واژگان کلیدی این مصاحبه: داروی گیاهی میگرن ، درمان میگرن ، میگرن کات ، میگری هیل ، میم دارو ، کلینیک آرامش ، درمان فوری میگرن ،

مصاحبه با دکتر رضا رمضانی خورشید دوست، مدیرعامل شرکت میم دارو

به نقل از مستند مکتوب چهارمین جشنواره ملی گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب ایرانی- ۲۱الی ۲۴ آبان ماه ۱۳۹۷

(به کوشش تیم پژوهشی شبکه خبری گیاهان دارویی- شرکت سیمرغ سبز امید)

برای دریافت این مستند روی دکمه دانلود کلیک کنید

– با عرض سلام. خواهشمند است یک بیوگرافی کوتاه از خودتان بیان فرمایید.

بنده رضا رمضانی خورشیددوست هستم. فارغ‌التحصیل مهندسی مکانیک از دانشگاه شریف، مقطع کارشناسی ارشد را در رشته پژوهش عملیات و مقطع دکترا را در رشته مهندسی سیستم‌ها و کنترل در دانشگاه کیس وسترن ریزرو، کلیولند اوهایو گذراندم. هم‌اکنون عضو هیئت‌علمی گروه سیستم دانشگاه صنعتی امیرکبیر هستم که ماحصل آن ۵۱ پروژه در ۲۵ سال بوده و شامل ۲۹ پروژه ملی، راهنمایی ۱۴۰ رساله کارشناسی ارشد و دکترا، تألیف ۶ جلد کتاب و در حدود ۴۰ مقاله منتشرشده می‌باشد.

– کمی در مورد فعالیت‌های شرکت دارویی میم داور صحبت کنید. این شرکت در چه سالی و به چه دلیل تأسیس شد؟

در ۲۵ سال گذشته عمدتاً در زمینه تحقیق و توسعه فعال بوده‌ام. چون به شخصه دچار بیمار میگرن بودم، در تحقیق و توسعه داروی میگرن افزون بر ۲۰ سال گذشته تمرکز کردم. در این مورد از پژوهشگران دانشگاهی و حرفه‌ای بهره گرفتیم. در نهایت در سال ‌۱۳۸۰ پس از موفقیت دست‌یابی به داروی درمان میگرن و امکان تولید صنعتی، شرکت میم دارو ثبت شد. نام شرکت برگرفته از حروف اول واژه‌های “مداوای یگانه میگرن” است. شرکت میم دارو یک شرکت دانش‌بنیان توسعه‌یافته مستقر در پارک فناوری پردیس می‌باشد.

– بزرگ‌ترین دستاورد این شرکت ابداع داروی میگری هیل بوده که در کشور بسیار موردتوجه قرار گرفت. ابتدا در مورد این دارو و نحوه دستیابی به آن صحبت کنید و بفرمایید که این دارو نمونه خارجی دارد یا خیر؟

در آغاز داروی درمان میگرن به‌صورت بخور تولید شد. برای این منظور در تهران کلینیک آرامش ایجاد شد و در شهرهای رشت، یزد و اصفهان نیز در درمانگاه‌ها اقدام به ارائه خدمات درمانی به بیماران میگرنی شد. از این تجربه معلوم شد که برای بیماران میگرنی بسیار سخت است که برای مدتی هر روز به درمانگاه میگرن مراجعه کنند. ازاین‌رو از چند سال پیش تلاش کردیم که داروی درمان میگرن به‌صورت اسپری برای بیماران میگرنی فراهم شود. خوشبختانه با یاری پروردگار و تلاش بسیار بخش تحقیق و توسعه شرکت میم دارو، توانستیم اسپری میگرن­کات را تا مرحله‌ی تولید صنعتی برسانیم. میگرن­کات از نیمه دوم فروردین ۱۳۹۷ در داروخانه‌های کشور در دسترس بیماران میگرنی است.

