به گزارش شبکه خبری آموزشی گیاهان دارویی به نقل از ایسنا، شهرستان گناباد یکی از قطب‌های تولید زعفران در استان خراسان رضوی و کشور است که معیشت اکثر روستائیان به ویژه روستائیان بخش کاخک و منطقه براکوه از طریق کشت همین محصول تأمین می‌شود، اما باوجود تولید زعفران با کیفیت در این منطقه که زعفران آن با محوریت روستای سنو واقع در دهستان زیبد، ثبت جهانی هم شده است، زعفرانکاران این منطقه این روزها حال و روز خوشی ندارند.

یک عضو شورای اسلامی بخش کاخک در همین زمینه عنوان کرد: خکسالی بی‌سابقه در شهرستان گناباد و به خصوص منطقه براکوه باعث شده است که بسیاری از قنوات این منطقه خشک شده و یا آب دهی آن به یک سوم کاهش یابد و آب موجود، به هیچ عنوان جوابگوی آبیاری مزارع زعفران منطقه نیست.

اصغر صادقیان اظهار کرد: در حال حاضر کمبود آب در منطقه بحرانی جدی به خصوص برای کشاورزان و زعفران کاران است به طوری که در ۹۰ درصد روستاهای بخش کاخک گناباد آبیاری مزارع با تانکر انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه صد در صد معیشت مردم منطقه براکوه وابسته به زعفران است، گفت: آبیاری مزارع زعفران از اول مهر ماه آغاز می‌شود و اگر آبیاری به موقع انجام نشود عملا زعفران از بین خواهد رفت و زعفران کاران به خصوص زعفران کاران منطقه براکوه که منبع درآمدشان از طریق کشت زعفران است، خسارات زیادی را متحمل خواهند شد.

صادقیان افزود: سال گذشته بارندگی در منطقه بسیار کم بود و پیازهای زعفران رشد نکرده و ضعیف شده‌اند، به طوری که این کاهش رشد ممکن است حدود ۵۰ درصد کاهش عملکرد را به دنبال داشته باشد.

وی یادآور شد: چند سال گذشته بارندگی در منطقه خوب بود و حتی در سال‌های خشک هم حداقل یکی دو بارندگی داشتیم و با توجه به محدود بودن منابع آبی در منطقه، کشاورزان چشم امیدشان به همین بارندگی‌ها بود و همین باعث آبیاری مزارع و رشد پیازها می‌شد اما سال زراعی گذشته بارندگی به شدت کم بود و پیازچه‌ای تشکیل نشده و این افت شدید بارندگی‌ها، میزان عملکرد و گلدهی پیازها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در حال حاضر کاشت زعفران اصلا توجیه اقتصادی ندارد

این عضو شورای اسلامی شهرستان گناباد گفت: صد درصد مردم روستای سنو که زعفران آن با عنوان نظام تولید زعفران مبتنی بر آبیاری قنات ثبت جهانی شده است، زعفران کار هستند و با توجه به اینکه در این روستا چشمه پایداری وجود دارد وضعیت آبیاری زیاد بحرانی نیست اما قیمت بسیار پایین زعفران در سال‌های اخیر انگیزه زعفران کاران سنو را هم کم کرده و در حال حاضر کاشت زعفران اصلا توجیه اقتصادی ندارد.

صادقیان تصریح کرد: با توجه به مقرون به صرفه نبودن کاشت زعفران، در حال حاضر کشاورزان را تشویق می‌کنیم که به جای کاشت زعفران به سمت و سوی سایر گیاهان دارویی سازگار با منطقه از جمله زیره سیاه روی آورند که این گیاه دارویی در بعضی روستاهای دهستان زیبد از جمله سنو، گوهر دشت و روچی کاشت شده و عملکرد خوبی هم داشته است.

وی توضیح داد: در این اوضاع و احوال، زعفران کاران باید برای عبور از بحران، سطح زیر کشت زعفران را کمتر کنند تا در مواقع مواجهه با بحران آب، راحت‌تر بتوانند مزارع را آبیاری کرده و بهتر به مزارع برسند تا از این طریق، میزان تولید نسبت به سطح زیر کشت را بالا برده و بقیه مزارع خود را به کاشت سایر گیاهان از جمله زیره سیاه اختصاص دهند.

