مقدمه

اکالیپتوس یکی از مهم‌ترین گیاهان صنعتی و دارویی در جهان است که به دلیل تولید اسانس‌های باارزش و سازگاری با طیف وسیعی از شرایط اقلیمی، جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی و صنایع دارویی و آرایشی دارد. اسانس اکالیپتوس، به‌ویژه گونه‌هایی مانند Eucalyptus globulus و Eucalyptus radiata، به دلیل محتوای بالای سینئول، به‌عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده، ضداحتقان، و آرام‌بخش در محصولات دارویی کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین، اسانس گونه‌های لیمویی مانند Eucalyptus citriodora در تولید عطر، دافع حشرات و آروماتراپی استفاده می‌شود. کشورهای بزرگی مانند چین، استرالیا، و برزیل از تولیدکنندگان اصلی این اسانس‌ها هستند و نقش مهمی در بازار جهانی دارند. با رشد تقاضا برای محصولات طبیعی و ارگانیک، تولید اسانس اکالیپتوس به‌عنوان یک صنعت پایدار با ارزش افزوده بالا در حال گسترش است. تطبیق‌پذیری این گونه‌ها در شرایط مختلف اقلیمی و پتانسیل اقتصادی آن‌ها، اکالیپتوس را به یکی از گزینه‌های جذاب در توسعه کشاورزی و صنعتی تبدیل کرده است.

در ادامه مهم‌ترین گونه‌ها و ارقام آن‌ها معرفی می‌شوند:

۱٫ Eucalyptus globulus (اکالیپتوس آبی)

• اهمیت در بازار:
  • منبع اصلی اسانس غنی از سینئول که در محصولات دارویی مانند ضداحتقان و ضدعفونی‌کننده‌ها استفاده می‌شود.
  • در کشورهایی مانند استرالیا، پرتغال و شیلی برای تولید اسانس و خمیر چوب کشت می‌شود.
• ارقام مهم:
  • Eucalyptus globulus subsp. globulus: تولیدکننده اسانس با کیفیت بالا.
  • Eucalyptus globulus subsp. bicostata: برای چوب و سوخت مناسب است.

۲٫ Eucalyptus radiata (اکالیپتوس باریک‌برگ)

• اهمیت در بازار:
  • معروف به اسانس ملایم و غنی از سینئول که در آروماتراپی و محصولات مراقبت شخصی استفاده می‌شود.
  • به دلیل ملایمت در بازار آروماتراپی محبوب است.
• ارقام کلیدی:
  • Eucalyptus radiata subsp. radiata: رایج‌ترین رقم برای تولید اسانس.

۳٫ Eucalyptus citriodora / Corymbia citriodora (اکالیپتوس لیمویی)

• اهمیت در بازار:
  • منبع اسانس غنی از سیترونلال که در دافع حشرات، عطرسازی و آروماتراپی کاربرد دارد.
  • به دلیل عطر لیمویی دلپذیر بسیار ارزشمند است.
• ارقام مهم:
  • Corymbia citriodora subsp. citriodora: به‌طور گسترده برای تولید اسانس و مصارف زینتی کشت می‌شود.

۴٫ Eucalyptus smithii

• اهمیت در بازار:
  • تولیدکننده اسانس غنی از سینئول مشابه E. globulus اما با عطری ملایم‌تر.
  • برای محصولات مخصوص کودکان به دلیل ملایمت ترجیح داده می‌شود.

۵٫ Eucalyptus polybractea

• اهمیت در بازار:
  • محتوای بالای سینئول در اسانس، مورد استفاده در داروسازی و کاربردهای صنعتی.
  • معمولاً برای استخراج مکانیکی روغن در استرالیا استفاده می‌شود.

۶٫ Eucalyptus camaldulensis

• اهمیت در بازار:
  • استفاده محدود در اسانس، اما برای چوب و بیومس ارزشمند است.
  • در مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل مقاومت به خشکی کشت می‌شود.

۷٫ Eucalyptus staigeriana

• اهمیت در بازار:
  • تولیدکننده اسانس با عطر لیمویی که در عطرسازی و طعم‌دهی کاربرد دارد.
  • در بازارهای خاص به دلیل مشخصات عطری منحصربه‌فرد تقاضای بالایی دارد.

