:تیره |
گل میمون Scrophulariacea |
:نام لاتین |
Verbascum Thapsus L.-V.schraderi G.F.Meyer |
:نام انگلیسی |
Shepherds club -Mullein |
:نام فارسی |
خرگوشک – بویون بلان |
:نام عربی |
بزیر |
شرح گیاه
گیاهی است علفی، چند ساله ، پوشیده از کرکهای پنبه ای و دارای ساقه ضخیم به ارتفاع ۳/۰ تا ۲ متر، برگهای قاعده ساقه گیاه عموماً بزرگ بیضوی نوک تیز بادمبرگ دراز ولی برگهای طول ساقه مخصوصاً در قسمت های فوقانی ، عاری از دمبرگ و در محل اتصال به ساقه، دارای بال مشخص در طول میان کره است. ساقه زایای گیاه در قسمتهای انتهایی نیز منتهی به گل آذین درازی می شود که در طول آن گلهای فراوانی به رنگ زرد روشن ، به پهنای متوسط ۲ سانتی متر مجتمع می گردد. درون جام گل ، ۵ پرچم به نحوی جای گرفته است که ۲ تای قدامی آنها دارای میله دراز به وضع مایل ولی ۳ تای دیگر بطور محسوس دارای میله کوتاه و پوشیده از کرکهای فشرده می باشد.
نیاز اکولوژیکی
اکثر گونه های جنس ور باسکوم در طول رویش به مناطق آفتابی و خاکهای سبک شنی نیاز دارند. خاکهای رسی و متراکم برای رویش این گیاهان مناسب نیست. این گیاهان در برابر سرما مقاوم هستند بطوریکه برگهای طوقه ای قادر به تحمل درجه حرارتهای زیر صفر هستند. بذرها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد بخوبی جوانه می زنند و برای رویش به مقادیر مناسبی رطوبت نیاز دارند.
آماده سازی خاک
در اواخر زمستان زمین را تسطح و بستر خاک را برای کشت گیاه آماده می کنند.
تناوب کشت و فواصل کاشت
خرکوشک را می توان به هر گیاهی به تناوب کشت کرد. تکرار کشت گیاه در یک زمین پس از سه تا چهار سال امکان پذیر است. زمان مناسب برای کاشت گیاه اواخر پائیز (آبان) یا اوایل بهار (فروردین) است فاصله ردیفهای کاشت بین ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر مناسب است عمق بذر در موقع کاشت باید ۵/۰ تا ۱ سانتی متر باشد.
روش کاشت
کاشت گیاه توسط بذر به روش مستقیم صورت می گیرد خرگوشک در سطوح وسیع به طور ردیفی کشت می شود چنانچه بذرها در بهار کشت شود تیمار چینه سرمایی جهت تسریع در جوانه زنی ضرورت دارد. پس از کاشت برای تراکم بخشیدن به لایه سطحی خاک انجام غلتک مناسبی سبب تسریع در جوانه زنی بذرها می شود. بذرهای کشت شده در فصل پائیز پس از طی دوره سرما در اوایل بهار سبز می شوند پس از سبز شدن بوته ها را در طول ردیفها به تعداد مناسب باید تنک کرد.
آماده سازی زمین
در فصل پائیز هنگام آماده سازی خاک ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به عنوان مقادیر پایه باید به خاک اضافه شود. در اضافه کردن کودهای ازت به خاک باید دقت نمود. زیرا افزایش ازت سبب کاهش عملکرد گل می شود (توصیه شده در فصل بهار ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار ازت به صورت سرک در اختیار گیاهان قرار گیرد) پس از اضافه کردن کود شخم عمیقی زده شود. در اواخر زمستان زمین را تسطیح و بستر خاک را برای کشت گیاه آماده می کننند.
داشت
رشدگیاه بسیار کند است و در سال اول رویش تنها برگهای طوقه ای تشکیل می شود. مبارزه با علفهای هرز ضروری است و در مرحله چهار تا هشت برگی انجام کولتیواتور مناسبی بین ردیفها سبب تسریع در رویش گیاهان می شود بوته های در طول ردیفها را باید تنک کرد که در هر متر طول ردیف چهار تا شش گیاه باقی بماند.از آفات گیاه شته و لارو نوعی پروانه است که باید از آفت کش های مناسب استفاده کرد.
برداشت
گلها معمولاً هنگام شب باز می شوند و به طرف ظهر بتدریج بسته شده ( به صورت پژمرده در می آیند) زمان مناسب برای جمع آوری گلها در یک روز آفتابی بین ساعت ۹ تا ۱۱ قبل از ظهر است. گلها را از خرداد تا اوایل مرداد بتدریج می توان برداشت نمود. بهتر است گل (بدون کاسبرگ) برداشت شوند گلها را در سایه و یا با استفاده از خشک کنهای الکتریکی در دمای ۴۵ تا ۵۰ درجه سانتی گراد می توان خشک کرد.
عملکرد گل تازه ۵ تا ۶ تن در هکتار است که از آن ۵/۰ تا ۶/۰ تن گل خشک بدست می آید. چنانچه هدف از کشت خرگوشک استفاده از برگهای آن باشد از سال اول رویش می توان برگها را بتدریج برداشت کرد. برگها را باید طوری برداشت نمود که باعث خشک شدن گیاه نشود لذا برگهایی که در محورهای خارجی دایره ای شکل قرار دارند باید برداشت شوند. در سال دوم رویش تا قبل از به ساقه رفتن گیاه می توان برگها را برداشت کرد. عملکرد برگ خشک ۱ تا ۵/۱ تن در هکتار است. چنانچه هدف بذرگیری باشد باید از برداشت گلها خودداری نمود.
بذرها را در دو مرحله می توان برداشت نمود. در مرحله اول هنگامی که یک سوم بذرها رسیده اند باید ساقه های گل دهنده را قطع کرد و سپس خشک نمود. در مرحله دوم پس از خشک شدن آنها را بوجاری و بذرها را پس از تمیز کردن بسته بندی نمود.
دامنه انتشار
گلستان در ۵۰۰ متری،مازندران : بین بابل و ساری در نزدیکی سواحل دریا، نوشهر، نزدیک نور در ۷۰۰ متری گیلان : ایسپیلی ییلاق نواحی غربی اسالم بسمت خلخال (هروآباد) در ۱۲۵۰ تا ۱۹۰۰ متری بین آستارا و اردبیل در گردنه حیران، نواحی مرکزی ایران ، شاهرود ، بسطام ، کوه ایز در ۵۰۰ متری.
https://medplant.ir/?p=3778