بررسی گیاه دارویی ختمی و آشنایی با نحوه کاشت ، داشت و برداشت آن و ترکیبات شیمیایی ، خواص دارویی،دامنه انتشار و…
ادامه گیاه دارویی ختمی
داشت
چنانچه گل ختمی به روش مستقیم تکثیر شود و بوته ها در طول ردیف ها متراکم باشند آنها را باید تنک کرد بطوریکه در هر متر طولی ۸ تا ۱۰ بوته رشد کند. زمان مناسب برای تنک کردن گیاهان در طول ردیف ها در مرحله دو تا سه برگی است برای تنک کردن چنانچه از ماشین استفاده شود حرکت ماشین باید در خلاف جهت ردیف ها باشد. در طول رویش گیاهان دو تا سه بار باید اقدام به وجین علف های هرز نمود. به علت حساس بودن گیاه به علف کش ها مبارزه شیمیایی با علف های هرز مناسب نیست و وجین باید توسط انسان یا ماشین (کولتیواتور) صورت گیرد. گیاهان در مرحله ساقه دهی باید آبیاری شوند. از مهمترین بیماریهای گل ختمی قارچ عامل بیماری زنگ است. برای جلوگیری از گسترش این بیماری بذرهای حاصل از بوته های سالم را باید کشت نمود. ضد عفونی کردن بذرها با غوطه ور کردن آنها در محلول دو در هزار سولفات مس به مدت یک و نیم ساعت توصیه میشود. برای مبارزه با این بیماری از محلول قارچ کش ۴/۰ درصد زینب (zineb) یا محلول ۲/۰ درصد دیتان به صورت محلول پاشی می توان استفاده نمود.
برداشت
گلها را باید در هوای خشک و غیر بارانی برداشت کرد. گلبرگها، بدون کاسبرگ باید جمع آوری شوند ، گلها بندرت به صورت کامل و همراه با کاسه گل (کاسبرگها) برداشت می شوند. از مرحله باز شدن گلها تا پژمرده شدن و ریختن آنها زمان نسبتاً طولانی وجود دارد لذا می توان به صورت منظم و بتدریج گلها را برداشت کرد و پس از جمع آوری توسط جریان نسیم ملایم یا خشک کن های الکتریکی در درجه حرارت ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد خشک نمود. عملکرد گل خشک ۲۵/۰ تا ۴/۰ تن در هکتار است.
دامنه انتشار
شمال گیلان – ایسپیلی ، بین عمارلورایسپیلی،بین شورون و کبوتر چاک.
استفادههای گوناگون ختمی
از آنجا که این گیاه به راحتی “هیبرید” میشود، گلهای آن رنگهای متفاوتی پیدا میکند و نمیتوان از قبل رنگ گلها را حدس زد. به دلیل همین تنوع رنگها، این گیاه امروزه در بسیاری از باغها و پارکهای کشورهای مختلف به عنوان گیاه زینتی کشت میشود. ضمناً همین تنوع رنگ در گلهای این گیاه ارزشمند باعث شده تا از آن در تولید رنگهای قابل مصرف در صنایع غذایی، نوشیدنی و شیرینیها استفاده شود. گل ختمی شهدآور و بسیار مورد علاقه زنبور عسل است. در کشور فرانسه از زمانهای قدیم ریشه پوستگرفته و خشکشده ختمی را به کودکانی که در شرف دندان درآوردن هستند، میدهند.
کاربرد دارویی
ریشه، برگ و گل ختمی حاوی مواد موثره هستند و از این رو خواص دارویی دارند. ریشه ختمی حاوی مقادیر زیادی موسیلاژ (تا ۲۰ درصد) است؛ ولی گل و برگ آن حاوی مقادیر کمتری موسیلاژ است (گل تا ۶ درصد و برگ تا ۱۰ درصد). علاوه بر موسیلاژ، ترکیبات دیگری نیز مانند فلاونوئیدها و نشاسته در اندامهای این گیاه وجود دارد.
