به گزارش شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی به نقل از ایلنا، صدای پای بهار که به گوش می‌رسد عطر دل انگیز جوانه‌های تازه روییده بیدمشک به مشام می‌رسد. عطر شکوفه‌های طلایی بیدمشک در نخستین روزهای بهاری در کوچه و خیابان‌های آذربایجان‌غربی بویی است که هر شهروندی با آن آشناست و عطر دل انگیز آن جانی دوباره بر این دیار می‌بخشد و نوید بخش روییدن دوباره و جانی تازه بر طبیعت است.

آذربایجان غربی بهار طبیعت را با شکوفه کردن و به گل نشستن درختان بیدمشک شروع می‌کند، اهالی این دیار شکوفه‌های بیدمشک را به عنوان پیام آوران شادابی و آرامش می‌دانند و موسم چیدن شکوفه‌های بیدمشک را سرآغاز شکوفایی و سرسبزی طبیعت دل انگیز قلمداد می‌کنند.

اواخر اسفند ماه و اوایل فروردین که بیدمشک‌های بهاری بر روی شاخه‌های درختان می‌درخشند، بانوان این دیار در هر کوی و برزن با استفاده از وسایل و ابزار آلات سنتی که به نی قازان در زبان ترکی معروف است، اقدام به عرق‌گیری از این گیاه با ارزش می‌کنند.

این گیاه پر ارزش به صورت درختچه‌هایی در حاشیه باغ‌های شهرهای آذربایجان‌غربی به خصوص در ارومیه، سلماس و خوی کاشته می‌شود، بیدمشک که نام محلی آن“پیش پیشا” است با نام آذربایجان‌غربی به خصوص ارومیه عجین شده است به طوری که نقل بیدمشک به ویژه نوع ابریشمی آن و انواع عرق حاصل از بیدمشک با مصارف درمانی و دارویی شهرت خاصی در کشور و منطقه دارد.

از عرق بیدمشک به عنوان شربت گوارا برای پذیرایی از میهمانان نوروزی، استفاده می‌کنند و بیدمشک در رفع کم‌خونی، ناراحتی‌های قلبی و عروقی، تسکین اعصاب و دردهای رماتیسمی مورد استفاده قرار گرفته و نقل سوغات ارومیه نیز با استفاده از این عرق معطر تهیه می‌شود

این گیاه با ارزش علاوه بر رایحه مطبوع، دارای خواص درمانی زیادی است که اهالی شهرستان ارومیه برای استفاده از خواص درمانی و پذیرایی از مهمانان، عرق آن را در خانه‌ها نگهداری کرده و عرق و نقل بیدمشک به دلیل کیفیت و عطر و طعم مطبوع از قدیم الایام مورد توجه مسافران و گردشگران بوده و در زمان حاضر نیز از جمله اقلامی است که مشتریان زیادی دارد و به کشورهای خارجی نیز صادر می‌شود و غیر از خواص درمانی شکوفه‌های بیدمشک، پوست درخت و برگ‌های آن نیز خاصیت ضد انگلی داشته و جوشانده آن انگل‌ها و کرم‌های معده و روده را از بین می‌برد.

فناوری استحصال عرق بیدمشک از گذشته تا به امروز

معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه استحصال عرق بیدمشک از طریق “نی‌قازان” انجام می‌شود گفت: فناوری استحصال خانگی عرقیات استان با عنوان «نی‌قازان» ثبت ملی شده است.

حسن سپهرفر افزود: در گذشته این نوع عرق‌گیری شامل استفاده از دیگ (قازان) و کاسه‌ای کوچک بود، به این ترتیب که پس از پر کردن دیگ از گیاه بیدمشک و آب، کاسه کوچکی را روی گیاه قرار می‌دادند و دهنه دیگ را با تشت بزرگ یا مجمعه‌ای که نخی از وسط به آن متصل بود، بسته و دور آن را با خمیر مسدود می‌کردند و پس از آن، با روشن کردن آتش زیر دیگ و جوشیدن آن، بخار‌های حاصل از طریق بند یا پارچه نخی متصل به مجمعه، در کاسه داخل دیگ می‌چکید و عرق به دست می‌آمد.

معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌غربی گفت: با گذشت زمان و کسب تجربه و دانش‌های عمومی مردم و به ویژه بانوان، ابزار دیگری به نام «نی‌قازان» درست شد که در مدل قدیمی آن به جای نی، ظرف سفالی به شکل تشت به نام «سه‌هن» وجود داشت.

سپهرفر ادامه داد: امروزه نی‌قازان را از جنس گالوانیزه می‌سازند به طوری که کار عرق‌گیری برای بانوان به مراتب راحت‌تر و در مدت زمان کمتری میسر می‌شود.

پ

تولید سالانه ۲ میلیون لیتر عرق بیدمشک در آذربایجان غربی

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی، با اشاره به کشت بیدمشک در استان گفت: آذربایجان‌غربی با ۵۰هکتار اراضی زیر کشت بیدمشک، یکی از قطب‌های مهم کشت و استحصلال بیدمشک در کشور به شمار می‌رود.

عزیز امانی، با بیان اینکه سالانه، هر هکتار اراضی بیدمشک ۵ ساله حدود ۸۰ میلیون تومان برای کشاورزان درآمد خالص دارد، گفت: این در حالی است که هر هکتار اراضی زیر کشت بیدمشک پس از گذشت ۱۵ سال حدود ۱۵۰ میلیون تومان درآمد عاید باغدار می‌کند.

وی با اشاره به توجیه اقتصادی گیاه بیدمشک، یادآور شد: سالانه ۲ میلیون لیتر عرق بیدمشک در آذربایجان‌غربی تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌شود.

امانی با اشاره به درآمد خالص بیدمشک در استان، اعلام کرد: درآمد خالص مزارع بیدمشک استان سالانه بیش از ۴۵ میلیارد ریال است.

وی با بیان اینکه رقم دقیقی از میزان اراضی زیر کشت و میزان تولید این گیاه در دست نیست، گفت: این گیاه دارویی در اغلب باغات استان به صورت حاشیه کاری مورد توجه قرار می‌گیرد و کشت این گیاه پرخاصیت به طور عمده به صورت سنتی انجام می‌شود.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی افزود:شهرهای ارومیه، پلدشت و سلماس  عمده تولید کنندگان این شکوفه‌های طلایی هستند.

امانی با بیان اینکه یک سوم شکوفه‌های تولیدی بیدمشک توسط واحدهای تبدیلی جذب و فرآوری می‌شود، اضافه کرد: نزدیک به یک سوم دیگر آن نیز در خانه‌ها مصرف و تبدیل به عرق بیدمشک می‌شود و بقیه نیز در مصارفی چون تهیه نقل، شیرینی و دسر در قنادی‌های به کار می‌رود.