بررسی کلی گیاه دارویی کندر و آشنایی با خواص دارویی و ترکیبات شیمیایی و نحوه مصرف و…..
کندر
نام فارسی:کندر
نام علمی: Boswellia
نام عمومی:Indian frankincense tree
نام انگلیسی:incense
نام عربی:لیبان
نام فرانسوی: oliban
نام آلمانی: welhrauch
نام های مترادف:B.sacra وBoswellia
glabra
نام خانواده: Burseraceae
گیاه کندر درختچه ای است که ارتفاع آن ۲تا۳متر می باشد.در انتهای ساقه ی آن
شاخه های متعددی می روید که از کرک پوشیده شده اند.هر برگ از ده تا پانزده عدد
برگچه ی دندانه دار تشکیل شده است که به طور متقارن روی آن قرار دارند.تعداد این
برگچه ها گاه به بیش از این مقدار نیز می رسد.گل های سفید ان گیاه به صورت مجتمع
خوشه مانند و دراز در محور ساقه قرار می گیرند.مهم ترین مناطق رشد و تکثیر گیاه
کندر کشور سومالی،قسمت هایی از عربستان سعودی وهمچنین هندوستان است. برای تهیه ی
کندر تنه ی درخت را شکاف می دهند تا گم ریزن سفیدرنگی از آن خارج شود.گم ریزن کم
کم در مجاورت هوا سفت می شود که حدود سه هفته پس از خشک شدن روی ساقه، آن را جمع
آوری می کنند. این گم ریزن که کندر نامیده میشود،بیشتر به رنگ های زرد کم رنگ،زرد
پررنگ،قهوه ای،کهربایی و یاقوتی است که معطر می باشد.کندر در اثر سوختن دود نمی
کند و بوی خوشی در فضا می پراکند.
تاریخچه:
درخت کندر هندی هم خانواده ی همان درختی است که میوه ی کندر آن را مردی دانا
به مسیح نوزاد هیه داد.در کشور هندوستان طب آیورودا با هزاران سال قدمت از قسمت
های مختلف درخت کندر برای منظور های مختلفی استفاهد می کند،از آن جمله
آسم،روماتیسم،اسهال خونیبیماری های پوستی،زخم های عمیق سطحی یا داخلی که امکان
خونریزی بیشتر یا عفونت را دارد،تصفیه خون،بیماری های نایژه ای( برونشی) و زخم های
سطحی.کندر همچنین برای معطر کردن لباس ها،مو واتاق و در جشن های سنتی مانند عروسی
ها یا جشن های مذهبی به کار می رود.
ترکیبات مهم:
فراورده ای که به نام کندر در بازار به فروش می رسد اولئوگم زینی است که به
نام سالای گوگال نیز معروف می باشد.اولئوگم رزین فراورده ای طبیعی و ترکیبی از
اسانس،رزین ها و صمغ گیاهان است که از قسمت های مختلف و با روش های گوناگون
استخراج می شود.برای این کار روی ساقه را به اشکا مختلف خراش می دهند تا اولئوگم
رزین به بیرون تراوش کند.این ماده ابتدا به صورت مایع است که در مجاورت هوا و به
مرور سفت و سخت می شود.روش جمع اوری اولئوگم رزین(کندر)متفاوت است.گاه بصورت ورقه
یا مفتول و گاه بصورتقطرات و تکه های ریز یا درشت با رنگ های متفاوت(از زرد کمرنگ
تا پررنگ)می باشد کهبوی مطبوعی نیز دارد.
از نظر بیولوژیکی کندر دارای ماده ای فعال به نام اسید بوسولیک و مشتقات آن
است.
فراورده ی بوسولین از شرکت سابیناز محصولی استاناردشده از عصاره ی اتانولی
کندر است که حاوی ۶۰تا۶۵ درصد اسید بوسولیک می باشد و می توان آن را از فروشگاه
های مواد تندرستی تهیه کرد.
