به گزارش شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی، مریم مکی‌زاده تفتی، دانشجوی دکتری رشته اکولوژی دانشگاه تبریز که آزمایش‌هایی بر روی اثرات عصاره ۱۴ گیاه دارویی بر رشد علف‌های هرز انجام داده است در گفت‌وگو با خبرنگار پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، توضیح داد: نتایج این آزمایش‌ها نشان داد که تمامی این عصاره‌های گیاهی در غلظت‌های مختلف، باعث کاهش جوانه زنی بذرها و رشد علف‌های هرز می‌شوند اما در این میان چند عصاره نسبت به سایر عصاره‌ها، دارای اثر بازدارندگی قوی‌تری هستند.

به اعتقاد وی که اثرات این عصاره‌ها را بر جوانه‌زنی و رشد چهار گونه علف هرز «تاج خروس»، «سلمه تره»، «چسبک» و «یولاف وحشی» در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی آزموده است، ارقامی که مواد آللوپاتیک (دگر آسیب زننده) بیشتری تولید می‌کنند بهتر می‌توانند با علف‌های هرز رقابت کنند و انتخاب یک رقم رقابت کننده و یا آللوپاتیک می‌تواند کنترل علف‌های هرز را بهبود بخشیده و در نتیجه باعث کمتر به کار گرفته شدن علف‌کش های صنعتی و شخم کمتر شود.

آللوپاتی (دگر آسیبی)‌ از موضوع‌های قابل توجه در دانش علف‌های هرز است که به برهم کنش گیاهان به وسیله متابولیت‌ها اشاره دارد. در این زمینه در ۱۰ سال اخیر تحقیقات علمی زیادی انجام شده است که کاربرد آللوپاتی در گیاهان را نشان می‌دهد. برخی از گیاهان منبع مناسبی از مواد شیمیایی طبیعی مانند فنول، آلکالوئیدها و فلاونوئیدها هستند که می‌توانند به عنوان علف‌کش‌های و آفت کش های طبیعی استفاده شوند.

اثرات آللوپاتیک چهار گیاه بر چهار علف هرز

در میان عصاره هایی که مکی‌زاده آزمایش کرده است «درمنه خزری» بیشترین تاثیر بازدارندگی را بر جوانه‌زنی و رشد علف هرز «تاج خروس» دارد و پس از این گیاه، گیاهان «شاهدانه» و «سداب» دارای اثر آللوپاتیک قوی‌تری بر جوانه زنی و رشد این علف هرز بوده‌اند.

جنس درمنه (Artemisia) از مهمترین گیاهان مرتعی مناطق استپی و نیمه استپی ایران به شمار می‌رود و در بردارنده گونه‌های متعددی است. تاکنون حدود ۳۴ گونه از این جنس در ایران شناسایی شده است و یکی از با اهمیت‌ترین جنس‌های گیاهی به شمار می‌آید.

این پژوهشگر درباره تاثیرات سایر عصاره‌ها بر این علف‌های هرز به ایسنا گفت: آزمایش‌ها نشان داد که بیشترین اثر آللوپاتیک بر علف هرز «سلمه تره» از سوی عصاره‌های «درمنه خزری»، «آنغوزه» و «شاهدانه» است و در میان عصاره های گیاهی مورد بررسی باز هم اثر آللوپاتیک «درمنه خزری» در غلظت‌های پایین بر علف هرز «چسبک» بیشتر از سایر عصاره‌های گیاهی بوده است.

به گفته وی در مورد علف هرز «چسبک» پس از «درمنه خزری»، بیشترین اثر آللوپاتیک متعلق به گیاهان «شاهدانه»، «آنغوزه»، «اسفند» و «سداب» است.

وی افزود: همچنین عصاره گیاه «سداب» نیز بیشترین اثر آللوپاتیک را بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه های علف هرز «یولاف وحشی» دارد و پس از آن عصاره‌های گیاهان «سداب»، «آنغوزه» و «درمنه خزری» در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند.

مکی‌زاده که هم اکنون محقق موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور است، خاطرنشان کرد: به صورت کلی می‌توان گفت که در میان این ۱۴ عصاره مورد بررسی، به ترتیب گیاهان «درمنه خزری»، «شاهدانه»، «سداب» و «آنغوزه» پتانسیل آللوپاتیک قوی‌تری در کنترل این چهار علف هرز دارند.

کشاورزی در استفاده از علف‌کش‌ها و آفت‌کش های طبیعی، ناگزیر است

این دانشجوی دکتری رشته اکولوژی دانشگاه تبریز معتقد است که واردات علف‌کش‌ها از مشکلات عمده کشاورزان کشور است و با وجود هزینه بالای واردات تجهیزات وملزومات کشاورزی، آغاز تحقیقاتی نوین برای کاهش وابستگی به علف‌کش‌های خارجی ضروری است.

وی در این زمینه توضیح داد: با وجود آن که هم اکنون در بسیاری از کشورها، کنترل علف‌های هرز از طریق مواد شیمیایی و صنعتی انجام می‌شود اما کاهش عملکرد و کیفیت گیاهان زراعی در پی استفاده از این مواد شیمیایی و همچنین هزینه بالای استفاده از آنها به دلیل خطرات زیست محیطی و نیز مقاوم شدن علف‌های هرز به علف‌کش‌های صنعتی، ضرورت تجدید نظر در روش‌های کنترل علف‌های هرز را نشان می‌دهد.

مکی‌زاده در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: هم اکنون کشور به علف‌کش‌هایی نیاز دارد که جایگاه متابولیسمی جدیدی را هدف‌گیری کنند و همزمان با بی‌خطری برای محیط زیست، کاراتر باشند و در غلظت‌ها پایین نیز فعالیت خوب و گسترده‌ای از خود نشان دهند.