معرفی

عراق کشوری در خاورمیانه و جنوب غربی آسیاست که جمعیت آن تقریبا ۴۰ میلیون نفر و مساحت آن در حدود ۴۳۷ هزار کیلومتر مربع است. بسیاری از مساحت این کشور را بیابان فرا گرفته و فقط ۵/۱۲ درصد این کشور زیر کشت قرار دارد. عراق با وجود داشتن رودخانه های دجله و فرات، کمتر از ۵/۰ درصد دارای پوشش جنگلی است. تغییر شیوه های کشاورزی، آتش سوزی های جنگلی، چرای کنترل نشده دام ها و سال ها جنگ باعث نابودی بسیاری از جنگل ها و منابع طبیعی این کشور شده است.

منابع گیاهان دارویی و معطر

عراق، ۳۰۰۰ گونه گیاهی دارد که حدود ۱۹۰ گونه آن ها گیاهان بومی هستند. تقریباً از ۱۵۰۰ گونه گیاهی که در عراق مورد استفاده قرار می گیرد، اکثر آنها خواص دارویی و عطری دارند. بسیاری از گیاهان دارویی از مراتع برداشت می شوند اما برخی از آنها نیز کشت می شوند. عراق دارای منابع طبیعی غنی از گیاه شیرین بیان است.

سیستم طب سنتی

در عراق از طب سنتی هم برای حفظ سلامتی و هم برای بهبود بیماری استفاده می شود. درمانگران سنتی در عراق به عنوان عطار شناخته می شوند. شیوه های طب سنتی در عراق به صورت استفاده از برگ گیاهان و جوشاندن آنها انجام می گرفت. جنگ دوم خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ و تحریم های اقتصادی باعث کمبود شدید داروهای مدرن در این کشور شد و مردم مجبور شدند به درمان های گیاهی روی آورند. تاریخچه غنی و دانش درمان های جایگزین مردم عراق و نیاز به دارو، محققان را تشویق به دنبال راه حل های داروسازی گیاهی کرد. در نتیجه عطاری های فراوانی در برخی بخش های این کشور تاسیس شد.

اقدامات دولت برای توسعه طب سنتی

وزارت بهداشت عراق، معیارها و مقررات بهداشتی برای درمان های گیاهی وضع کرده است. گروهی متخصص تحت نظارت وزارت بهداشت وجود دارد که مرکز گیاهان دارویی نامید می شود. پزشکان و شیمی دانان این مرکز را اداره می کنند و در زمینه طبقه بندی گیاهان و نظارت بر مزارع گیاهی و اعطای مجوز به آنها فعالیت می کنند. متخصصان گیاهان دارویی در سطح کشور از روش های علمی برای جمع آوری و بسته بندی گیاهان استفاده می کنند.

فعالیت های تحقیقی و توسعه ای

وضعیت فعلی و اطلاعات مربوط به فعالیت های تحقیقاتی در زمینه گیاهان دارویی و معطر در عراق پراکنده و در دسترس نیستند.

در گذشته مرکز تحقیقات بیولوژیک در شورای تحقیقات علمی و دانشگاه های بغداد و بصره فعالیت های تحقیقاتی زیادی روی گیاهان دارویی این کشور انجام داده اند. همچنین پژوهش در زمینه ی گیاهشناسی گیاهان موجود در منطقه انجام گرفت تا گیاهان دارویی که طبیبان سنتی استفاده می کنند شناسایی شوند و ۹۷ گیاه دارویی متعلق به ۴۳ خانواده شناسایی شدند.

تجارت و بازاریابی

در اوایل سال های ۱۹۹۰ شش شرکت اردنی حدود ۵۰ میلیون دلار محصولات خود را به عراق صادر کردند. در میانه این دهه، این صادرات بسیار کاهش یافت و در سال ۲۰۰۲ از کل ۲۰۰ میلیون دلار در صادرات دارویی اردن فقط ۲۰ میلیون دلار به عراق صادر شد. جنگ اخیر در عراق آسیب شدیدی به خدمات و امکانات بهداشتی کشور وارد کرد. این بحران منجر به کمبود شدید دارو و سایر ابزار مراقبت بهداشتی این کشور شد. با این حال هیچ اطلاعاتی در تجارت و بازاریابی گیاهان دارویی و معطر در حال حاضر در دسترس نیست.

مشکلات و محدودیت

عراق در سال های گذشته شاهد کاهش زیادی از زمین های زیر کشت بوده است. بخشکشاورزی عراق به دلایل سیاسی و همچنین فساد مالی و اداری، دارای مشکلات زیادی است. همچنین مشکلات بیابان زایی و افزایش درصد نمک و کمبود آب از جمله خطرات دیگری است که کشاورزی عراق را تهدید می کند. از مهم ترین عواملی که کشاورز عراقی را با بیکاری مواجه می کند، واردات بدون برنامه دولت است.