بی‌تردید شناخت خواص گیاهان دارویی اساس پیدایش دانش پزشکی را رقم زده است. امروزه درمان بیماری‌ها با استفاده از گیاهان دارویی پا را از اشکال سنتی فرا نهاده و به سمت توجه به موازین علمی و تدریس در دانشگاه‌ها رو به گسترش است.

زیرا با وجود پیشرفت دانش پزشکی و تولید داروهای شیمیایی، استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها هنوز محور توجه بسیاری از افراد در جوامع گوناگون اعم از کشورهای پیشرفته یا رو به توسعه قرار دارد. در کشور ما وجود عطاری‌ها و مراجعه مردم برای خرید داروهای گیاهی مؤید آن است که مردم هنوز نسبت به این داروها گرایش داشته و درمان برخی از بیماری‌های خود را از طریق داروهای گیاهی دنبال می‌کنند. در نخستین نگاه، درمان بیماری‌ها با داروهای گیاهی شاید معطوف به چند بیماری ساده مانند سرماخوردگی، دل‌درد، سردرد و سایر بیماری‌هایی باشد که به‌طور روزانه مردم با آن دست به گریبان هستند اما بیماری‌های جدی‌تر دیگری نیز وجود دارد که مردم درمان آنها را با داروهای گیاهی دنبال می‌کنند مانند بیماری دیابت، آسم، کلیه و حتی سرطان‌هایی مانند سینه که نتایج سودمندی را عاید مردم کرده است.

حمید اسودی، مرد میانسالی است که  برای گرفتن داروی گیاهی به یک عطاری‌ مراجعه کرده، او به خبرنگار خورشید می‌گوید: خواهرم دیابت دارد و قبلا قند خونش ۵۰۰ بود اما از وقتی که تحت درمان داروهای گیاهی قرار گرفته مدت یک سال است که هیچ دارویی مصرف نمی‌کند. این کارمند ۴۳ ساله می‌افزاید: خودم هم سردرد داشتم و همیشه قرص سردرد مصرف می‌کردم و از طرفی ناراحتی اعصاب داشتم اما با استفاده از داروهای گیاهی نه‌تنها سردردم خوب شده، بلکه احساس جوانی و شادابی هم دارم.

 دوری کردن از داروهای شیمیایی

یکی دیگر از مسائلی که باعث گرایش مردم به استفاده از گیاهان دارویی می‌شود، دوری کردن از مصرف داروهای شیمیایی است. زیرا به تصور بسیاری از افراد استفاده از داروهای گیاهی ضررهای جانبی داروهای شیمیایی را ندارد؛ هرچند که این تصور در مواردی درست است اما باید دانست که داروهای گیاهی ضررهای خاص خود را دارد که مردم باید از آن آگاهی داشته باشند. به‌خصوص مصرف داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی به دنبال داشته باشد و باید در نظر داشت که برخی از گیاهان دارویی باید به شیوه‌ای درست مصرف شود در غیر این صورت عوارضی مانند مسمومیت که گاهی به مرگ منتهی می‌شود را به دنبال خواهد داشت. 

فاطمه، کارمند ۲۵ ساله که یکی دیگر از مراجعه‌کنندگان به عطاری بود، علاج ریزش موهای خود را در داروهای گیاهی جست‌وجو می‌کند و می‌گوید: برای جلوگیری از ریزش مو از داروهای شیمیایی زیادی استفاده کردم اما به محض قطع شدن این داروها، مجددا ریزش موهایم شروع می‌شود؛ به همین دلیل به عطاری آمدم تا از طریق داروهای گیاهی این مشکل خود را حل کنم، زیرا حداقل این است که داروهای گیاهی ضرر داروهای شیمیایی را ندارد.

 مصرف داروهای گیاهی و غفلت از مراجعه به پزشک

یکی از مسائل مهمی که در زمینه مصرف داروهای گیاهی مطرح می‌شود، دوری کردن مردم از مراجعه به پزشک است. هرچند که داروهای گیاهی می‌تواند در جای خود و برای درمان برخی از بیماری‌ها مؤثر واقع شود اما گرایش مردم به مصرف داروهای گیاهی نباید آنها را از مراجعه به پزشک غافل کند. زیرا بهترین درمان رفع علت است و اگر بیماری، بدون انجام آزمایش‌های پزشکی و بدون اطلاع از وضعیت جسمانی خود به عطاری‌ها مراجعه کند و تنها خواهان رفع بیماری خود باشد، این اقدام می‌تواند وضعیت بدتری را برایش ایجاد کند. در این‌باره عادل علی‌زاده که مدت ۴۵ سال است به‌طور موروثی در عطاری خانوادگی خود مشغول به کار است، می‌گوید: برای اینکه از وضعیت جسمانی خود باخبر شوید باید حتما آزمایش پزشکی دهید تا از میزان اسیداوریک، قند، چربی و سایر موارد جسمانی خود مطلع شوید.

