مقاله: بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه از جنس نپتا (Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth.) در شرایط زراعی

نویسندگان 

مهسا بابائی۱  فاطمه سفیدکن۲  محسن نصیری۳

۱ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فیتوشیمی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

۲ استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

۳ استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

دو گونه Nepeta cataria L. و Nepeta bracteata Benth. (تیره نعناعیان) از گیاهان بومی ایران هستند. به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس دو گونه مذکور در حالت زراعی، بذر هشت جمعیت از این دو گونه از رویشگاه‌های طبیعی جمع‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (کرج، استان البرز) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت شد. سرشاخه‌های گل‌دار در زمان گلدهی کامل جمع‌آوری و پس از خشک کردن در دمای محیط، اسانس آنها با روش تقطیر با آب استخراج، و با دستگاه GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس جمعیت‌های N. cataria بین ۰٫۰۲ (کرج) تا ۰٫۵۰% (اراک) متغیر بود. ۲۳ ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شد و ترکیب غالب در تمام جمعیت‌ها از ایزومرهای نپتالاکتون بود. نپتالاکتون III(a4-آلفا، ۷-بتا،a 7-آلفا نپتالاکتون)، ۴۴٫۴ (کرج) تا ۹۱٫۶% (اراک) از اسانس و نپتالاکتونI (a4-آلفا، ۷-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، ۰٫۸ (کرج) تا ۱۵٫۹% (بافق۱) از اسانس را به خود اختصاص دادند. نپتالاکتونII (a4-آلفا، ۷-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون) فقط در جمعیت بافق۲ (۲۱٫۲%) مشاهده شد. میزان ۸،۱-سینئول در اسانس جمعیت‌های مختلف N. cataria از ۰٫۴ (تفت۱) تا ۱۲٫۸% (کرج) متغیر بود. بازده اسانس در جمعیت‌های N. bracteata بین ۰٫۰۲ (اردکان) و ۰٫۸۰% (تفت ۲) بود. ۲۷ ترکیب در اسانس این گونه شناسایی شدند و ترکیب‌های عمده، ۸،۱-سینئول (۱٫۰، ۹٫۶ و۴۱٫۰ درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های طبس، اردکان و تفت۲) و ژرانیل استات (۰٫۹، ۳٫۴ و ۳۹٫۸ درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های طبس، تفت۲ و اردکان) بودند. به طور کل، نتایج نشان داد که جمعیت‌های N. cataria همگی از یک کموتایپ، اما جمعیت های N. bracteata از دو کموتایپ (کموتایپ ژرانیل استات و کموتایپ ۸،۱-سینئول) بودند.

برای دریافت مقاله روی دکمه دانلود کلیک کنید