مساحت یک هکتار واقع در جناح جنوب شرقی باغ به گیاهان شورپسند اختصاص یافته است. در قطعه یاد شده که در پست ترین نقطه ارتفاعی باغ و دارای خاک شور میباشد. عملیات بسترسازی با توپوگرافی مناسب، برای کشت انواع گیاهان شورپسند آماده شده است. بذر و یا سایر اندامهای قابل تکثیر گیاهان شورپسند از طبیعت جمع آوری و بتدریج در قطعه یاد شده بر اساس نقشه کاشت، غرس گردیده اند.
۶ – قطعه گیاهان آموزشی:
این قطعه که دارای مساحت چهار هکتار میباشد، واقع در جناح شمال غربی کلکسیون، طی سالهای ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۹، طراحی و اجرا شده است. پس از طراحی و تعویض خاک این قطعه، مسیر های انتقال آب به روش جویهای سیمانی اجرا شده است. بعبارت دیگر سیستم آبیاری در این قطعه به روش سنتی (غرقابی) میباشد. با توجه به شیب طبیعی زمین و قطعه بندی کرتها، گیاهان درختی، درختچهای و بوتهای از رویشگاههای مختلف اطراف کاشان جمع آوری و پس از تولید نهال گلدانی، در داخل کرتها کشت شده اند. مساحت کرتهای کشت برای گونههای گیاهی بین حداقل ۴۰ تا ۷۰ متر پیشبینی شده است. رستنیهای جمع آوری شده از ارتفاعات حوزههای آبخیز کاشان و گستره بیابانها، بصورت ردیفی در کرتها کشت شده اند، مسیرهای دسترسی اصلی و فرعی برای این قطعه منظور شده است . بیش از ۶۰ گونه گیاهی در این قطعه استقرار یافته است. بدلیل متنوع بودن عناصر گیاهی استقرار یافته در این قطعه و بواسطه بهرهبرداری سهل الوصول از مجموعه رستنیهای آن برای گروههای بازدید کننده، بعنوان قطعه آموزشی پیشبینی شده است.
۷ – قطعه گیاهان آبزی (Aquatic Plants):
به منظور استقرار گیاهان آبزی، لکه هائی به مساحت بین ۵/۱ تا ۳۰ متر مربعی در داخل برکه شماره یک، انتخاب و پس از احداث دیوار سیمانی و ریختن خاک و کود مناسب، بستر کشت انواع گیاهان آبزی فراهم شد. تاکنون بیش از ده لکه جهت کشت گیاهان آبزی پیش بینی و احداث شده است که گونه های مختلف رستنیهای آبزی در آن استقرار یافته است.
سایر کلکسیونهای پیش بینی شده باغ گیاهشاسی کاشان عبارتند از: قطعه گیاهان گچ دوست، قطعه گیاهان بیگانه(Exotic)، قطعه گیاهان کامفیت (بالشتکی) و درختچههای مسیر آبراهههای کوهستانی که مراحل طراحی و انتخاب سایت آنها انجام گرفته که بتدریج عملیات اجرائی آنها در دستور کار قرار خواهد گرفت.
آدرس: کاشان – میدان بسیج – ایستگاه تحقیقات مناطق خشک و بیابانی کاشان – باغ گیاه شناسی کاشان
تلفن: ۴۲۳۴۴۹۸-۴۲۳۴۴۹۵۵-۰۳۶۱
فکس: ۴۲۳۴۹۹۹-۰۳۶۱
سایت: http://kashanbotanicalgarden.com
.
https://medplant.ir/?p=24874