الگوبرداری از رشد گیاه دارویی کَوَر (Capparis spinosa L) در رویشگاه طبیعی برای کشت در سیستم‌های زراعی کم‌نهاده

.

نویسندگان

فاطمه آگاه، محمدعلی اسماعیلی، محمد فرزام، رحمت عباسی

۱ دانشجوی دکترای زراعت (فیزیولوژی گیاهان زراعی)، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

۲ دانشیار، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

۳ استاد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

۴ استادیار، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
.

چکیده
پیامد تغییر اقلیم در رویشگاه‌های طبیعی مناطق خشک و نیمه‌خشک کاهش تنوع گونه‌ای است که ضرورت اهلی‌سازی و کشت گونه‌های عرصه‌های طبیعی را در سیستم‌های کشاورزی آشکار می‌کند. گیاه دارویی کَوَر (Capparis spinosa L)، یکی از گیاهان ارزشمند بومی عرصه‌های طبیعی است که می‌توان با شناخت الگوها و مراحل رشد آن در رویشگاه‌های طبیعی و نسخه‌برداری از آن، نسبت به کشت آن اقدام کرد.

به همین منظور، برای بررسی نیازهای اکولوژیک، مراحل فنولوژیک و عادات رشدی گیاه دارویی ارزشمند کور، رویشگاه طبیعی این گیاه واقع در بخش مزداوند شهرستان سرخس انتخاب شد و مطالعات در سال ۱۳۹۵ انجام گردید. به‌منظور مطالعه مراحل فنولوژیک گیاه، فاصله زمانی برای هر مرحله فنولوژیک براساس تعداد روز و درجه روز رشد محاسبه و ثبت گردید. ویژگی‌های رشد (مساحت کانوپی، طول قطر بزرگ و قطر کوچک کانوپی و تعداد شاخه) اندازه‌گیری شد و روند تغییرات با مدل‌های سیگموئیدی، درجه دو، توانی و خطی مورد مقایسه قرار گرفت.

نتایج بررسی اکولوژیک رویشگاه نشان داد که رویشگاه مورد مطالعه بیشتر ماه‌های سال تحت ‌تأثیرخشکی بوده، همچنین تجزیه خاک نشان داد که بافت خاک، سیلتی لوم و اسیدیته خاک در محدوده قلیایی بوده و مقادیر بالای هدایت‌الکتریکی خاک در اعماق مختلف نیز نشانگر وجود مقادیر زیاد املاح در خاک بود. خاک رویشگاه از نظر عناصر اصلی (نیتروژن، فسفر و پتاس) و کربن آلی فقیر بوده و مقادیر این عناصر بسیار پایین‌تر از حد مطلوب خاک‌های زراعی برآورد شد.

بررسی مراحل فنولوژیک گیاه کور نشان داد که این گیاه برای طی مراحل رشدی خود به ۲۱۱ روز و ۲۷۴۵٫۳ درجه روز رشد نیاز دارد. بررسی روند تغییرات رشدی در رویشگاه نشان داد که گیاه در سه ماه اول، سرعت رشد نسبتاً بالایی از نظر گسترش سطح کانوپی داشته و با گذشت زمان از سرعت رشد آن کاسته می‌شود و مدل سیگموئیدی به‌خوبی این الگوی رشدی را پیش‌بینی می‌کند.

طبق نتایج بررسی عادات رشدی گیاه کور در رویشگاه طبیعی و با الگوبرداری از نحوه گسترش این گیاه در سطح زمین و نیز با توجه به چندساله بودن آن، توصیه می‌شود آرایش کاشت کور در سیستم‌های زراعی به گونه‌ای طراحی شود که بوته‌ها فضای کافی برای گسترش کانوپی داشته باشند.

کلیدواژه‌ها: اهلی‌سازی، درجه‌ روز رشد، فنولوژی، گیاه دارویی، مدل‌سازی

.

دانلود فایل کامل مقاله

.