مصاحبه با آقای مهندس علیرضا حاتم زاده

معاون آموزش سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور و نماینده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی

به نقل از مستند مکتوب چهارمین جشنواره ملی گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب ایرانی- ۲۱الی ۲۴ آبان ماه ۱۳۹۷

(به کوشش تیم پژوهشی شبکه خبری گیاهان دارویی- شرکت سیمرغ سبز امید)

برای دریافت این مستند روی دکمه دانلود کلیک کنید

– خواهشمند است ضمن معرفی خودتان، توضیحاتی در مورد وظایف و فعالیت‌های سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور بیان نمایید.

سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حال حاضر علاوه بر ستاد مرکزی، دارای ۳۱ اداره کل، بیش از ۶۰۰ مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای دولتی و بیش از ۱۲۰۰۰ آموزشگاه فنی و حرفه‌ای آزاد در سطح کشور و همچنین مرکز آموزش تربیت مربی و پژوهش‌های فنی و حرفه‌ای است. مأموریت اصلی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، آموزش، پژوهش، تولید استانداردهای آموزشی و ارزشیابی مهارت نیروی کار کشور است که فرآیند آموزش در قالب دوره‌های ۱ تا ۱۸ ماهه و پودمان های تکمیلی بین سطوح تحصیلی به‌صورت کوتاه‌مدت از طریق آموزش در مراکز ثابت بخش دولتی، تیم‌های سیار شهری و روستایی، مراکز جوار صنایع و صنوف، مراکز جوار دانشگاه، مراکز جوار زندان، مراکز جوار پادگان‌ها، آموزش در مرکز تربیت مربی و پژوهش‌های فنی و حرفه‌ای و همچنین آموزش در بخش غیردولتی توسط آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد انجام می‌شود و بدین‌وسیله نسبت به تأمین و تربیت نیروی کار ماهر و نیمه ماهر موردنیاز بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی و خدمات اقدام و به‌منظور تأمین نیروی انسانی موردنیاز برای استقرار کامل چرخه فناوری به‌عنوان سرمایه انسانی و ارتقای فرهنگ مهارت‌های فنی جامعه تلاش می‌نماید.

– در معاونت آموزش سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور برای عملیاتی شدن سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی چه‌کارهایی صورت گرفته و همچنین چه برنامه‌هایی برای اجرایی شدن آن در نظر گرفته‌شده است؟

جهت عملیاتی شدن سند ملی گیاهان دارویی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به‌عنوان دبیرخانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی اقدام به تهیه نقشه راه اجرایی سازی سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی (برش وزارتخانه‌ای) نموده است که شامل ۱۰۲ برنامه عملیاتی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت هست. این برنامه‌ها به‌تناسب وظایف معاونت‌ها و سازمان‌های وزارت در اختیار آن‌ها قرارگرفته که مقرر است نتیجه اقدامات انجام‌شده ماهیانه به این معاونت منعکس گردد.

– مراحل راه‌اندازی آموزشگاه گیاهان دارویی توسط فارغ‌التحصیلان این رشته چگونه است؟ چه ضوابط و محدودیت‌هایی در این رابطه وجود دارد؟

