اثر نیتروژن و فسفر بر روی عملکرد کمی و کیفی گیاه بالنگو
حسین شمسی محمود آبادی۱، ابوالفضل مروتی۲ ، مهدی ریحانی۳
۱و ۲-اعضاء هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد
۳- دانشجوی رشته کارشناسی ارشد زراعت واحد میبد
چکیده
آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد با ۴ سطح کود نیتروژن ( ۰-۵۰-۱۰۰-۱۵۰ کیلوگرم در هکتار ) و ۴ سطح کود فسفر ( ۰-۳۰-۶۰-۹۰ کیلوگرم در هکتار ) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در زمستان ۱۳۸۹ اجرا شد . گیاه مورد نظر بالنگو بود که صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد بذر و درصد روغن بذر بودند . نتایج نشان داد که نیتروژن بر وزن هزاردانه ، عملکرد بذر و درصد روغن بذر اثر معنی داری در سطح ۱ درصد داشت . اثر فسفر بر روی عملکرد بذر و درصد روغن بذر در سطح ۱ درصد معنی دار بود همچنین بر همکنش نیتروژن و فسفر روی عملکرد بذر ، درصد روغن در سطح ۱ درصد معنی دار بود . کاربرد نیتروژن باعث افزایش معنی دار عملکرد بذر بالنگو نسبت به شاهد شد و کاربرد نیتروژن ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار باعث بروز بالاترین عملکرد بذر شد ، همچنین فسفر در بالاترین سطح سبب افزایش معنی دار عملکرد بذر ابلنگو نسبت به شاهد شد. کاربرد فسفر باعث افزایش معنی دار درصد روغن بذر بالنگو نسبت به شاهد شد .
واژه های کلیدی: بالنگو ، نیتروژن و فسفر
مقدمه
در گذشته گیاهان دارویی به عنوان منبع اصل مواد شفا بخش ، به طور وسیع توسط مردم مورد استفاده قرار گرفت . تا آنکه پس از به بازار آمدن داروهای شیمیایی از مواد طبیعی استخراج شده از گیاهان دارویی به طور چشم گیری کاهش یافت آشنایی علمی و بنیادی انسان با خواص و آثار مفید مواد دارویی طبیعی ، زمینه استفاده روز افزون از آنها را فراهم آورده است (امید بیگی ۱۳۸۶) . بالنگو گیاهی از تیره نعناعیان است و به طور وسیع در ایران ، ترکیه ، هند و شمال اروپا رشد می کند .دانه بالنگو دارای خواص داروئی زیادی است بطوری که دانه آن مقوی قلب بوده و برای رفع وحشت ، دلپیچه و اسهال مفید است . بالنگو به علت دارا بودن موسیلاژ (صمغ محلول در آب) در رفع سرفه های ناشی از سرما خوردگی و به عنوان تقویت کننده به کار می رود (نقیبی ۱۳۸۵). اگرچه بررسی منابع نشان می دهد که تاکنون تحقیقی درباره خواص کمی و کیفی گیاه بالنگو انجام نشده است . این پژوهش به بررسی اثر نیتروژن و فسفر در تولید بالنگو می پردازد . هدف از انجام این تحقیق : تعیین بهترین سطح ازت جهت افزایش عملکرد در گیاه بالنگو ، تعیین بهترین سطح فسفر جهت افزایش عملکرد در گیاه بالنگو و تعیین بررسی همبستگی بین عملکرد و اجزاء عملکرد در گیاه بالنگو می باشد
مواد و روشها
آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید . فاکتور ازت در ۴ سطح شامل صفر ، ۵۰ ، ۱۰۰ و۱۵۰ کیلوگرم بر مبنای ازت خالص در هکتار و فاکتور فسفر در ۴ سطح شامل صفر ، ۳۰ ، ۶۰ و۹۰ کیلوگرم بر مبنای P2O5 در هکتار اضافه گردید .هر واحد آزمایشی شامل ۱۰ ردیف با فاصله بین ردیف ۳۰ سانتیمتر بود . فاصله بذرها روی ردیف ۱۰ سانتی متر و در زمان تنک کردن به ۱۵ سانتی متر افزایش داده شد و به این ترتیب تراکم بوته بطور متوسط از ۳۴/۱۳ به ۶۷/۶ بوته در متر مربع کاهش یافت و آبیاری به طور تقریبی ۱۵ روز بر اساس میزان رطوبت خاک انجام شد . صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد بذر و درصد روغن بذر بودند .