خوشبختانه استقبال خوب بوده است. برای اولین بار در کشور، شرکت میم دارو یک مرکز مشاوره تلفنی رایگان برای بیماران میگرنی کل کشور ایجاد کرده است. بیماران سراسر کشور هر روز می‌توانند به این مرکز تلفن کنند و از تجارب مشاوران میگرن برای بهبود وضعیت خود، بدون هرگونه هزینه مشاوره بگیرند.

– آیا صادرات این نمونه دارویی موفق آغازشده یا خیر و در زمینه صادرات دارو به بازار کشورهای دیگر برنامه‌هایی داشته‌اید؟

صادرات دارو به کشورهای مختلف به تمهیدات گسترده به‌ویژه توان مالی نیاز دارد. امسال پس از تولید صنعتی اسپری میگرن­کات و عرضه‌ی گسترده‌ی آن به داروخانه‌های کشور، در تلاش بوده‌ایم که وارد بازارهای نزدیک شویم تا مقدمه‌ای برای ورود به بازارهای دور شود. هنوز وارد این عرصه نشده‌ایم ولی دراین‌باره بسیار پرتلاش و امیدوار هستیم. در این مورد از دانش و تجربه افراد توانمند، مجرب، منصف و امین که علاقه‌مند به همکاری برای صادرات باشند، استقبال می‌کنیم.

– برنامه‌های بعدی شرکت شما چیست؟ در گروه تحقیق و توسعه خود روی داروهای دیگری هم تحقیق می‌کنید؟

میم دارو اولین شرکت دارویی کشور است که درمانگاه تخصصی دارد. زیرا تحقیق و توسعه داروهای نوظهور نیازمند به تحقیقات درمانگاهی است. ازاین‌رو تاکنون روی چند داروی جدید کار کرده ایم. لازم به ذکر است که سومین داروی میم دارو مربوط به درمان آلرژی در راه است.

– مواد اولیه موردنیاز شرکت شما برای تولید داروهای گیاهی چگونه و از کجا تهیه می‌شود؟ در این زمینه با چه مشکلات و موانعی روبرو هستید؟

خوشبختانه مواد اولیه داروهایی که تاکنون تولید کرده‌ایم یا در مرحله تحقیق و توسعه است، تا بیش از ۹۰ درصد در ایران تولید می‌شود. آن دسته‌ی اندک که از بیرون وارد می‌شود، به‌طورمعمول در ایران در دسترس است و از این نظر مشکلی وجود ندارد. البته غیر از مواد اولیه، برخی اقلام مانند پمپ اسپری وارداتی است که تولید آن در ایران به لحاظ مقیاس به‌صرفه نیست. امیدواریم که پس از تحولات اخیر مشکلی در مورد آن‌ها رخ ندهد.

– آیا برنامه‌ای برای کشت گیاهان دارویی جهت تأمین مواد اولیه خود دارید؟

ایران دچار کم‌آبی است، ازاین‌رو کشت‌های نیازمند به آب زیاد دچار مشکل خواهد شد. علاوه بر این، ارزش‌افزوده‌ی کشت سنتی هم رقابت­مند نیست. در این میان می‌توان برخی گیاهان دارویی متناسب با بوم کم آب را جایگزین محصولات کشاورزی سنتی کرد. در این مورد مطالعات اولیه و حتی برنامه‌ریزی راهبردی کرده‌ایم ولی هنوز به مرحله‌ی اجرایی نرسیده است، زیرا اقدام به تولید گیاهان دارویی لازم برای فرآورده‌های شرکت میم دارو در مقیاس کلان نیازمند به سرمایه‌گذاری بالا است که امیدواریم که زمینه­ی آن در آینده فراهم شود.

