استخراج با حلال ها پرکاربرد ترین روش مدرن برای استخراج مواد از گیاهان است. در این روش حلال های مختلفی برای حل کردن ماده گیاهی و استخراج ترکیبات معطره از گیاه به کار می رود. حلال هایی که کاربرد بیشتری دارند شامل موارد زیر می شوند:
- حلال های آلی با نقطه جوش پایین مانند پروپان، بوتان، هگزان، متانول، اتانول، ۲-پروپانول، استون، متیل استات، دی کلرومتان، دی کلرو اتن، اتر نفتی، تولوئن و بنزن.
- آب بصورت جوشیده (برای جوشانده ها)، داغ یا فوق داغ (برای دم کرده ها).
- چربی ها و موم ها.
- حلال های گازی میعان شده، دی اکسید کربن و فرئون ها
در این روش به دلیل قابلیت انتخاب پایین حلال ها، مواد غیر فرار نظیر موم ها، چربی ها، رزین ها و رنگدانه ها نیز استخراج می شوند. بنابراین انتخاب حلال نقش مهمی را در دستیابی به محصول باکیفیت و مطلوب بازی می کند. حلال کامل و جامعی وجود نداشته و هر حلالی دارای عیب و اشکالی است. انتخاب حلال به فاکتورهای مختلفی وابسته است و برای استفاده در سطح تجاری یک حلال ایده آل باید مشخصات ذیل را داشته باشد:
- قابلیت انتخاب بالا (نباید آب موجود در گیاه را در خود حل کند).
- گرانروی (ویسکوزیته) کمی داشته باشد.
- ظرفیت حل کنندگی بالایی داشته باشد.
- گرمای نهان تبخیر پایینی داشته باشد.
- دمای جوش پایینی داشته باشد.
- خنثی بوده و در مقابل گرما، نور و اکسیژن پایدار باشد.
- غیرسمی بوده و بعنوان یک حلال خوراکی قابل قبول باشد.
- در مقیاس وسیع به راحتی قابل تهیه باشد.
- قابل بازیافت بوده و به راحتی بدون باقی گذاردن پسمانده، قابل حذف باشد.
- غیرقابل اشتعال و ارزان بوده و برای محیط زیست هم مضر نباشد.
البته واضح است که تأمین تمام شرایط ذکر شده برای یک حلال ایده آل بسیار مشکل است و در عمل فقط تعدادی از این شرایط قابل تأمین هستند.
منبع:
نجفی، فرزاد.، عبادی، محمدتقی.، عباسیان، جلال. ۱۳۹۰. فرایندهای برداشت، خشک کردن و فرآوری گیاهان دارویی و معطر. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. ۳۸۰ ص.
https://medplant.ir/?p=34821