زندگینامه استاد دکتر سیدجلال مصطفوی کاشانی از زبان مجید مصطفوی کاشانی
دکتر سید جلال مصطفوی کاشانی در نهم مهرماه ۱۲۸۷ شمسی در تهران به دنیا آمد. پدر بزرگش حاج سید جعفر مجتهد کاشانی که در کاشان و نجف اشرف تحصیل کرده بود مدتها به حکومت و قضاوت شرعی مشغول و مدتی امامت جماعت امامزاده زید را بر عهده داشت. پدرش،آقا سید عبداله قاضی و دادستان بود و ریاست دادگستری کاشان ،و پس از آن ریاست دادگستری قم ،تهران ،همدان و تبریز را داشت.به همین دلیل دکتر مصطفوی دوران کودکی و نوجوانی و تحصیلات ابتدائی خود را در این شهرها گذراند.دیپلم دبیرستان را در تبریز و به رتبه اول اخذ کرد و برای تحصیل پزشکی به تهران آمد و در سال ۱۳۰۸ وارد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شد.
در سال ۱۳۱۴ با رتبه شاگرد اول فارغ التحصیل و موفق به اخذ دکترا در طب شد.پس از آن،خدمت نظام وظیفه را به پایان برد، و به انجام خدمات اداری پرداخت.. و همزمان با شروع خدمات دولتی، مطبی نیز در تهران دایر کرد و به معالجه بیماران پرداخت. اما دست از مطالعه و تحقیق برنداشت و بطور منظم به کتابفروشی ها و کتابخانهها مراجعه کرده و کتب قدیمی را تهیه مینمود. در این مورد، ایشان مطلبی نوشتهاند که عیناً قرائت می کنم:
خوب به یاد دارم که نخستین کتابی را که خریدم کتاب “ذخیره خوارزمشاهی” تالیف سید اسمعیل جرجانی بود که در ده جلد و دریک کتاب قطور و به زبان پارسی تالیف شده بود. از مطالعه صفحات اولیه آن کتاب چنان هیجان زده شدم که با علاقه هر چه تمامتر تقریبا هر روز به کتابخانه ها سر میزدم و سفارش کرده بودم که هر چه کتابهای طبی قدیمی بود برای من نگاه دارند و به این ترتیب کم کم «کامل آلصناعه”» تالیف علی بن عباس مجوسی اهوازی و کتاب “فردوس الحکمه” تالین علی بن ربن طبری و چند جلد از کتاب «حاوی کبیر” » تالیف محمد بن زکریای رازی،کتاب های “مخزنالادویه” و “خلاصه الحکمه” و “قرابادین کبیر” تالیف محمد حسین ابن محمد هادی و عقیلی و کتاب “تحفه المومین” تالیف حکیم میر محمد مومن پزشک شاه سلیمان صفوی، و کتاب “فصول بقراط” تالیف بقراط پزشک شهیر یونانی که در سراسر جهان به نام پدر علم طب شهرت دارد و سایر کتابها از این قبیل را که بعضی چاپی و بعضی دیگر خطی بود خریداری کرده و شب و روز مشغول مطالعه بودم.
دکتر مصطفوی مدت ده سال پس از فراغت از تحصیل، تمام اوقات خود را همزمان به معالجه بیماران و تحقیق و مطالعه کتب طبی قدیم و جدید گذراند..….. او که احساس میکرد معلوماتش برای تشخیص و درمان بیماران بسیار ناقص است برای رفع این اشکال تنها را چاره را تکمیل معلومات خود می دانست . اما سرانجام دریافت که چون معلوماتش درباره شیمی و فیزیک، که اساس طب جدید بر آن متکی است، ناقص است می بایست در این زمینهها نیز به تکمیل معلومات بپردازد.به همین ،دلیل دوره مهندسی شیمی را در هنر سرای عالی گذراند و در سال ۱۳۲۶، با رتبه اول فارغالتحصیل گردید.
سپس، چون خود را از نظر معلومات شیمی کاملاً مجهز برای تطبیق دادن مطالب طب قدیم با طب جدید می دید، اقدام به نگارش و درج مقالاتی در مطبوعات،تالیف کتبی در زمینه شناسایی و ارزش عقاید پزشکان قدیم و به ویژه ابن سینا و همچنین ایراد سخنرانیهایی در دانشگاهها و سمینارها و گردهماییها نمود .او تمام عمر پربار خود را وقف بررسی تحولات دانش پزشکی از دوران قدیم و مقایسه طب قدیم و جدید و اثبات ارزنده بودن عقاید پزشکان قدیم،بویژه ابن سینا نمود و با تمام مشکلات و دشتواریها و نیش زبانها از تلاش بازنایستاد .نتیجه این کوششها و تلاشها و آشنا شدن ریشهای او با طب قدیم و به ویژه طب غنی کهن ایران و دانش آموزی مستمر در طب امروزی سبب شد تا او به دانش شگرف و وسیعی در این زمینه دست یابد .در سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به تدریس “تاریخ پزشکی”و “طب قدیم ایران” پرداخت و اندوختههای علمی خود را به دانشجویان منتقل ساخت .