۸٫ Eucalyptus tereticornis (اکالیپتوس قرمز جنگلی)

• اهمیت در بازار:
  • کشت برای تولید اسانس و چوب.
  • اسانس آن منبع سینئول است و در کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود.

گونه‌های دیگر قابل‌توجه:

• Eucalyptus dives (اکالیپتوس پهن‌برگ): معروف به اسانس غنی از پیپریتونی که در کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود.
• Eucalyptus macarthurii (اکالیپتوس با عطر کافوری): تولیدکننده اسانس غنی از ژرانیل استات که در عطرسازی استفاده می‌شود.
• Eucalyptus citriodora var. citrodora: محبوب برای تولید اسانس سیترونلا در هند و برزیل.

عوامل تعیین‌کننده اهمیت بازار:

• محتوای سینئول: اسانس های با سینئول بالا (E. globulus، E. polybractea) بازار دارویی را تحت تسلط دارند.
• محتوای سیترونلال: اسانس های لیمویی (E. citriodora) برای دافع حشرات و لوازم آرایشی ترجیح داده می‌شوند.
• مشخصات عطری: اسانس های ملایم (E. radiata، E. smithii) در آروماتراپی محبوب هستند.
• مناسبت جغرافیایی: گونه‌هایی مانند E. camaldulensis در مناطق خشک رشد می‌کنند و دامنه کشت را گسترش می‌دهند.

تولید اسانس اکالیپتوس در جهان

۱٫ چین

• حجم تولید: چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده اسانس اکالیپتوس است.
• مساحت زیر کشت: دارای مزارع گسترده اکالیپتوس، به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور.
• نکته: اسانس‌های سنتتیک و غیرطبیعی اکالیپتوس نیز در چین تولید می شوند و معمولاً با قیمت پایین‌تری عرضه می‌شوند.

۲٫ برزیل

• حجم تولید: برزیل تولیدکننده مهمی است که بر گونه‌هایی مانند Eucalyptus citriodora (اکالیپتوس لیمویی) تمرکز دارد.
• مساحت زیر کشت: از مزارع گسترده برای تولید چوب و استخراج اسانس بهره می‌برد.

۳٫ هند

• حجم تولید: هند مقادیر قابل‌توجهی اسانس اکالیپتوس، به‌ویژه در ایالت‌های جنوبی تولید می‌کند.
• مساحت زیر کشت: کشت در مقیاس وسیع در ایالت‌هایی مانند تامیل نادو و کرالا.

۴٫ استرالیا

• حجم تولید: به‌عنوان زادگاه اکالیپتوس، استرالیا اسانس‌هایی با کیفیت بالا برای مصارف دارویی و آروماتراپی تولید می‌کند.
• مساحت زیر کشت: شامل جنگل‌های طبیعی و مزارع کشت‌شده.
• نکته: قیمت بالاتر به دلیل کیفیت ممتاز محصولات.

۵٫ آفریقای جنوبی

• حجم تولید: تولید اسانس از گونه‌هایی مانند Eucalyptus smithii و Eucalyptus globulus.
• مساحت زیر کشت: دارای مزارع تجاری برای استخراج اسانس.

قیمت و اقتصاد:

• قیمت اسانس اکالیپتوس بسته به کیفیت، منبع تولید و تقاضای بازار متفاوت است.
  • در ایالات متحده، قیمت عمده اسانس اکالیپتوس بین ۴۵ تا ۱۹۱ دلار به ازای هر کیلوگرم متغیر است.
  • در چین، قیمت‌ها بین ۳۷ تا ۱۴۴ یوان (تقریباً ۵٫۷۰ تا ۲۲٫۲۰ دلار) به ازای هر کیلوگرم است.

تحلیل بازار جهانی:

• ارزش بازار جهانی اسانس اکالیپتوس در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۳۹٫۳ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود با نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) 6.5% در دوره ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۲ رشد کند.
• این رشد ناشی از افزایش تقاضا در صنایع غذایی، آروماتراپی و درمان‌های طبیعی است.