استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن سطحی معادل ۱۶ هزار و ۲۶۴ کیلومتر مربع ( یک درصد مساحت کشور) از پوشش گیاهی متنوعی برخوردار است.
قرار گرفتن این میزان مساحت در دامنه زاگرس و واقع شدن قله دنا یکی از بزرگترین قله های زاگرس موجب شده است تا آب و هوایی خاص در این منطقه به وجود آید و به تبع آن شاهد بانکی از انواع گیاهان باشیم.
همچنین سطح کل جنگلها و مراتع استان بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هکتار برآورد می گردد که حدود یک ممیز سه دهم گیاهان دارویی کشور در این جنگل ها و مراتع رویش می نماید. ۲۵ درصد از گیاهان مذکور جزء گیاهان دارویی هستند .
در نقاط مختلف استان بنا به اعتقادات و آداب و رسوم و میراث نسل‌های گذشته ، استفاده‌های مختلفی از ساقه و ریشه و برگ گیاهان می شود که ریشه در اعتقادات کهن دارد و هنوز هم در بین مردم منطقه بویژه روستائیان بسیار رایج است.
مهمترین آنها عبارتند از: آویش، شیرین‌بیان،خاکشیر( برای درمان دل درد) ، درمنه و بومادران و پونه( برای بیماریهای گوارشی )، بیلهر و جاشیر( درد مفاصل) ، لیزک( جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه و سایر مجاری ) ،کنگر( درمان سنگ صفرا) ریواس ، مریم گلی ، موسیر ، مریم نخودی، تره ، کارده ، علف چای است.
صالحی کارشناس زراعت می گوید: این روزها نسل برخی از این گیاهان مانند بیلهر ، ریواس، کنگر، جاشیر ، موسیر، لیزک رو به انقراض است چرا که برخی از آنها به ندرت و تنها در ارتفاعات یافت می شود.
محمد احمدی از روستائیان بخش مارگون در منطقه کوهستانی و سردسیر می گوید: منابع طبیعی به شدت با کسانی که اقدام به جمع آوری گیاهان می کنند برخورد می کند اما به سبب کوهستانی بودن منطقه و عدم دسترسی به برخی از این مناطق ، برخی از مردم این گیاهان را ریشه کن می کنند.
یکی دیگر از روستائیان هم می گوید: تعداد زیادی از مردم شامل روستائیان ساکن این مناطق و حاشیه نشینان شهرها ، فروردین و اردیبهشت برای کسب درآمد این گیاهان را ریشه کن می کنند.
قیصری از کارشناسان منابع طبیعی هم می گوید: نیروی انسانی و ابزار مناسب برای جلوگیری از ریشه کنی این گیاهان در منابع طبیعی وجود ندارد چرا که برخی از مردم ، شبانه اقدام به کندن این گیاهان می کنند.
یکی دیگر از کارشناسان منابع طبیعی هم می گوید : ما در برخی از مناطق کور جاده های ارتباطی ، خیمه زدیم و بیش از ده ها تن بیلهر و جاشیر را از مردم جمع آوری کردیم اگر چه برخی مواقع این اقدم منجر به درگیری با متخلفین شده است.
مردی ۴۵ ساله که سه دسته گیاه چویل را به قیمت ۲ هزار تومان به فروش می‌رساند ، می‌گوید: راه دیگری برای نان‌آوری ندارم.
دیگری هم که برای فروش قارچ‌هایش به بازار آمده، می‌گوید: دیگر آنچنان قارچ یافت نمی‌شود و میزان آن نسبت به سال‌های گذشته به‌شدت کاهش یافته است.
وی دلیل روی‌آوردن خود به فروش قارچ را بیکاری عنوان می‌کند و می‌گوید: صبح‌ها وقتی به محل تجمع کارگران فصلی می‌روم ، تا ۲ ساعت می‌مانم ، اگر پیشنهادی برای کار نباشد، سراغ فروش گیاهان کوهی می‌روم.
دکتر عزیز الله جعفری، گیاه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج با بیان اینکه بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ گونه گیاهی در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد، می‌گوید: از این تعداد ۴۲۵ گونه آن خاصیت دارویی دارد.
به گفته این گیاه ‌شناس، این میزان داروی گیاهی استان در حالی است که تعداد گونه‌های گیاهان دارویی کل ایران ۷۲۶ و اروپا ۸۰۰ گونه است و نشان‌دهنده اهمیت این استان از نظر داشتن این‌گونه‌هاست.
وی می افزاید : در هر هشت کیلومتر مربع کهگیلویه و بویراحمد و در هر یک‌ کیلومتر مربع در منطقه حفاظت شده دنا نیز یک‌گونه گیاهی وجود دارد.‌
به گفته دکتر جعفری، بیش از ۵۰ درصد تولید گیاهان دارویی فرموله شده در صنعت دارویی کشور در استان کهگیلویه و بویر احمد می‌روید.
وی می افزاید : از ۲۵ گونه گیاه در معرض خطر نابودی در کشور، پنج گونه آن در این استان است که یک زنگ خطر جدی برای مردم و مسئولان به شمار می رود.
کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کهگیلویه و بویر احمد هم می گوید : ممکن است ۲ گونه گیاهی مهم استان شامل کرفس کوهی و بن سرخ بر اثر تخریب و استفاده بی‌رویه در این استان منقرض شوند.
آقای سعید نظری دلیل انقراض این ۲ گونه گیاهی را که در بسیاری از رویشگاه‌های کهگیلویه و بویراحمد، دیگر یافت نمی‌شوند، سودجویی برخی افراد و چیدن زیاد آنها می‌داند.
وی می‌گوید: رویشگاه گونه‌های گیاهی «بیلهر» و «جاشیر» نیز در کهگیلویه و بویراحمد در حال تخریب است و چنانچه وضعیت با این روند تداوم یابد ، با انقراض آنها مواجه خواهیم شد.
جعفری برداشت های بی هنگام ( زودهنگام) و غیر اصولی ، ورود دامها به این اراضی را مهمترین عوامل از بین رفتن گیاهان می داند.
کارشناسان ، مهمترین راه برای جلوگیری از انقراض این گیاهان را آموزش از طریق رسانه های مکتوب و غیر مکتوب و فرهنگ سازی و آگاهی مردم به عواقب خطر انقراض گیاهان دارویی و مشکلات آن می دانند.
ترغیب مردم به کشت این گیاهان ، خرید تضمینی محصول این گونه ها از مردم نیز راهی دیگر برای احیاء گونه های گیاهی است چرا که این امر از یک سو موجب اشتغالزایی و از سوی دیگر موجب افزایش صادرات غیرنفتی خواهد بود.
برخی دیگر از کارشناسان ورود بخش خصوصی ، دعوت از متخصصان داروسازی برای ایجاد مراکز خرید محصول این گیاهان به قیمت های مناسب را راهی دیگر برای جلوگیری از انقراض این گونه ها می دانند.