از تیرماه ۱۳۳۶ به منظور بالا بردن سطح فرهنگ و آشنائی مردم با تاریخ علوم به انتشار «ماهنامه”دنیای علم» پرداخت و از ابداعات دانشمندان این مرز و بوم ،که متاسفانه بسیار از آنان به نام تمدن غرب ثبت شده است با مدارک مستند و مستدل طی مقالات متعدد پرده برداشت .رنج و درد او عقب ماندگی علمی و فرهنگی دنیای اسلام بود و تلاش میکرد تا را تجدید حیات علم و دانش را در این سرزمین نشان دهد.
انتشار مجله “دنیای علم” به دلیل تگناهای مالی گاه گاهی به وقفه میافتاد ولی تا سال ۱۳۵۲ ادامه یافت. دکتر مصطفوی در شمارههای مختلف نشریهاش،بیش از چهل مقاله محققانه به چاپ رساند که امید است مجموعه این مقالات ارزشمند به زودی به زیور طبع آراسته شود.
درسال ۱۳۵۸ برای تکمیل مطالعات و تحقیقات راجع به ابن سینا به پاریس سفر کرد و سه سال در آنجا اقامت نمود.طی این مدت با پرفسور «رولیه”» استاد و رئیس کرسی تاریخ پزشکی دانشکده پزشکی آشنا و به عضویت انجمن تاریخ طب پاریس پذیرفته شد….
در فروردین ماه ۱۳۶۳ با ارسال نامه ای به حضرت آیت آله خامنه ای، که در آن زمان مسئولیت ریاست جمهوری را بر عهده داشتند، اعلام آمادگی جهت شناساندن عظمت حقیق فرهنگ و تمدن اصیل اسلام و اثبات برتری جنبه پزشکی آن بر پزشکی کنونی جهان نمود .
مقام محترم ریاست جمهوری نیز موافقت کردند که ایشان کار تحقیق و بررسی پیرامون کتاب قانون ابن سینا و شناساندن ارزش این کتاب بزرگ علم طب را با همکاری و مساعدت نهاد ریاست جمهوری به انجام رسانند،که متعاقب آن بنیاد پزشکی ابن سینا تاسیس گردید و طبق اساسنامهای وزیر بهداری،وزیر فرهنگ و آموزش عالی،رئیس دانشگاه تهران ،رئیس دانشگاه شهید بهشتی،رئیس هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی ،رئیس کمیسیون بهداری مجلس شورای اسلامی،رئیس دانشکده پزشکی و داروسازی دانشگاه تهران و مشاور عالی و سرپرست نهاد ریاست جمهوری . هیئت امنا به اتفاق آراء، دکتر مصطفوی را به ریاست این بنیاد برگزیدند که تا اواخر سال ۱۳۶۵،این مسئولیت را بر عهده داشت.
در همان سال، برای ادامه تحقیقات و معالجه خود ،به آلمان سفر کرد و در آنجا آخرین اثر خود را تحت عنوان “طب جاودانی “به رشته تحریر در آورد که متاسفانه فرصت کتمیل آن را به دست نیاورد .در سال ۱۳۷۶ به ایران بازگشت و در شانزدهم دی ماه ۱۳۷۷ پس از نود سال عمل پربار پزشکی و علمی دار فانی را وداع گفت.
دکتر مصطفوی علاوه بر علم پزشکی دارای تحقیقاتی ارزشمند در زمینه آثار دانشمندانایران در عرصه علوم ریاضیات ،فیزیک و شیمی نیز هست. مهمترین آثار و تالیفات ایشان عبارتنداز:
۱- نهضت پزشکی ،یا لزوم تجدید نظر در اصول و مبانی طب امروز (در دو جلد -۱۳۳۳)
۲- استفاده دانشمندان مغرب زمین از جبر و مقابله خیام (۱۳۳۹)
۳- تصحیح و حاشیه نویسی سه کتاب ذخیره خوارزمشاهی (در چهار جلد -از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۷)
۴- مقایسه طب قدیم ایران با پزشکی نوین (۱۳۵۸)
۵- بررسی در طب سنتی ایران و مقایسه آن با طب کنونی جهان (۱۳۶۰)
۶- ابن سینا،امیر پزشکان جهان (به زبان فرانسه -۱۳۶۱)
۷- دارو،مسئله پزشکی قرن (۱۳۶۷)
۸- طب جاودان (که ناتمام مانده است)
اینجانب با بی باکی و شهامت هرچه تمامتر، گالیله وار برای نخستین بار در تاریخ پزشکی ایران و جهان با اطمینان و ایمان قاطعی ادعا می کنم که پس از سوزاندن کتاب قانون ابن سینا توسط پاراسلس و جانشین شدن طب شیمیایی به جای طب سنتی ایران، فاتحه دانش پزشکی از نظر درمان بیماریها به کلی خوانده شد و مدت ۴۵۰ سال جز زیانهای مالی و لطمات جانی نتیجه دیگری از شیمی درمانی عاید بشریت نشده است. (مرحوم دکتر سید جلال مصطفوی کاشانی، کتاب بررسی در طب سنتی ایران و مقایسه آن با طب کنونی جهان، ص ۵۹)
.
منابع: سایت مرجع طب سنتی ایران (تندرستان) و وبلاگ شمیم سلامت
https://medplant.ir/?p=15167