دودهای دارویی و صنعتی

مطالعه موردی: کاربرد دودها در جوانه‌زنی بذور و رشد گیاهان

.
فائزه صیادی، محمّدتقی عبادی

۱- دانشجوی دکتری علوم باغبانی، گرایش گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
۲- دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.

.

جهت دانلود متن کامل مقاله، اینجا کلیک کنید

چکیده
از زمانی که اجداد اولیه انسان یاد گرفتند که چگونه آتش درست کنند، دود حاصل از آتش نیز کاربردهای زیادی پیدا کرد. گیاهانی که هنگام سوزاندن مواد شیمیایی آزاد می‌کنند به عنوان دارو، عود برای مراسم‌های جادویی-مذهبی، مواد مخدر تفریحی، عطر و طعم‌دهنده غذا و نوشیدنی‌ها استفاده شده‌‌اند. این موارد و بسیاری موارد دیگر، در گذشته و حال، سازمان‌ها و تشکل‌های بزرگی را ایجاد کرده است که میلیاردها دلار از فروش محصولات دود به دست آورده‌اند. فقط باید به تجارت تنباکو یا عود عربی نگاه کرد تا به اهمیت اجتماعی و اقتصادی عظیم دود پی برد. درآمد حاصل از این دو صنعت به تنهایی با درآمدهای صنعت نفت معاصر رقابت کرده است. در سال ۲۰۰۴ میلادی، ترکیباتی با عنوان کاریکین ها در دود شناخته شدند که معمولاً فراوان‌ترین ترکیبات در دود و فعال‌ترین در جوانه‌زنی بذر هستند. بذور برخی از گیاهان می‌تواند به غلظت ۱۰-۱۰ مولار آنها پاسخ دهند که از نظر اثربخشی مشابه هورمون‌های گیاهی است. موضوع دیگر در مورد دود، توانایی دود برای جلوگیری از جوانه‌زنی بذر است. بازدارنده‌های موجود در دود اغلب همراه با محرک ها وجود دارند، اما ممکن است به زمان‌ طولانی‌تری جهت اثرگذاری نیاز داشته باشند. در این مقاله مروری به کاربردهای متنوع دودها در کشاورزی و تاریخچه شناسایی کاریکین ها پرداخته شده است.

.

تاریخچه کاربرد دود به‌منظور افزایش جوانه‌زنی بذر
شواهدی مبنی بر تیمار عمدی بذرها با گرما و دود قبل از کاشت، در اوایل سال ۱۶۳۲ توسط گابریل ساگارد ، مبلغ فرانسوی گزارش شد. در سال ۱۶۲۴، او برای مطالعه آداب و رسوم قبایل به فرانسه جدید (منطقه‌ای از آمریکای شمالی که در ابتدا توسط فرانسوی‌ها مستعمره شد) فرستاده شد. او در طول مدت مطالعه آداب و رسوم قبایل قوم هورون، ثبت کرد که آن‌ها جعبه‌های مخصوص جوانه‌زنی را با لایه‌های متعدد خاک و دانه‌های کدوتنبل در بالای آتش¬هایی که توده‌های دود از آن خارج می‌شد، آویزان کرده بودند. ساگارد ادعا کرد که این کار باعث افزایش تعداد جوانه‌ها شد.
اولین استفاده واقعی از دود به عنوان نشانه جوانه‌زنی تا سال ۱۹۹۰ اتفاق نیفتاد، زمانی که تیم De Lange و Boucher گزارش دادند که جوانه‌زنی بذر Audouinia capitat، به‌طور قابل توجهی توسط دود ارتقا یافته است.

گیاهان مورد مطالعه
در بیشتر موارد، این مطالعات بر روی بذر‌های گیاهانی متمرکز شده‌اند که معمولاً در اکوسیستم‌های مستعد آتش‌سوزی وجود دارند. این اکوسیستم‌ها شامل دشت‌ها، ساوانا (پوشش گسترده‌ای از چمن‌ها با درختان پراکنده)، چاپار (بیوم جنگل‌های مدیترانه‌ای) و جنگل‌های مخروطی هستند. در این نوع محیط‌ها است که واکنش بذرها به عوامل طبیعی مانند دود، ممکن است با ویژگی‌های تاریخچه زندگی آن‌ها مرتبط باشد. در این مناطق بسیاری از گونه‌های گیاهی از آتش برای جوانه‌زدن، استقرار یا تولیدمثل استفاده می‌کنند.
گیاهان سایر مناطق نیز بذرهایی تولید می‌کنند که به دود واکنش نشان می‌دهند، مانند گیاهان نیمه‌خشک، خشک، معتدل، نیمه‌گرمسیری و گرمسیری. جالب توجه است، اکوسیستم‌های استوایی مرطوب که معمولاً در مقایسه با همتایان معتدل و مدیترانه‌ای خود، میزان کمتری از آتش‌سوزی را تجربه می‌کنند نیز شامل گونه‌های واکنش‌دهنده به دود می‌شوند. حتی بسیاری از گونه‌هایی که دیگر در اکوسیستم‌هایی که مکرراً می‌سوزند وجود ندارند، به دود و محصولات آن واکنش نشان داده‌اند. این گونه‌ها شامل بذر کاهو، کرفس، برنج قرمز و جو وحشی است.

.

جهت دانلود متن کامل مقاله، اینجا کلیک کنید

.