تقطیر با آب قدیمی­ ترین و ارزان­ ترین روش تقطیر است که طراحی و ساخت آن ساده و کم هزینه می باشد.

این روش به طور عمومی برای استخراج اسانس از مواد خشک یا پودر شده گیاهی (مانند ادویه های پودر شده، مواد چوبی پودر شده مانند پوست درخت دارچین)، گل­ هایی مانند گل محمدی و اندام هایی که بسیار سخت و محکم هستند مانند ریشه ها، چوب ها و میوه های فندقه استفاده می شود.

در این روش، مواد گیاهی داخل مخزن تقطیر ریخته شده و به مقداری که تمام مواد گیاهی در آب غوطه ور باشند و خیس شوند به آن آب اضافه می شود. سپس آب به وسیله ی گرم کردن مستقیم مخزن به جوش می آید. بسته به خصوصیات محصول، کنترل بهینه ی تقطیر می­ تواند به وسیله ­ی کم یا زیاد کردن فشار انجام شود. مخزن تقطیر می تواند به وسیله ی پوششی از بخار (ژاکت گرمایی) گرم شود. در طول این عملیات، اسانس ها از سطح یا داخل گیاه و در دمای کمتر از ۱۰۰ درجه سانتی گراد به وسیله ی پدیده ی انتشار وارد آب می شوند. مواد معطر خارج شده از گیاه همراه با بخار آب بالا رفته و وارد سیستم مبرّد می شود و در آنجا سرد شده و به فاز مایع تبدیل می شود. این مخلوط سپس به سیستم جداکننده ی اسانس به نام ظرف فلورنتین می رود. با توجه به اختلاف چگالی بین اسانس و آب، این دو از هم جدا می شوند. مایع تقطیر باقیمانده که به عنوان محصول فرعی است “گلاب” یا “عرق” نامیده می شود و می تواند دوباره به سیستم تقطیر اضافه شود.

عیب اصلی این روش این است که در طول عمل تقطیر، مواد گیاهی با آبی که دائما در حال جوشیدن است و قرار است که تبخیر شده و اسانس را همراه خود از گیاه خارج کند در تماس مستقیم هستند. برای جلوگیری از انباشتگی مواد سنگین گیاهی و اطمینان از اینکه آنها همیشه در تماس مستقیم با آب باشند، باید مواد گیاهی در داخل مخزن تقطیر چرخانده شوند. به بیان دیگر گیاهان سنگین در ته مخزن تقطیر ته نشین می شوند و این ته نشینی باعث می شود که حرارت بیش از حد لازم را دریافت کرده و در اثر داغ شدن بیش از حد، کیفیت خود را از دست بدهند و مواد مضری نیز بوجود آید. به عبارت دیگر، از آنجا که مخزن تقطیر مستقیماً به وسیله ی مشعل گرما می بیند، آب داخل مخزن همیشه باید بیشتر از مقدار مورد نیاز باشد تا در تمام طول مدت تقطیر باقی بماند و از داغ شدن بیش از حد و سوختن مواد گیاهی که باعث تولید مواد مضر و اضافی می شود جلوگیری کند.

سایر معایب سیستم تقطیر با آب به شرح ذیل هستند:

• بدلیل سرعت پایین عملیات، هزینه انرژی نسبتاً بالا است.
• اسانس تولید شده دارای کیفیت پایینی است.
• اسانس ها به طور کامل استخراج نمی شوند.
• نیاز به نیروی کار ماهر و تعداد زیادی مخازن تقطیر است که باید این مخازن چگالی پایینی داشته باشند.

به هر حال کاربرد وسیع و تجاری این روش در کشورهای در حال توسعه مانند هند، ترکیه و سریلانکا برای تقطیر دارچین، مریم گلی، گل محمدی و سایر گل ها مشاهده می شود. میزان زیادی از اسانس گل محمدی در مناطق روستایی ترکیه به وسیله ی تقطیر گلبرگ های تازه گل محمدی تولید می شود.

منبع:

نجفی، فرزاد.، عبادی، محمدتقی.، عباسیان، جلال. ۱۳۹۰. فرایندهای برداشت، خشک کردن و فرآوری گیاهان دارویی و معطر. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. ۳۸۰ ص.