در تپه‌های شمال غربی تونس، زنان در مزرعه‌ای که به شدت از آفتاب سوخته، به جستجوی گیاهان وحشی می‌روند که برای تأمین معیشت خود به آنها نیاز دارند، اما خشکسالی و افزایش دما، پیدا کردن این گیاهان ارزشمند را هر روز سخت‌تر می‌کند.

با این حال، زنان برداشت‌کننده می‌گویند که چاره‌ای جز ادامه دادن ندارند، چون در کشوری که با مشکلاتی مانند بیکاری، تورم و هزینه‌های بالای زندگی دست و پنجه نرم می‌کند، فرصت‌های شغلی بسیار کم است.

مبروکه آثمنی، رئیس یک گروه محلی از زنان برداشت‌کننده گیاهان دارویی به نام “البرکه” (برکت)، می‌گوید: “تفاوت زیادی بین وضعیت گذشته و حالا وجود دارد.”

“ما حالا نصف یا حتی یک‌سوم از درآمدی که قبلاً داشتیم، را به دست می آوریم.”

طبق آمار رسمی، تونس هر سال حدود ۱۰ هزار تن گیاهان معطر و دارویی تولید می‌کند.

روزماری بیش از ۴۰ درصد از صادرات روغن‌های ضروری تونس را تشکیل می‌دهد که عمدتاً به بازارهای فرانسه و آمریکا صادر می‌شود.

برای بیش از ۲۰ سال، گروه آثمنی از بسیاری از خانواده‌ها در تبینیا، روستایی نزدیک به شهر عین درهام که نرخ فقر آن از میانگین ملی بالاتر است، حمایت کرده است.

زنان که حدود ۷۰ درصد از نیروی کار کشاورزی را تشکیل می‌دهند، در تبینیا تأمین‌کننده اصلی درآمد خانواده‌ها هستند.

محصول کمتری برداشت می‌کنیم
تونس در ششمین سال خشکسالی خود به سر می‌برد و ذخایر آبی آن کاهش یافته است. دما در برخی مناطق در تابستان به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد (۱۲۲ درجه فارنهایت) رسیده است.

زنان تبینیا می‌گویند که قبلاً گیاهانی مانند اکالیپتوس، روزماری و صمغ عربی را در طول سال برداشت می‌کردند، اما کاهش منابع آبی و بارش‌های کم، تولید روغن را کاهش داده است.

مبروکه آثمنی می‌گوید: “چشمه‌های کوهستانی در حال خشک شدن هستند و بدون برف یا بارانی که آنها را دوباره پر کند، گیاهان روغن کمتری تولید می‌کنند.”

مونژیا سودانی، یک برداشت‌کننده ۵۸ ساله و مادر سه فرزند، می‌گوید کار او تنها منبع درآمد خانواده‌اش است. او پنج سال پیش به این گروه پیوست.

او می‌گوید: “قبلاً سه یا چهار کیسه بزرگ گیاه جمع می‌کردیم، اما حالا خوش‌شانسیم اگر یک کیسه پر کنیم.”

جنگل‌ها در تونس حدود ۱٫۲۵ میلیون هکتار مساحت دارند که حدود ۱۰ درصد از آن در منطقه شمال غربی است.

آتش‌سوزی‌های جنگلی که به دلیل خشکسالی و افزایش دما شدت گرفته‌اند، این جنگل‌ها را ویران کرده‌اند و منابع طبیعی که زنان مانند سودانی به آن وابسته‌اند، کمتر شده است.

در تابستان سال گذشته، آتش‌سوزی‌های جنگلی حدود ۱,۱۲۰ هکتار از جنگل‌های نزدیک به تبینیا را از بین برد.

سودانی به یاد می‌آورد: “بخشی از کوه توسط آتش سوزانده شد و زنان دیگری همه چیز خود را از دست دادند.”

برای مقابله با برخی از مشکلات اقلیمی، زنان آموزش‌هایی از سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان خواربار و کشاورزی (FAO) برای حفظ منابع جنگلی دریافت کرده‌اند.

با این حال، آثمنی برای تأمین درآمدی پایدار با مشکلات زیادی مواجه است.

او می‌گوید: “دیگر نمی‌توانم سفارشات مشتریانم را انجام دهم چون برداشت‌ها کافی نبوده است.”

به گفته او، گروه تعدادی از مشتریان خود را به دلیل این مشکلات از دست داده است.

بهره برداری دیگر پایدار نیست

مطالعه‌ای که اخیراً توسط “فوروم تونس برای حقوق اقتصادی و اجتماعی” (FTDES) انجام شده نشان می‌دهد که آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی به جنگل‌ها تأثیر منفی شدیدی بر جوامع محلی گذاشته است.

این مطالعه تأکید می‌کند که زنان به‌ویژه از این وضعیت آسیب دیده‌اند، زیرا کارهایشان سخت‌تر و طاقت‌فرساتر شده است.

تونس توافقنامه‌های بین‌المللی محیط‌زیستی مهمی از جمله توافق پاریس ۲۰۱۵ را تصویب کرده است.

اما اینه لابید، پژوهشگر عدالت محیط‌زیستی که این مطالعه را انجام داده، می‌گوید که اجرایی شدن این توافق‌ها “ناتمام باقی مانده است.”

در مواجهه با این مشکلات، برداشت‌کنندگان تبینیا، مانند بسیاری از زنان فعال در این بخش، مجبور خواهند شد به دنبال مشاغل جایگزین بگردند.

او می‌گوید: “آنها چاره‌ای جز تنوع‌بخشی به فعالیت‌هایشان ندارند. دیگر وابستگی صرف به منابع طبیعی پایدار نیست.”

در مزرعه، بشرا بن صلاح در تلاش است تا هر گیاهی که می‌تواند پیدا کند جمع‌آوری کند.

او می‌گوید: “هیچ کاری از دست ما برنمی‌آید جز انتظار برای رحمت خدا.”