وی اما در پاسخ به این سؤال که برای درمان بیماری‌های خود آیا به پزشک مراجعه می‌کند، می‌گوید: من به نوعی خودم پزشک هستم و می‌توانم بسیاری از بیماری‌ها را از طریق داروهای گیاهی درمان کنم و اگر قرار باشد که این داروها را برای دیگران تجویز کنم و خودم از آن استفاده نکنم، مثل این می‌ماند که خودم، خودم را قبول ندارم. این عطار ۵۶ ساله درخصوص میزان استقبال مردم از داروهای گیاهی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه در تحریم قرار داریم و برخی از داروها وارد کشور نمی‌شود، مردم به داروهای گیاهی رو آورده‌اند. وی بر مصرف صحیح داروهای گیاهی تأکید می‌کند و می‌افزاید: اگر کسی یک لیوان آب بخورد سیر می‌شود ولی اگر دو لیوان بخورد ممکن است دچار دل‌درد شود؛ بنابراین هر چیزی اگر به اندازه مصرف شود مشکلی ایجاد نمی‌کند. این عطار درخصوص اهمیت تبحر و تجربه عطاری‌ها در ارائه داروهای گیاهی می‌گوید: عطاری‌هایی وجود دارند که تنها داروهای لاغری و چاقی تجویز می‌کنند و سررشته‌ای از دیگر بیماری‌ها ندارند. به همین دلیل نباید اجازه داد هرکس که از راه می‌رسد برای خود عطاری بزند و باید به افراد دارای صلاحیت مجوز فعالیت داده شود.

 وضعیت ارائه دارو در عطاری‌ها

اما از طرف دیگر استقبال مردم از گیاهان دارویی و مراجعه به عطاری‌ها باعث رشد غیراصولی فعالیت این صنف شده به‌گونه‌ای که برخی از فروشندگان این شغل بدون دریافت مجوز مشغول به کار هستند تا جایی که طی بررسی‌های ستاد گیاهان دارویی در ۱۵ استان مشخص شده است که تنها چهارهزار و ۷۰۰ عطاری دارای مجوز هستند و بقیه مجوزی ندارند. به‌نظر می‌رسد سوءاستفاده از حسن نام برخی از عطاری‌ها و استقبال مردم منشأ این نوع سودجویی است که باعث شده برخی از افراد بدون اینکه سررشته‌ای از این کار داشته باشند وارد این شغل شوند. این درصورتی است که از سوی مسئولان بارها در زمینه غیرقانونی بودن فروش داروهای گیاهی در عطاری‌ها تذکر داده شده است. زیرا عطاری‌ها تنها مجاز به عرضه گیاهان دارویی هستند ولی در سال‌های اخیر این رویه تغییر شکل یافته به‌گونه‌ای که عطاری‌ها این روزها همانند یک داروخانه اقدام به تجویز داروهای گیاهی می‌کنند. این در صورتی است که مسئولان اتحادیه عطار و سقط‌فروشان هیچ‌گونه مجوزی برای فروش داروهای گیاهی ارائه نمی‌کنند و چنانچه یک عطاری به بیماری گیاه دارویی بفروشد، مرتکب خلاف شده است.

از طرفی مدیرکل نظارت بر دارو و موادمخدر سازمان غذا و دارو اظهار کرده بود فعالیت عطاری‌ها در حد عرضه مواد مختلف گیاهی که گاهی تأثیر دارویی نیزدارند مانعی ندارد ولی برای عرضه دارو در عطاری‌ها صنف مربوط باید پیگیری کند. وی تأکید کرده بود که بیشترین تخلف در مراکزی صورت می‌گیرد که مجوز صنفی ندارند. وی همچنین اظهار کرده بود که اگر شکایتی در زمینه کار عطاری‌ها وجود داشته باشد، قاعدتا باید به صنف عطاری‌ها مراجعه شود و معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی در این زمینه دخالتی ندارد.

منبع: سلامت نیوز