مراحل راه‌اندازی آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد در کلیه رشته‌ها به شرح ذیل است که آموزشگاه های گیاهان دارویی نیز از این اصل مستثنا نیستند. مراحل شامل (۱- ورود اطلاعات فردی، تحصیلی و آموزشی و بارگذاری طرح توجیهی در پورتال توسط متقاضی و ارائه مدارک و مستندات به مرکز معین ۲- بررسی مدارک واصل‌شده جهت تائید یا عدم تائید توسط مرکز ۳- طرح موضوع توسط اداره کل در هیات نظارت استان ۴- ورود اطلاعات مربوط به صورت‌جلسه هیات نظارت استان (پذیرش یا رد خواست) توسط رئیس اداره مؤسسات کارآموزی آزاد و مشارکت‌های مردمی استان به پورتال ۵- صدور موافقت‌نامه اصولی توسط مرکز معین ۶- معرفی مکان توسط مؤسس ۷- بازدید از مکان و تائید توسط بازرسان مرکز ۸- پیشنهاد نام آموزشگاه از سوی مؤسس ۹- صدور نامه صلاحیت‌های فردی ۱۰- ورود اطلاعات صلاحیت‌های فردی و معرفی به حراست توسط مرکز ۱۱- ورود اطلاعات صلاحیت‌های عمومی و درج نظر حراست ۱۲- معرفی مکان آموزشگاه به اداره اماکن و اخذ تأییدیه ۱۳- معرفی تجهیزات توسط مؤسس ۱۴- تائید تجهیزات توسط بازرس ۱۵- اعلام نام کاربری و رمز عبور به مؤسس ۱۶- معرفی مدیر و مربی واجد شرایط به مرکز توسط مؤسس ۱۷- اعلام برنامه کاری آموزشگاه به مرکز توسط مؤسس ۱۸- پرداخت هزینه صدور پروانه تأسیس توسط مؤسس ۱۹- تائید نهایی رشته‌ها و حرفه‌های آموزشی ۲۰- ابطال تمبر مالیاتی توسط مؤسس ۲۱- تائید نهایی اداره کل و صدور پروانه تأسیس و مجوز عناوین دوره‌های آموزشگاه توسط اداره کل.

کل امتیاز قابل‌قبول جهت تأسیس آموزشگاه ۸۰ هست که با توجه به اینکه رشته گیاهان دارویی به جهت حمایت و ترغیب متقاضیان از رشته‌های کم تراکم هست، این امتیاز به ۵۰ تقلیل یافته است در خصوص ضوابط و محدودیت‌های راه‌اندازی آموزشگاه فنی و حرفه‌ای آزاد گیاهان دارویی؛ سازمان سعی دارد تا جایی که امکان دارد ضوابط و محدودیت‌های موجود را از میان بردارد.

– کدام دوره‌های آموزشی در رابطه با گیاهان دارویی و طب سنتی توسط آن سازمان محترم تدوین‌شده است و در آموزشگاه‌ها ارائه می‌گردد؟

در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای تعداد ۱۳۷ عنوان استاندارد آموزشی در رابطه با گیاهان دارویی و طب سنتی طراحی‌شده است که از این تعداد ۱۲۳ استاندارد مربوط به گیاهان دارویی بر روی سایت سازمان بارگذاری شده و آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد و سایر مراکز دولتی مجاز به اجرای آن هستند. تعداد ۱۴ استاندارد مابقی مربوط به طب سنتی هست که به علت عدم همکاری و مخالفت‌های وزارت بهداشت، در حال حاضر قابل‌اجرا نیست.

لیست استانداردهای طب ایرانی که  آموزش آن از جانب وزارت بهداشت ممنوع شده است

– خواهشمند است آماری از تعداد آموزشگاه‌های گیاهان دارویی و تعداد افراد شرکت‌کننده در دوره‌ها ارائه نمایید.

از ۳۱ استان کشور، ۱۸ استان دارای آموزشگاه فنی و حرفه‌ای آزاد می‌باشند (استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اصفهان، ایلام، تهران، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، فارس، قم، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران، مرکزی و همدان) و تعداد آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد کل استان‌ها ۴۵ آموزشگاه هست که در ۶۳ دوره آموزشی در زمینهٔ گیاهان دارویی فعالیت دارند.

مخالفت وزارت بهداشت جهت اجرای استانداردهای طب سنتی باعث شده که تعداد ۷۰ آموزشگاه در سال ۹۵ به ۵۵ آموزشگاه در سال ۹۶ کاهش یابد و هم‌اکنون ۴۵ آموزشگاه فعال داریم. پیگیری‌های مکرر و برگزاری جلسات متعدد سازمان با وزارت بهداشت  متأسفانه تاکنون نتیجه مثبتی در برنداشته است.

