پهنه‌بندی زیست‌اقلیم گیاهی مریم‌نخودی شرقی (Teucrium orientale L) در استان اصفهان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

.
ریحانه حیدری۱ ؛ مرتضی خداقلی۲ ؛ مرضیه زارعان۳
۱دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقلیم‌شناسی، دانشگاه پیام نور اصفهان، اصفهان، ایران
۲استادیار اقلیم‌شناسی، مرکز تحقیقات منابع طبیعی و کشاورزی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
۳دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد اقلیم‌شناسی، دانشگاه پیام نور اصفهان، اصفهان، ایران

.
چکیده
کشاورزی و منابع طبیعی بشدت به آب و هوا و اقلیم وابسته‌اند و از این‌رو تنوع اقلیمی و تغییرات آن،‌ چه در کوتاه‌مدت (در طول دوره رشد گیاه) و چه در درازمدت، نقش تعیین‌کننده‌ای در میزان تولید و پایداری آن دارد. هدف از این پژوهش، بررسی و تعیین مهمترین عناصر اقلیمی مؤثر بر پراکنش گونه مریم‌نخودی شرقی (Teucrium orientale L.) و در نهایت، پهنه‌بندی زیست‌اقلیم آن در استان اصفهان بود. بدین منظور، ابتدا اقدام به ایجاد پایگاهی مرکب از ۱۶ متغیر اقلیمی ایستگاه‌های هواشناسی استان اصفهان طی دوره‌ آماری مشترک ۴۰ ساله (۲۰۰۹-۱۹۷۰) که از اهمیت بیشتری در ارتباط با اکولوژی گیاهی برخوردار بودند، گردید. از روش تحلیل عاملی با دوران واریمکس، به‌منظور کاهش ابعاد ماتریس داده‌ها و از روش تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی به طریق وارد، برای پهنه‌بندی زیست‌اقلیم گونه مریم‌نخودی شرقی در استان استفاده شد و ۵ پهنه اقلیم رویشی منطبق بر ارتفاعات استان برای گونه شناسایی و نامگذاری شدند. به‌منظور بررسی فضایی متغیرهای اقلیمی ممیز، نتایج حاصل از تحلیل عاملی به محیط GIS وارد و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پهنه‌بندی این عوامل نیز انجام شد. یافته‌های این تحقیق نشان داد، ۴ عامل اول ۶/۹۳% از پراش متغیرهای اولیه را بیان می‌کند. این عوامل عبارت بودند از: بارش، روز یخبندان، تابش و سرعت باد که به‌ترتیب ۴۳/۴۲، ۹۳/۳۱، ۴۰/۱۰ و ۸۳/۸ درصد از تغییرات را نشان دادند.
کلیدواژگان: مریم‌نخودی شرقی (Teucrium orientale L.)؛ تحلیل عاملی؛ تحلیل خوشه‌ای؛ پهنه‌بندی

.