مقاله: بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ بومادران البرزی (Achillea millefolium L. subsp. elbursensis) از رویشگاه و مزرعه

نویسندگان

فاطمه عسکری email orcid 1؛ مهدی میرزا۲؛ مصطفی گلی پور۳؛ سمیه فکری قمیorcid 4

۱استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

۲استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

۳کارشناس، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

۴کارشناس ارشد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

جنس بومادران (Achillea) در ایران ۱۹ گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه انحصاری ایران است و در مورد کشت این گونه هیچ تحقیقی انجام نشده است، مطالعه مقدماتی در مورد نحوه کشت و تأثیر آن بر روی مواد مؤثره انجام شد. بدین‌منظور، بذر گیاه بومادران البرزی در مهرماه ۱۳۹۵ از تنها رویشگاه آن در دیزین جمع‌آوری شد. در ابتدای اسفندماه در گلخانه کشت گردید و اواسط فروردین ۱۳۹۶ گیاهچه‌ها به مزرعه منتقل شدند. در مردادماه بوته‌ها گل داده و اندام هوایی برای استخراج اسانس در دو سال متوالی جمع‌آوری شدند. برای مقایسه با نمونه‌های طبیعی، اندام هوایی بومادران در مردادماه ۱۳۹۶ در مرحله گلدهی از دیزین جمع‌آوری شد. اندام‌های گیاه شامل برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک و به‌وسیله آسیاب پودر شدند. روغن‌های اسانسی به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده (وزنی/وزنی) اسانس آبی‌رنگ برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب ۰٫۱۱% و ۰٫۵۳% و بومادران کشت شده به همان ترتیب در سال ۱۳۹۶ برابر ۰٫۲۸% و ۰٫۵۰% و در سال ۱۳۹۷ برابر ۰٫۲۶% و ۱٫۳۰% بود. کامازولن به‌عنوان بیشترین درصد ترکیب‌ اسانس برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب ۵٫۷% و ۵۲٫۵% بود. مقدار آن به همان ترتیب در نمونه‌های بومادران کشت شده سال اول ۵۰٫۶% و ۶۷٫۱% و در سال دوم ۵۹٫۶% و ۷۱٫۳% بود. کاریوفیلن الکل، کاریوفیلن اکساید، کامفور، بورنئول و بتا-اودسمول دیگر ترکیب‌های شاخص بودند. کامازولن یک ترکیب مهم و اساسی در این گونه است که در تمام اندام هوایی نمونه کشت شده وجود داشت، در حالی که فقط در گل‌آذین نمونه رویشگاه یافت شد.

برای دریافت اصل مقاله روی دکمه دانلود کلیک کنید