نتایج و بحث
با توجه به نتایج جدول تجزیه واریانس (جدول ۱-۱ ) اثر هر دو فاکتور و بر همکنش آنها بر روی عملکرد بذر معنی دار شده است ( P<0.01 ) . نتایج مقایسه میانگین جدول ( ۲-۱ ) نشان دهنده این است که کاربرد ازت سبب افزایش معنی دار عملکرد بذر نسبت به شاهد شده است و همچنین کاربرد نیتروژن در بالاترین سطح ( ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار ) نسبت به دو سطح دیگر سبب بالاترین عملکرد بذرو سبب بروز اختلاف معنی دار با شاهد شده است و کاربرد فسفر در بالاترین سطح (۹۰ کیلوگرم در هکتار ) نسبت به شاهد سبب بروز اختلاف معنی دار در این صفت شده است . با بکار بردن مقادیر مختلف کودهای نیتروژن دار و فسفردار، میزان بذردهی در شرایط کودی بیشتر از شرایط معمولی بوده است و ازت باعث بذردهی بیشترگیاه تیموس شده است(نجف پور نوایی ۱۳۸۷) . بیشترین غلظت نیتروژن (۶۴/۲%) با کاربرد ۶۰ کیلوگرم و بالاترین غلظت فسفر (۲۰/۱%) با کاربرد ۳۰ کیلوگرم باعث افزایش عملکرد دانه گیاه رازیانه (۱۳۱۶ کیلوگرم در هکتار) شد (درزی ۱۳۸۹) .
با توجه به نتایج جدول تجزیه واریانس (جدول ۱-۱ ) نشان دهنده این است که نیتروژن ، فسفر و اثر متقابل آها بر درصد روغن تاثیر معنی دار دارد ( P<0.01 ) . نتایج مقایسه میانگین جدول ( ۳-۱ ) بیانگر این است که کاربرد فسفر سبب افزایش معنی دار روغن بالنگو نسبت به شاهد شده است ، همچنین بین سطوح ۳۰ و ۹۰ کیلوگرم در هکتار فسفر نیز اختلاف معنی دار در درصد روغن دانه بالنگو مشاهده شده است . درصد روغن دانه بالنگو در سطح دوم نیتروژن ( ۵۰ کیلوگرم در هکتار ) نسبت به سطوح دیگر نیتروژن به صورت معنی داری کمتر بوده است .میزان تولید روغن در واحد سطح با افزایش کود ازته افزایش می یابد و بهترین سطح کودی توصیه شده ۳۰۰ کیلوگرم ازت خالص در هکتار است . میزان روغن گیاه نعناع با افزایش سطح مصرف کود فسفره روند نزولی داشته است(۲) .
منابع
۱٫ امید بیگی، ر.۱۳۸۶٫رهیافتهای تولید و فراوری گیاهان دارویی،جلد اول، انتشارات استان قدس رضوی،چاپ چهارم
۲٫ بی نام،د ۱۳۷۷٫تاثیر سطوح مختلف کودهای شیمیایی ازته و فسفره و مرحله برداشت بر روی عملکرد ماده خشک و روغن در گیاه نعناع Mentha
۳٫ درزی،م.۱۳۸۹٫ تأثیر مصرف کودهای بیولوژیک بر روی جذب عناصر N، P، K و عملکرد دانه در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill)
۴٫ نجف پور نوایی،م .سال ۱۳۸۷٫بررسی کودهای فسفر و ازت بر میزان بذر دهی گیاه Thymus daenensis .وبلاگ گیاهان دارویی
http://plant.mihanblog.com/post/335
برای دریافت اصل مقاله اینجا کلیک کنید.
https://medplant.ir/?p=2878