بررسی تأثیر کاربرد سوپرجاذب تراکوتم و موسیلاژ اسفرزه بر برخی ویژگی‌های ریختی، زیستی، بازدهی مصرف آب و اسانس گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L. var. Keshkeni luvelou)
.
سمیه بیگی ۱ ؛ مجید عزیزی۲ ؛ سید حسین نعمتی۳ ؛ وحید روشن۴
۱کارشناس ارشد، علوم باغبانی، گرایش گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
۲استاد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
۳استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
۴استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران

.
چکیده
یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید گیاهان دارویی در مناطق خشک و نیمه‏ خشک جهان، کمبود آب و تنش خشکی است. از این‌رو، در این پژوهش گیاه ریحان (Ocimum basilicum L. var.Keshkeni luvelou) به ‏عنوان یکی از گیاهان دارویی با ارزش و حساس به کم‏آبی انتخاب شد. هدف از این تحقیق افزایش بهره‏وری مصرف آب در تولید ریحان بود که به‌صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دو پلیمر آب‌دوست تراکوتم (صنعتی) و اسفرزه (گیاهی)، هر یک در چهار سطح (صفر، ۱/۰%، ۲/۰% و ۳/۰% وزنی/وزنی بر اساس وزن خاک) با دو روش کاربرد (مخلوط با خاک و ریشه و روش مخلوط با خاک) بودند. صفات اندازه‌گیری شده شامل: صفات ریختی (تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی نسبت به ریشه)، صفات زیستی (تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه در بوته)، بازدهی مصرف آب و دو ویژگی مهم درصد و عملکرد اسانس در زمان گلدهی بودند. نتایج نشان داد که اثرات ساده و متقابل بین تیمارها تأثیرات مثبت و معنی‏دار بر صفات ریختی، زیستی و بیوشیمیایی اندازه‌گیری شده در این آزمایش داشتند. به‌طوری که بهترین نتایج برای صفات رویشی و زایشی با کاربرد موسیلاژ اسفرزه و بالاترین درصد و عملکرد اسانس با استفاده از سوپرجاذب تراکوتم بدست آمد. بهترین نتایج برای هر دو ماده در غلظت۱/۰% و ۲/۰% به‌ترتیب با روش کاربرد در خاک و ریشه و روش کاربرد در خاک حاصل شد. در مجموع هر دو ترکیب (تراکوتم و اسفرزه) قادر به کاهش اثرات نامناسب تنش خشکی و بهبود بازدهی مصرف آب در کشت ریحان بودند.

 .