– نظارت بر کیفیت آموزش در آموزشگاه‌های گیاهان دارویی که در سطح شهرها فعالیت دارند چگونه است؟ چه مشکلاتی در این زمینه وجود دارد و چه تدابیری اندیشیده شده است؟

نظارت بر فعالیت آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد طبق “فصل هشتم دستورالعمل اجرایی آیین‌نامه نحوه تأسیس” با عنوان “نظارت و راهنمایی آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد” انجام می‌گیرد که به‌طورکلی در سه حیطه آموزشی، اداری و مالی و قوانین و مقررات هست. با توجه به نوپا بودن این فناوری، متأسفانه ستاد گیاهان دارویی تاکنون نتوانسته ضمن همگرایی سازمان‌های دخیل در این فعالیت، رسالت هرکدام را برای بقیه شفاف‌سازی نماید و همین امر مشکلات زیادی در این زمینه ایجاد نموده است، ازجمله ورود سایر نهادها مثل جهاددانشگاهی یا وزارت بهداشت و ارائه مجوز به زیرمجموعه‌های مربوطه جهت ارائه آموزش باعث ایجاد دوگانگی و کاهش تمایل اشخاص حقیقی جهت فعالیت در این زمینه شده است. همچنین تجهیزات و امکانات لازم جهت ارائه فعالیت‌های آموزشی در زمینهٔ گیاهان دارویی نیازمند تخصیص هزینه‌های کلان از جانب مؤسس هست که افراد کمی توانایی تأمین آن را دارند و به علت بالا بودن هزینه تجهیزات و دستگاه‌ها، بیشتر فعالیت‌ها در زمینهٔ کشت گیاهان دارویی هست و استانداردهای فرآوری، بسته‌بندی و صادرات مغفول مانده است.

– جهت توسعه آموزش‌های عملی در آموزشگاه های گیاهان دارویی چه برنامه‌هایی دارید؟

همان‌طور که قبلاً توضیح دادیم جهت توسعه آموزش‌های مرتبط با فناوری گیاهان دارویی بهتر است دولت از طریق ارائه تسهیلات جهت تهیه دستگاه‌ها و تجهیزات آموزشگاه‌ها متقاضیان را حمایت کند. همچنین ارائه آموزش‌های گیاهان دارویی و طب سنتی در حوزه آموزش‌های غیررسمی مختص سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و یا با هماهنگی این سازمان باشد تا حضور کارآموزان در کارگاه‌ها هزینه‌های تخصیصی برای مؤسس آموزشگاه را توجیه نماید.

– در رابطه با آموزش‌های غیرحضوری و استفاده از بستر شبکه اینترنت نیز اقداماتی انجام داده‌اید؟

در خصوص آموزش‌های غیرحضوری تاکنون در این زمینه اقدامی نشده ولیکن امکان طراحی این‌گونه دوره‌ها در حال فراهم‌سازی است.

– با سایر کشورها در زمینهٔ توسعه آموزش گیاهان دارویی و طب سنتی در ایران رایزنی کرده‌اید؟ نتایجی داشته است؟

رایزنی با سایر کشورها در زمینهٔ توسعه آموزش گیاهان دارویی در ابتدا به عهده ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی می باشد که امید است با شفاف‌سازی فعالیت و وظایف وزارتخانه‌ها و سازمان‌های فعال در این زمینه (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی- وزارت صنعت، معدن و تجارت – جهادکشاورزی- جهاد دانشگاهی- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) بتوانیم به این امر مهم هم ‌دست پیدا کنیم. در تفاهم‌نامه‌ی منعقدشده با IOR-ARC (مرکز منطقه ای علوم و انتقال فناوری اتحادیه حاشیه اقیانوس هند) زمینه‌های مشارکت‌های بین‌المللی در این خصوص پیش‌بینی‌شده است. همچنین برگزاری مسابقات ملی مهارت در سطح جهانی یکی از مسیرهای ارتباط و رایزنی با سایر کشورهاست که چنانچه آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد ما بتوانند مهارت کافی در این زمینه پیدا کنند، با حضور در مسابقات ملی مهارت می توانند این ارتباط را با کشورهای فعال در زمینهٔ گیاهان دارویی ایجاد و گسترش بدهند.