اثر کلی نور
بین خصوصیات روشنایی و تولید متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی، ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد و نقش اکوفیزیولوژیک روشنایی در تولید فرآورده های مذکور، عمده و اساسی است. فعالیت گیاهان در سنتز متابولیت های دارویی، تحت تأثیر وضعیت های مختلف نوری تغییر می کند.
میزان احتیاج گیاهان به مقادیر نور، متفاوت است؛ به طوری که بعضی از گیاهان جهت تسریع در رشد و نمو، به مقادیر فراوان نور احتیاج دارند (گیاهان روز بلند).
بعضی دیگر به مقادیر کم نور محتاج اند (گیاهان شب بلند) و گروهی دیگر از گیاهان ممکن است نسبت به تغییرات مقادیر نور واکنش نشان ندهند (گیاهان بی تفاوت).
کیفیت، شدت و مدت روشنایی، هر یک به تنهایی می تواند تأثیر عمده ای بر وضعیت متابولیت های ثانویه بر جای بگذارد.
کیفیّت نور
برخی از گیاهان، به پرتوهایی با طول موج کوتاه (مثلاً: فرابنفش) واکنش نشان می دهند. به طوری که این پرتو با برخی مواد مؤثره که در گیاهانی چون توتون، گونه ای شابیزک و گونه ای تاتوره موجود است، رابطه مثبتی دارد. مطالعات اخیر نشان داده که طول موج مذکور، نه تنها باعث افزایش مواد مؤثره می شود، بلکه در افزایش وزن خشک محصول نیز تأثیر به سزایی دارد.
شدّت روشنایی
شدت روشنایی نیز از دیگر عوامل عمده مؤثر بر گیاهان دارویی است. شدت روشنایی باعث افزایش آلکالوئیدهای موجود در پروانش صغیر می گردد، در حالی که نور عامل اساسی رشد گیاه مذکور به شمار نمی رود و این گیاه در سایه به خوبی به رشد خود ادامه می دهد.
مدت روشنایی
مقدار تابش نور، در سنتز ماده مؤثره بعضی از گیاهان تأثیر مهمی دارد. گیاهانی که به مدت زیاد روشنایی (به بیش از یک روز معمولی) نیاز دارند، در مناطق استوایی که روز معمولی ثابتی دارند، یا قادر به رویش نیستند و یا در صورت رویش از مقادیر بسیار کم مواد مؤثره برخوردار خواهند بود.
منبع:
امیدبیگی، رضا. ۱۳۹۲. تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد اول. انتشارات به نشر (انتشارات آستان قدس رضوی). صفحات ۱۵۸-۱۵۱٫
https://medplant.ir/?p=33597