ترکیبات مهم دیگر کندر عبارت اند از:اسانس،رزین ها،قندهایی از جمله قندهایی
آرابینوز،زایلوز،گالاکتوز،اسیداورونیک،بتالسیتوسترین و فلوبافن.
خاصیت ضد تورم کندر در حیوانات آزمایشگاهی به اثبات رسیده و اثرات ضد آرتریت
آن نیز بدون هیچ گونه عارضه ی جانبی در موش آزمایشگاهی مطالعه شده است.مخلوطی از
اسید بوسولیک به همراه مشتقات آن در کشور هندوستان به عنوان ضد آرتریت مصرف می
شود.در تحقیقات خارج از بدن اسید بوسولیک اختصاصاً ۵-لیپوکسی ژناز را مهار می
کند.این ماده کلید(راه انداز)بیوسنتز لکوتیرین است که باعث ایجاد تورم در بدن می
شود.
اسید بوسولیک را می توان به عنوان یک داروی جایگزین(آلترناتیو)در درمان تورم
آرتریت، التهاب تاندون ها (زردپی)و التهاب کیسه ی زلال(زیر عضلات)در قبال کورتن ها
و ان-اس-آ-ای-د مصرف کرد.
در یک مطالعه ی دوسوکور به همراه دارونما،تاثیر کندر و ترکیبات گیاهی حاوی
مواد معدنی بر روی ۴۲نفر که آرتروز استخوانی داشتند،مورد مطالعه قرار گرفت.درد و
ضعف به طور آشکاری در این افراد کاسته شد،ولی استخوان ها از نظر رادیولوژی تغییری
نکرد.
در یک تحقیق کلینیکی در مورد کولیت خونی مطالعه ای بر روی فراورده های کندر و
به عنوان شاهد سولفاسازین انجام شد،به این نحو که به مدت شش هفته روزی سه بار و هر
بار ۳۵۰میلی گرم از فراورده های خوراکی کندر و در مقابل آن روزی سه بار و هر بار۱
گرم سولفاسازین مصرف شد.پس از این دوره مشخصه های کولیت خونی از جمله مشخصات
مدفوع،آسیب شناسی سلول ها،بیوپسی رکتال و خون در مدفوع مودر آزمایش قرار گرفت که
با رزین کندر ۸۲ درصد و با دارو ۷۵ درصد بهبودی حاصل شد.کندر می تواند از ایجاد
آنافیلاتوکسین ها،که هنگام حساسیت های شدید در بدن ایجاد می شود جلوگیری کند.
سمیت و عوارض جانبی:
مطالب کمی درباره ی سمیت کندر وجود دارد.تا کنون گزارشی از عوارض منفی این
گیاه بر سیستم تنفسی،سیستم عصبی وقلب و عروق ارائه نشده است.
طریقه و میزان مصرف:
چنانچه به صورت کپسول مصرف شود ،می توان به طور عادی روزانه سه کپسول ۲۵۰ میلی
گرمی استفاده کرد.
اولئورزین:تا۲گرم در روز می توان مصرف نمود.
جوشانده ی پوست ساقهی درخت:۵۶تا۱۱۲ میلی لیتر جوشانده در روز.
بوسولیک اسید۵/۳۷ تا ۶۵ درصد:طبق راهنمای دارو.
عوارض جانبی:
مصرف بیش از حد آن بعنوان دارو ممکن است باعث اسهال،تهوع و استفراغ و راش های
پوستی شود.
مهم ترین اثرات گزارش شده:
ضد درد،ضد آلرژی،ضد آلزایمر،ضد آلتریت،ضدآسم،ضد سرطان،ضد ادم(ضد خیز)،ضد
التهاب،ضد لوسمی،ضد تب،ضد روماتیسم،قابض،ضد نفخ،مسهل،معرق،ادرار آور،قاعده اور،خلط
آور،تقویت کننده کبد،تقویت کننده معده،کاهنده قندخون،مهار کننده۵- لیپوکسی ژناز و
مسکن.