برای آب رسانی به ۴۵۰ هکتار از مزارع زعفران، حدود ۱۲ میلیارد تومان اعتبار نیاز است

مدیر جهاد کشاورزی گناباد نیز در رابطه با بحران کم‌آبی در شهرستان گناباد عنوان کرد: بهبود روند بارندگی‌ها در دو سه سال اخیر و قبل از سال زراعی ۹۹-۰۰ باعث شد بسیاری از مردم به امید تداوم این وضعیت، به کشت گیاه چند ساله زعفران روی آورند و حال که گرفتار خشکسالی شده‌اند و آب قنوات کم شده است، چاره‌ای جز روی آوردن به آب رسانی با تانکر ندارند.

نعمت الله غفوری کاخکی اظهار کرد: بنا بر اعلام نظرات کارشناسان هواشناسی، کاهش بارندگی طی ۵۲ سال اخیر بی‌سابقه بوده است و در حال حاضر در شهرستان گناباد به خصوص در حوزه اراضی براکوه شهرستان که منابع آبی، سطحی و به شدت هوابین هستند با بحران منابع آبی مواجه هستیم.

غفوری کاخکی خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود که کاهش بارندگی‌های سال زراعی گذشته بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش عملکرد مزارع زعفران را به دنبال داشته‌ باشد.

وی تصریح کرد: با پیش‌بینی نیاز امروز، از یک ماه گذشته مکاتبات جهاد کشاورزی به مراجع شهرستان و استان آغاز شد که به دلیل عدم ردیف اعتباری و حجم بالای اعتبار مورد نیاز، با آن موافقت نشد .

مدیر جهاد کشاورزی گناباد افزود: شهرستان گناباد با دارا بودن ۳۵۰۰ هکتار زعفران، سال آبی پر تنشی را تجربه می‌کند به طوری که از کل سطح زیر کشت زعفران، ۴۵۰ هکتار آن نیاز مبرم به آبیاری تکمیلی با تانکر دارد و طبق برآورد اولیه، برای آب رسانی به این سطح از مزارع زعفران، حدود ۱۲ میلیارد تومان اعتبار نیاز است که بخش عمده هزینه‌ بالای آن، هزینه‌های بسیار بالای مربوط به حمل با تانکر است.

غفوری کاخکی بیان کرد: موضوع استفاده از امکانات محلی شهرستان طی سه جلسه در بخشداری کاخک، مدیریت جهاد کشاورزی و ستاد مدیریت بحران فرمانداری در دستور کار قرار گرفت که در نهایت مقرر شد با استفاده از منابع آب چاه‌های موجود ادارات آب و فاضلاب و منابع آب و استفاده از ظرفیت تانکر داران بخش دولتی و خصوصی شهرستان ( تنظیم نرخ کرایه حمل آب بر اساس کیلومتر و مسافت طی شده) عملیات آب رسانی آغاز شود و کشاورزان برای ثبت‌نام باید به مراکز جهاد کشاورزی گناباد، کاخک و زیبَد مراجعه کنند.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان گناباد تأکید کرد: به منظور پیشگیری از ضرر و زیان در سال‌های آینده، توصیه ما به کشاورزان این است که به میزان مالکیت آبی که در اختیار دارند کشت انجام دهند و از کشت بی‌رویه اکیدا خودداری کنند.

کشت محصولات کم‌ آب‌ طلب و احداث استخر ذخیره آب، راهکارهایی برای گذر از بحران کم‌آبی در منطقه است

وی یادآور شد: اخیرا کشت محصولات کم‌ آب‌ طلب به ویژه گیاهان دارویی مثل زیره کوهی را که تقریبا شرایط کشت مشابه با زعفران دارد و کم‌ آب‌ طلب‌تر از آن است، در منطقه براکوه آغاز کردیم.

