Withania somnifera (جینسنگ هندی یا آشواگاندا – در طب ایرانی با نام بوزیدان) یک گیاه دارویی است که عمدتاً در هند، خاورمیانه و بخش‌هایی از آفریقا رشد می‌کند. این گیاه به‌خاطر خواص دارویی و درمانی‌اش در طب سنتی هند (آیورودا) معروف است و معمولاً به‌عنوان یک آداپتوژن برای کاهش استرس، افزایش انرژی، بهبود کیفیت خواب و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. البته گونه ای از این جنس با نام  پنیر باد (Withania coagulans) در کشورمان (بطور خاص در مناطق جنوب شرقی) رشد می‌کند. این گیاه به‌عنوان یک ماده لخته‌کننده طبیعی برای تهیه پنیر و محصولات لبنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیاه دارای برگ‌های بیضوی و گل‌های سبز یا زرد است. پنیر باد همچنین در طب سنتی برای درمان مشکلات گوارشی، اسهال و تقویت سیستم ایمنی بدن به‌کار می‌رود.

در ایران، کشت جینسنگ هندی در سال‌های اخیر آغاز شده است. برای نخستین بار، مرکز نوآوری مجتمع آموزش عالی شهرستان سراوان موفق به کشت و تولید این گیاه شد. همچنین، نخستین مزرعه جینسنگ هندی در شهرستان عنبرآباد استان کرمان تأسیس شده است. با این حال، اطلاعات دقیقی درباره میزان تولید این گیاه در ایران در دسترس نیست.

گیاهشناسی:

• خانواده: Solanaceae
• آشواگاندا (Ashwagandha) به‌خاطر ریشه‌اش که دارای ترکیبات فعال مانند ویتانولیدها است، مشهور است. گیاه دارای برگ‌های بیضوی و گل‌های زرد است و میوه‌ای به شکل توت قرمز دارد. این گیاه در خاک‌های شنی و خشک رشد می‌کند و به خشکی مقاوم است.

خواص دارویی:

• کاهش استرس و اضطراب: به‌عنوان یک آداپتوژن شناخته می‌شود که به بدن کمک می‌کند تا با استرس بهتر مقابله کند.
• تقویت انرژی و استقامت: باعث افزایش انرژی و کاهش خستگی می‌شود.
• حمایت از سلامت مغز: ممکن است به تقویت حافظه و بهبود عملکرد شناختی کمک کند.
• تقویت سیستم ایمنی: به‌عنوان یک تقویت‌کننده سیستم ایمنی شناخته می‌شود.
• حمایت از سلامت قلب: تحقیقات نشان می‌دهند که می‌تواند به کاهش فشار خون و کلسترول کمک کند.

محصولات مشتق شده از آشوگاندا:

• پودر: این فرم معمولاً در کپسول‌ها، قرص‌ها یا به‌عنوان مکمل استفاده می‌شود.
• عصاره‌ها: فرم‌های متمرکز برای اثربخشی بیشتر.
• چای‌ها: دمنوش‌هایی که از برگ‌ها یا ریشه گیاه تهیه می‌شوند.
• روغن‌ها: برای استفاده در آروماتراپی یا به‌صورت موضعی.

جنبه‌های اقتصادی و تجارت جهانی:

• صادرات:
  • هند: بزرگترین صادرکننده آشوگاندا است و تقریباً ۹۸% از صادرات جهانی را در دست دارد. در دوره زمانی ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳، هند حدود ۵۱۳۰ محموله از آشوگاندا صادر کرده است.
  • چین: در حال توسعه تولید این گیاه است.
• واردکنندگان:
  • ایالات متحده: بزرگترین واردکننده آشوگاندا است و تقریباً ۵۰% از واردات جهانی را به خود اختصاص می‌دهد.
  • فرانسه: حدود ۱۴% از واردات جهانی آشوگاندا را به خود اختصاص می‌دهد.
  • استرالیا: ۱۳% از واردات را دارد.
  • سایر واردکنندگان مهم شامل اوکراین و آلمان هستند.

قیمت و بازار:

• قیمت صادرات آشوگاندا از هند حدود ۳٫۸۵ دلار به ازای هر کیلوگرم است.
• بازار جهانی آشوگاندا در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود که این بازار در دوره ۲۰۱۸ تا ۲۰۳۰ با نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) حدود ۷٫۵% رشد کند.
• این رشد به دلیل افزایش تقاضا در زمینه محصولات سلامتی، مکمل‌ها و داروها است.