نکات قابل توجه:
۱-کندر اولورزین گونه های درخت بوسولیا می باشد
که از مناطق مختلف دنیا به ایرتان وارد می شود؛ بنابراین گونه های مختلف آن ممکن
است از نظر ظاهر با یکدیگر تفاوت داشته باشد.
۲-با توجه به اینکه آب وهوا های مختلف در کمیت و کیفیت مواد موثر گیاهان تاثیر
می گذارد،کندر هایی که از مناطق مختلف بهایران وارد می شوند،دارای ترکیبات یکسانی
نیستند و تفاوت هایی با هم دارند که مهم ترین تفاوت در میزان درصد اسانس و تر
کیبات مهم آن است.
طی تحقیقاتی که توسط دکتر صالحی و همکاران در دانشکده ی داروسازی دانشگاه علوم
پزشکی تهران بر روی چهار نوع کندر انجام گرفت،نتایج تا حدی باهم اختلاف داشت،ولی
ترکیبات مهم موجود در کندر تایید شد و نتایج حاصله با نتایج به دست آمده در چند
کشور از جمله هندوستان مشابه بود.
۴-در طب عوام(عامیانه)بر این باورند که کند حافظه را تقویت می کند و معتقدند
که در صورتی که زنان باردار هر روز مقدار کمی کندر مصرف کنند،بچه ی آنها باهوش می
شود.با مطالعه ای که نگارنده در منابع قدیم و جدید انجام داده نشانه هایی از این
باور وجود دارد و در چند منبع قدیمی ازجمله کتاب ابن سینا به این نکته اشاره
شدهاست که:”کندر تقویت هوش و فکر می کند.بعضی مردم را نصیحت میکنند که همیشه
ناشتا آب خیسانده ی آن را بخورند،اما زیاد خوردنش سردرد آورد.”همچنین تحقیقات
جدیدی که در دانشکده یداروسازی علوم پزشکی تهران انجام گرفته،نشان می دهد مصرف کندر بر حافظه ی موش ها تا حدی موثر
بوده.لذا نشانه هایی از تاثیرمثبت مصرف کمی کندر بر روی حافظه وجود دارد ولی تایید
این مساله و تعیین میزان مصرف آن در سنین و جنسیت های مختلف نیازمند تحقیقات
گسترده و بررسی تاثیر آن بر انسن و حیوان است تا تاثیرات و عوارض جانبی و دیگر
ابهامات این موضوع روشن شود.
۵-در کتاب ابن سینا راجع به کندر چنین آمده
“صمغی است که یونانیان آن را کندر خوانند.گاهی کندر را از شهرا می آورند
که نامش رباط است.همچنین از سرزمین هندوستان نیز کندر می آورند که این نوع به رنگ
یاقوت یا بادنجان است . هرگه زمان زیاد بر کندر بگذرد با رنگ زرد ارغوانی در می
آید.
«بهترین نوع کندر از سرزمین یونان است که به کنمدر نرینه معروف است و آن را «
سطاعونیس» نامند. این نوع کندر سخت ، دیرشکن و سفید رنگ است نوع دیگر کندر از مغرب
است که ان را قوقسفوس گویند که کم ارزش تر از نوع یونانی بوده و به رنگ یاقوت است.»
مطالب مرتبط :
اسطوخودوس (Lavandula angustifolia)
جوزهندی (جوز بویا)(Myristica fragrans)
پنج انگشت (Vitex agnus castus)
گل مغربی (oenothera macrocarpa)
گل قاصد (taraxacum officinalis)
جین سنگ کره ای(Korean ginseng)
شنبلیله (Trigonella foenum – graecum)
پرسیاوشان(Adiantum capillus – veneris )
گل سرخارگل(Echinacea angustifolia)
طبقه بندی:
مقالات گیاهان دارویی،
طب سنتی،
گیاه شناسی و خواص گیاهان دارویی،
گیاهان دارویی،
برچسب ها:
کندر،
Indian frankincense tree،
incense،
خواص دارویی،
نحوه مصرف،
میزان مصرف،
ترکیبات شیمیایی،
https://medplant.ir/?p=16142