مدیر جهاد کشاورزی گناباد گفت: امیدواریم که این الگوی کشت که به مراتب زحمت آن نسبت به زعفران کمتر بوده و نیاز آبی کمتری هم دارد و از طرفی توجیه اقتصادی خوبی دارد، در کنار کشت زعفران به اقتصاد کشاورزی خرده‌ مالک منطقه کمک کند.

وی احداث استخرهای ذخیره آب را از دیگر راهکارهای کاهش اثرات کم‌آبی در منطقه دانست و افزود: توصیه ما به کشاورزان این است که در خارج از فصل آبیاری زعفران آب را در استخرها ذخیره‌سازی کرده و در زمان مورد نیاز استفاده کنند.

بحران آب در شهرستان گناباد و کمبود آب برای آبیاری مزارع به حدی است که ستاد مدیریت بحران شهرستان در حمایت از مجموعه کشاورزان و به خصوص زعفرانکاران در تاریخ ۱۸ مهر ماه جلسه فوق‌العاده‌ای برگزار کرد.

در این شرایط بحرانی، کامیون‌داران مراعات حال کشاورزان را بکنند

فرماندار گناباد در همین زمینه و در ویدئویی که در فضای مجازی و در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های محلی منتشر کرده است؛ گفت: به منظور حمایت از کشاورزان و به ویژه زعفرانکاران، جلسه فوق‌العاده ستاد مدیریت بحران شهرستان یکشنبه شب برگزار شد. همچنین پیش از این نیز جلسات متعددی در راستای هماهنگی و ایجاد همگرایی در مجموعه شهرستان انجام شده که نتیجه آن مصوبات خوبی بود که در جلسه ستاد مدیریت بحران به اعضا ابلاغ شد.

حامد قربانی اظهار کرد: با توجه به خشکسالی بی‌سابقه‌ای که از سال گذشته در منطقه حادث شده است شاهد کمبود دبی آب منابع آبی موجود در شهرستان هستیم و با توجه به شرایط موجود و حمایت از کشاورزان و به خصوص زعفرانکاران، تمام ظرفیت‌های شهرستان را بسیج کرده‌ایم و از آن‌ها خواسته‌ شده است که به منظور کمک به آبیاری مزارع زعفران شهرستان، به مدت ۲۵ روز تا یک ماه پای کار بیایند و همکاری لازم را داشته باشند.

وی تأکید کرد: از همه‌ مردم درخواست داریم تا در این زمینه مساعدت‌های لازم را داشته باشند، به خصوص از کامیون‌ داران تقاضا داریم که با توجه به شرایط کشاورزان، مراعات بیشتری بکنند و این یک ماه برابر با چهارچوب برنامه‌ریزی‌ شده عمل کنند و ما هم در پایان طرح حمایت‌های لازم را از آن‌ها خواهیم داشت.

مشکلات زعفران کاران کم نیست؛ قیمت بسیار پایین این محصول با ارزش، با کیفیت و در عین حال پر زحمت، جولان دلالان در بازار خرید و فروش، گرانی نهاده‌ها و بحران آب تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که زعفران کاران با آن دست و پنجه و نرم می‌کنند اما شاید یکی از دلایلی که به بحران زعفران کاران دامن زده است، کشت بی‌رویه و غیراصولی زعفران در سال‌های اخیر بوده است به طوری که با تداوم بارندگی‌های بسیار خوب در دو سال پشت سر هم، بسیاری از زمین‌های کشاورزی به کشت زعفران اختصاص پیدا کرد و حال با وقوع خشکسالی کم‌ سابقه مشکلات این طیف دو چندان شده است، و با این شرایط کشت زعفران دیگر برای کشاورز توجیه اقتصادی ندارد و باید پیش از این که بیش از این دیر شود مسئولان و کارشناسان امر، به حال این محصول استراتژیک که رقبا و مدعیان زیادی هم برای آن پیدا شده است، فکری کرده و شرایط را مدیریت کنند.

گفتنی است زعفران گناباد با محوریت روستای سنو با عنوان نظام تولید زعفران مبتنی بر آبیاری قنات، در اواخر سال ۹۷ به عنوان سومین میراث کشاورزی ایران، در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد( فائو) به ثبت جهانی رسید.