- نویسنده : آزاده حیدرآبادی
- 27 سپتامبر 2018
- کد خبر 31612
- ایمیل
- پرینت
سایز متن /
یکی از محور های اصلی و ابزارهای قابل دسترس در زمینه توسعه غیرنفتی کاربرد گیاهان دارویی و صنعتی بوده به طوری که در کشورمان با بیش از ۶ هزار گونه گیاهی دارویی و با سطح زیر کشت ۵۸ تا ۶۰ هزار هکتار تولید سالانه ۷۳ هزار تن گیاه دارویی تولید می شود.
این استعداد و توانایی در کشورمان در حوزه پرورش گیاهان دارویی وجود دارد که ضمن صادرات محصول و ارزآوری برای کشور، موجب تضمین سلامت جامعه و اشتغال پایدار را نیز فراهم سازد.
بنابراین با اتخاذ سیاست ها و راهکارهای مناسب و مبتنی بر یک شناخت واقع گرایانه از وضعیت موجود این منابع و کاربرد روش های علمی و صحیح در تمام ابعاد اعم از کاشت، داشت، برداشت و بهره برداری صنعتی و اقتصادی آن، چه از طبیعت و چه به صورت کشت مکانیزه، می توان به درک واقعی و اصولی در خصوص نقش و بازدهی گیاهان دارویی در جوامع روبه رشدی همچون ایران رسید و علاوه بر حفظ و حراست از این سرمایه های ملی، به شکوفایی و توسعه پایدار جامعه نیز دست یافت.
همچنین در استان گلستان با وسعت ۲۰۳۶۷ کیلومتر مربع که ۱/۳ درصد از کل مساحت کشور ایران را به خود اختصاص داده است به دلیل موقعیت جغرافیایی از جمله نزدیکی به بیابان های قره قوم ترکمنستان، دریای خزر، ارتفاعات البرز و برخورداری از شرایط آب و هوایی متنوع زمینه پرورش ۴۰۹ گونه گیاه دارویی را دارد.
با این ویژگی در حوزه پرورش گیاهان دارویی در گلستان به جرات می توان گفت که این استان از شمال تا جنوبش و از غرب تا شرقش گنجی پنهان به نام گیاهان دارویی است که برای استفاده از این ظرفیت باید برنامه ریزی داشته و این برنامه ریزی هم با شتاب بیشتری تبدیل به ثروت برای ساکنان آن شود.
خوشبختانه کشت گونه های دارویی در این استان چند سالی است آغاز شده و می توان گفت اگر صنایع بسته بندی و فرآوری در استان ایجاد شود به جرات می توان این را ثابت کرد که گلستان، گلستان ایران خواهد شد.
* اهمیت بستهبندی گیاهان دارویی و نقش آن در توسعه صادرات
سابقه استفاده از گیاهان دارویی در ایران به سالهای بسیار دور باز میگردد به طوری که میتوان از آن جمله به کتاب شفا از ابن سینا اشاره کرد که نشاندهنده وجود این فرهنگ نزد مردم ایران بوده است.
متاسفانه در کشور ما با وجود دیرینه بودن، این علم پیشرفت چندانی نداشته است و در خصوص تقاضای جهانی چنان که نتیجه مطالعات نشان میدهد به دلیل بیتوجهی در بخش بستهبندی، صادرات این گیاهان فقط به صورت فلهای در ایران با سود بسیار اندک انجام میشود و در کشورهای دیگر بستهبندی و با نام همان کشور، برای نمونه کشور امارات با قیمت بالاتری در بازارهای جهانی عرضه میشود.
این یعنی تکرار تراژدی غمناک صادرات نفت خام کشور با قیمت پایین و در مقابل واردات بسیار گران محصولات مشتق شده و فرآوری شده از نفت از کشورهایی همانند چین که حتی قطرهای از منابع نفتی را نیز در اختیار ندارند. این یعنی کاهش پیدرپی خالص صادرات در کشور، افت درآمد ملی و دورتر شدن از پروسه (فرا گرد) توسعه یافتگی نسبت به دیگر کشورهای جهان که ثروتی به نام نفت اقتصادشان را حمایت نمیکند.
به دلیل نبود اطلاعات کافی و توجه نکردن به بخش تولید و عرضه در زمینه تجارت گیاهان دارویی اقدام خاص و تبلیغی صورت نمیگیرد. چون این گیاهان به دلیل نداشتن استانداردهای لازم جهت تجارت، سود زیادی به دنبال ندارد. بنابراین تبلیغی هم در مورد استفاده از آنها نمیشود.
امروز به دلیل نبود مدیریت صحیح در بستهبندی گیاهان دارویی، محصولات ایران با محصولات تولیدی سایر کشورها از نظر کیفیت و بستهبندی تفاوت فاحشی دارد و باید برای کاهش این تفاوتها، تلاش جدی صورت پذیرد. در حال حاضر و با ساختارهای دولتی- صنفی کنونی، امکان مدیریت بخش بستهبندی در کشور وجود ندارد.
بستهبندی در ایران هنوز در حد یک موج است و با آن که ضرورت آن کم و بیش در میان مدیران و عامه مردم جا افتاده، اما استراتژی مشخص و هدفمند برای آن تعیین نشده است که بخشی از آن را میتوان ناشی از بالا بودن هزینههای بستهبندی دانست. بخش بستهبندی نیازمند توسعهای است که به کاهش هزینههای بستهبندی منجر شود.
بسیاری از گونههای گیاهان دارویی با گذشت زمان و همچنین در معرض نور، خواص دارویی خود را از دست میدهند و این امر سبب افت کیفیت این گیاهان میگردد.
