ایران متنوع ترین ذخایر ژنتیکی گیاهی دنیا را دارد که در این میان گیاهان دارویی جزو مهمترین آنها قلمداد می شود، به طوری که به دلیل همین تنوع گیاهی دانشمندان بزرگی مانند بوعلی و رازی و دهها دانشمند دیگر به این علم گرویده بودند و در آن زمان ایران به عنوان مهد طب سنتی دنیا مشهور بود. 

داروهایی که از گیاهان استخراج می شود در عین تاثیرگذاری مناسب عوارض جانبی بسیار کمی در مقایسه با داروهای شیمیایی دارند حتی مواد موثره اکثر داروهای شیمیایی نیز گیاهان دارویی است به عنوان مثال: آمپول “هیوسین ” که به عنوان ضد درد استفاده می شود از گیاه “بنگ دانه ” به دست می آید این گیاه در زبان لاتین به نام “hyosimus ” و به زبان عربی “بذرالبنج ” و به زبان ترکی “پات پات ” معروف است که در تمام مناطق کشور به راحتی یافت می شود همچنین ریشه گیاه شیرین بیان برای درد معده و علف چای به عنوان پر مصرف ترین گیاه دنیا برای ضد افسردگی استفاده می شود و هزاران گونه دیگر در کوه ها و دشت های پهناور ایران بی هیچ زحمتی رشد می کنند. 

کشور ما در زمینه این علم قدمت چندین هزارساله دارد و در زمانهایی که هیچ داروی شیمیایی پیدا نمی شد طبیبان حاذق این مرز و بوم با همین گیاهان به بهترین شکل مریض ها را معالجه می کردند تا جایی که بوعلی سینا به “مرده زنده کن ” مشهور شد و همه این ها در حالی اتفاق می افتاد که این طبیبان ابزاری جز گیاهان دارویی و علمی که در این زمینه کسب کرده بودند نداشتند. 

اما بعد از این دانشمندان، به یکباره این علوم کنار گذاشته شد، کتاب هایشان به جای دانشگاه های کشور در دانشگاه های غربی تدریس شد و ما این همه دانش را با تمام قدمت و پشتوانه اش که خاص ایرانیان بود به راحتی رها کرده و دنباله رو آنها شدیم. 

هم اکنون گیاهان دارویی ما به صورت فله ای به کشورهایی صادر می شود که دوباره همان گیاهان در قالب داروهای شیمیایی رنگارنگ و به چندین برابر قیمت به کشور ما برگردانده می شود که همه اینها نتیجه ای جز خروج ارز از کشور ندارد. 

حتی بسیاری از این داروها به راحتی وارد کشور نمی شود و مریض ماهها انتظار می کشد تا این دارو طی سال احتمالا یکی دوبار وارد کشور شود در حالی که این داروها از همان گیاهان دارویی که به این کشورها صادر شده درست می شوند. 

کشور ما به جای تاسیس کارخانجاتی برای استفاده از این اعجاز الهی تنها آمار صادرات گیاهان دارویی خود را محاسبه می کند که در این زمینه هم پیشرفتی حاصل نشده است به طوری که از تجارت یکصد میلیارد دلاری گیاهان دارویی دنیا سهم ایران ۳۶ میلیون دلار است. 

تنها چیزی که از گیاهان دارویی و طب سنتی در کشور مانده عطاری هایی هستند که امروزه قارچ وار و بدون ساماندهی هر روز وارد بازار می شوند و گردانندگان آنها نیز کسانی هستند که تنها احتمالا به دلیل درآمدزا بودن به این شغل مشغولند و نکته مشترک همه اینها نداشتن تخصص در این رشته است و نتیجه کار این می شود که گیاهان دارویی اشتباه به خورد مردم بدهند که نه تنها نتیجه مطلوبی ندارد بلکه در بسیاری موارد نتیجه عکس دارد. 

هم اکنون بعد از هزاران سال به تازگی رشته طب سنتی در کشور تاسیس شده اگرچه اقدام مبارکی است اما غفلت چندین ساله ما را پوشش نخواهد داد. یادمان باشد که به توسط همین گیاهان دارویی بودد که بوعلی ها، رازی ها سالهای سال طبابت کردند و آوازه شان در دنیا پیچید و بعد از آن هم هزاران سال است دانش آنها در کشورهای مختلف اجرا می شود، اما ما گنجینه های خود را فراموش کرده ایم. 

بهروز نوری