تعیین محدوده سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی (LC50) اوژنول در ماهی بنی Barbus sharpeyi

.
سید محمد موسوی ۱؛ الهام مجدی‌نسب ۲؛ وحید یاوری ۳؛ ابراهیم رجب‌زاده قطرمی ۱؛ محمد راضی جلالی ۴

. 
۱استادیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
۲فارغ‌التحصیل کارشناسی‌ارشد، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
۳دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
۴دانشیار، گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز

.
چکیده
امروزه استفاده از گیاهان دارویی و جایگزینی آنها با مواد شیمیایی پرخطر در صنعت آبزی‌پروری رو به افزایش نهاده‌است. یکی از این داروهای گیاهی مورد استفاده عصاره گل میخک است که عمدتاً در صنعت آبزی‌پروری برای کاهش تنش، بیهوشی و آرام‌بخشی استفاده می‌گردد. اوژنول یک داروی گیاهیست که از عصاره گل میخک تهیه می‌شود. در این مطالعه محدوده سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی (LC50) داروی بیهوشی اوژنول بر روی ماهی بنی sharpeyi Barbus مورد مطالعه قرار گرفته‌است. برای انجام این مطالعه، تعداد ۷۳۵ عدد بچه ماهی انگشت قد بنی با وزن متوسط ۱ ± ۵ گرم از مرکز تکثیر و پرورش شهید ملکی اهواز به‌طور تصادفی صید و به دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر (آزمایشگاه شیلات) منتقل گردید. بعد از سپری شدن دوره سازش‌پذیری، بچه ماهیان انگشت قد بنی در معرض غلظت‌های مختلف (۱۰، ۲۰، ۳۰، ۴۰، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر قرار گرفتند و تغییرات رفتاری و تلفات در زمان‌های ۰، ۱، ۱۲، ۲۴، ۴۸، ۷۲ و ۹۶ ساعت پس از بیهوشی ثبت و محدوده سمّیت و غلظت نیمه‌کشندگی(LC50) تعیین گردید. نتایج بدست‌آمده نشان داد که غلظت ۱ میلی‌گرم در لیتر، بهترین غلظت برای آرام‌بخشی و غلظت ۴۰ میلی‌گرم در لیتر، بهترین غلظت برای القای بیهوشی در این گونه می‌باشد. همچنین غلظت ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر، غلظت بسیار سمّی در این گونه مشخص گردید. براساس تحلیل‌های آماری، غلظت نیمه‌کشندگی ۴۸ ساعته اوژنول ۷۶/۱ ± ۶۱/۲۲ میلی‌گرم در لیتر می‌باشد که این مقدار نشان‌دهنده سمّیت متوسط اوژنول در این گونه می‌باشد. نتایج حاصل از این تحقیق حکایت از آن دارد که اوژنول می‌تواند در صنعت آبزی‌پروری ماهیان بومی به‌عنوان جایگزین مناسب داروی بیهوشی MS222 مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژگان: ماهی بنی؛ اوژنول؛ سمّیت حاد؛ غلظت نیمه‌کشندگی

.