در ایران به دلیل عرضه سنتی این داروها در عطاریها و به دلیل اینکه این گیاهان در معرض انواع باکتریها، قارچها و مسمومیت های دارویی هستند، نمیتوانند به عنوان داروهای اصلی و حتی فرعی، در فهرست نسخه تجویزی پزشکان جایی داشته باشند و در واقع به دلیل نبود بستهبندی متناسب با نوع هر گیاه، در میان پزشکان ایرانی، اعتمادی به سلامت این نوع داروهای گیاهی وجود ندارد.
همچنین نبود بستهبندی متناسب با هر گیاه در طول فرآیند توزیع و حمل و نقل و صادرات گیاهان دارویی باعث کاهش کیفیت گیاهان دارویی ایران در مقایسه با تولیدات سایر کشورها میشود و همین امر از دست دادن بازارهای سودآور و پویای جهانی را برای کشورمان به همراه دارد.
با توجه به مطالبی که پیش از این در مورد ارزش افزوده بالای تولید گیاهان دارویی گفته شد، در گام اول میتوان با آموزش عامه مردم و ترویج فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی به جای داروهای شیمیایی و سنتزی، هم در میان مردم و هم در جامعه پزشکان و همچنین آشنا کردن بیشتر پزشکان با داروهای گیاهی و خواص درمانی آنها، برای بخش خصوصی این انگیزه را ایجاد کرد تا وارد بازار تولید و توزیع گیاهان دارویی در کشور شود.
زیرا تجربه نشان داده است که ورود بخش خصوصی در فعالیتهای اقتصادی به معنی بهینه کردن تولید و استفاده از منابع و افزایش بهرهوری تولید و همچنین سوق دادن بازار به سمت رقابت بیش تر و افزایش کیفیت محصول و در نهایت رشد رفاه در بین جامعه است.
از آنجا که در مقایسه با درآمدهای ناشی از فعالیت در بخش تولید و توزیع صادرات گیاهان دارویی، هزینههای بستهبندی برای شرکتهای تولیدی بالا است، پس از آماده کردن بستر مناسب جهت ایجاد انگیزه در بخش خصوصی به روشهایی که بیان شد، میتوان درآمدهای حاصل از کاشت، داشت و برداشت، توزیع و صادرات گیاهان دارویی را افزایش داد و به شکلی که انگیزه برای بخش خصوصی در اهتمام به امر بستهبندی برای کسب سود بیشتر و داشتن محصولی با کیفیت ذاتی و ظاهری بالاتر که بتواند در بازارهای داخلی و همچنین بازارهای جهانی به رقابت پرداخته و سهم بیش تری از بازار را به خود اختصاص دهد.
رعایت استانداردهای مناسب جهانی جهت بستهبندی، یکی از نکات اساسی تجارت و صادرات کالاها است که در مورد گیاهان دارویی هم باید رعایت شود. با ایجاد بسترهای مناسب در زمینه جلوگیری از هدر رفتن این ثروت ملی، صادرات گیاهان دارویی با کیفیت و بر اساس تقاضای جهانی صورت خواهد گرفت و با رعایت استانداردهای کیفی میتوان سود بالایی به لحاظ اقتصادی از تجارت گیاهان دارویی به دست آورد. از این گذشته، میتوان زمینههای مساعد جهت رقابت سالم جهانی در تجارت گیاهان دارویی را فراهم آورد.
رقابت سالم در گرو فعالسازی بخش خصوصی به صورتی که بیان شد، کاهش تصدی دولت بر بخشهای تولیدی، توزیع و مصرف و تعدیل و اصلاح سیاستهای ارزی و سهمیهای است و رشد صادرات، نیازمند ایجاد شرکتهای تخصصی صادرات، توسعه سیستمهای بازرگانی، ایجاد شرایط مناسب حمل و نقل، پایانهها و انتقال دانش فنی روز به تولید کنندهها است.
به منظور دستیابی به اهداف کوتاه، میان و بلند مدت موجود در سند چشمانداز بیست ساله ایران در حوزه گیاهان دارویی میتوان راهکارهای زیر را ارایه کرد:
الف) در بخش تولید
*سازماندهی تعاونیهای تولیدی جهت تولید گیاهان دارویی بازار پسند و مطابق با استانداردهای کیفیت جهانی.
*تشویق و ایجاد انگیزه در تولیدکنندگان بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری در امر تولید گیاهان دارویی به شکل رقابتی.
*کاهش تصدی دولت بر بخشهای تولیدی، توزیع و مصرف و اصلاح سیاستها.
*به کارگیری تکنولوژی روز دنیا در تهیه داروهای گیاهی با قیمت تمام شده پایینتر جهت دستیابی به سهم بالاتر از بازار.
*استفاده از متخصصان امر تولید گیاهان دارویی جهت تولید و فرآوری صنعتی گیاهان دارویی برای داشتن محصولی با کیفیت.
*تشویق بخش خصوصی به سرمایهگذاری در بخش بستهبندی گیاهان دارویی برای افزایش توان رقابت کشور در بازارهای جهانی.
*تدوین قوانین لازم جهت الزام بازرگانان گیاهان دارویی در اهتمام در بستهبندی مناسب محصولات خود با به کارگیری متخصصان امر بستهبندی.
*وارد کردن دانش بستهبندی روز دنیا از کشورهای موفق در این زمینه به کشور جهت تقویت صنعت بستهبندی.
ب) در بخش توزیع
*ایجاد شرکتهای تخصصی صادرات گیاهان دارویی.
* توسعه سیستمهای بازرگانی متناسب با تجارت سودآور گیاهان دارویی.
*ایجاد شرایط مناسب حمل و نقل و پایانهها.
*تهیه شناسنامههای علمی برای اقلام گیاهی جهت شناساندن خواص دارویی هر گیاه و گسترش تقاضا.
https://medplant.ir/?p=31612