موسیلاژ چیست؟
موسیلاژها گروهی از ترکیبات گیاهی مملو از پلیساکارید (Polysaccharides) هستند. موسیلاژها در تماس با آب کم و بیش حل میشوند و مادهای لزج، مانند ژلاتین تولید کرده و حجیم میشوند. موسیلاژها دارای خاصیت ضدالتهاب، مرطوبکنندگی، نرمکنندگی، چسبندگی و بادکننده هستند. مصرف آنها همچنین موجب تسهیل در خروج فضولات روده میشود. به همین دلیل عصاره ختمی، مانند عصاره اسفرزه، تخم کتان و برخی دیگر از گیاهان حاوی موسیلاژ ملین است.
موسیلاژ موجود در ختمی سوزش غشای مخاطی را تسکین و التهاب را کاهش میدهد. از این رو عصاره ختمی برای تسکین سرفه و آسم و درمان التهاب معده، التهاب روده کوچک و روده بزرگ، دیوریتکولیت و رکتیت توصیه میشود. به علاوه استفاده از عصاره این گیاه برای بهبود عفونت مثانه نیز مفید است.
ویژگیهای برجسته این گیاه دارویی آن را در زمره گیاهان منتخب سازمان جهانی بهداشت (WHO) قرار داده و سازمان مذکور این گیاه را برای مداوای انواع التهابها و همچنین به عنوان ضدسرفه و خلطآور توصیه میکند.
کاربرد
خاصیت نرمکنندگی و مرطوبکنندگی موسیلاژها و فلاونوئیدهای موجود در ختمی موجب شده عصاره این گیاه در صنایع بهداشتی برای تولید شامپو (برای براق کردن مو)، کرم، ماسک و لوسیون پوست و صابون به کار برود. فرآوردههای بهداشتی حاوی این عصاره، پوستاندازی را تسریع میکنند و باعث طراوت و شادابی پوست بهویژه پوستهای خشک میشوند.
تهیه دمنوش ختمی
برای تهیه دمکرده ختمی، حدود ۲۰ گرم مخلوط برگ و گل خشک ختمی را ترجیحاً به همراه همین مقدار ریشه در یک لیتر آب جوش قرار دهید و بگذارید تا سرد شود. سپس آن را صاف و در صورت تمایل با عسل شیرین کنید. دمکرده ختمی برای تسکین سرفه و آسم (بهویژه در کودکان) و نیز ناراحتیهای نای و نایژه و التهابهای دستگاه گوارش بسیار موثر است. علاوه بر آن موجب افزایش اشتها نیز میشود.
قرار دادن برگ و گل ختمی (یا دستمال آغشته به دمکرده آن) روی کورک یا محل دمل باعث نرم شدن پوست و در نهایت خروج چرک میشود؛ همچنین برای رفع سوزش و خارش محل گزیدگی حشرات مفید است.
امروزه این گیاه، به منظور استفاده صنعتی، در سطح وسیعی در کشور کشت میشود و محصولات حاصل از آن با کیفیت مطلوب در داروخانهها عرضه میشوند. علاوه بر آن واریته خاصی از این گیاه، معروف به ختمی سیاه با نام علمی Althaea rosea var. nigra، توسط شادروان مرحوم استاد امیدبیگی برای اولین بار در کشور کشت شد. رنگ سیاه گلهای این واریته سرشار از آنتوسیانین است که برای تقویت قلب و عروق کاربرد دارد. این واریته از ختمی در حال حاضر در دست تکثیر است و در آینده نزدیک فرآوردههای حاصل از آن به بازار عرضه خواهد شد.
طبقه بندی:
گیاه شناسی و خواص گیاهان دارویی،
درباره کاشت،داشت و برداشت گیاهان،
برچسب ها:
ختمی،
خواص ختمی،
کاربرد دارویی،
دم کرده ختمی،
گیاهان دارویی،
موسیلاژ،
کاربرد موسیلاژ،
https://medplant.ir/?p=1512