– دانش طب سنتی ایران در تولید داروهای شما چقدر بکار رفته است؟

پایه‌ی همه‌ی محصولاتی که تاکنون تحقیق و توسعه و تولید کردیم، برگرفته از طب سنتی ایران است. البته در فرآیند تحقیق و توسعه از دستاوردهای علوم پزشکی و دارویی روزآمد بسیار بهره می‌بریم. این‌چنین است که می‌توانیم یک اسپری همانند شرکت‌های دارویی بسیار پیشرفته‌ی جهان به بازار ارائه کنیم. می‌توان تأکید کرد که غنای طب سنتی ایرانی و تبدیل دستاوردهای هزاران ساله به فرآورده‌های موردنیاز جهان، اگر بیشتر از غنای نفت و گاز کشور نباشد، کمتر از آن نیست. افسوس که صنعت دارویی ایران از این مهم به دور است، زیرا تقلید، آسان­گزینی، عدم امید به سود در درازمدت و نیز عدم پذیرش مخاطرات تحقیق و توسعه موجب شد که از این سرمایه عظیم ملی چندان بهره‌ای نصیب کشور نشود.

– صنعت داروهای گیاهی چقدر توان صادراتی، ارزآوری و اشتغال‌زایی دارد و چقدر از این توان اجرایی و عملیاتی شده است؟

ما به این رسیدیم که راه رهایی اقتصادی-اجتماعی کشور در تحقیق و توسعه است و در این میان صنایع پیشرفته (Hi- Tech) نقش مهمی ایفاء می‌کنند. ارزش‌افزوده‌ی بخش داروهای نوظهور موردنیاز جهانی بسیار بالا است. برای نمونه، اگرچه قیمت اسپری میگرن­کات در ایران نازل است، یک بشکه اسپری میگرن­کات به قیمت جهانی معادل ۵۰٫۰۰۰ بشکه نفت است. برای رهایی ایران از وابستگی به نفت، تنها چاره تولید با ارزش‌افزوده بالا است. در این میان تولید داروهای نوظهور یکی از افق‌های روشن است.

– آیا صنعت تولید داروهای گیاهی در ایران به جایگاه واقعی خود دست‌یافته است؟ چه موانعی پیش روی آن قرار دارد؟

مشکل بزرگ صنعت داروهای گیاهی در ایران، تقلید است. برای نمونه، امروز در اروپا و آمریکا گیاهی برای یک بیماری مناسب اعلام می‌شود. پس از اندکی همان گیاه به‌صورتی که در منابع منتشره ذکرشده، در ایران به‌عنوان داروی گیاهی تولید می‌شود. این‌چنین دارویی پیامی برای بیرون ایران ندارد، چون ذاتاً تقلیدی است. حتی بعضی از شرکت‌ها راه آسان‌تر را اختیار می‌کنند که واردات شکل کلان همان دارو از خارج و صرفاً بسته‌بندی آن در کشور است.

ازاین‌رو کمتر داروی گیاهی در کشور پیدا می‌شود که از ترکیب مثلاً ۱۰ گیاه با نسبت‌های معین فرموله شده باشد و پس از مطالعات پیش-درمانگاهی و درمانگاهی و تحقیق و توسعه گسترده، در بیش از ۱۰ یا ۲۰ سال به مرحله تولید برسد. در سوی دیگر، تولید گیاهان دارویی اندکی از صورت عطاری سنتی فراتر رفته و آن هم عمدتاً در شکل ارائه و بسته‌بندی است. با این زمینه و پیشینه، راه درازی برای صنعتی شدن در پیش است. این همه بدون برنامه‌ریزی دولت به‌عنوان برادر بزرگ بسیار کند خواهد بود. مدیریت شرکت میم دارو در طی افزون بر ۲۰ سال این راه پرحادثه را تجربه کرده و برای کمک به ارتقای صنعت دارویی کشور اعلان آمادگی می‌کند. با این امید که دردها درمان یا کاسته شود و بر ثروت ملی افزوده شود.

-آیا شرکت شما جهت انجام فعالیت تحقیق و توسعه با سایر شرکت‌های دارویی کشور همکاری دارد؟

برخی شرکت­های دارویی داخلی جهت توسعه­ی علمی محصولات خود از ما خرید خدمت کرده­اند اما تا به امروز به لطف خدا نیاز به کمکی از شرکت­های دارویی داخلی نبوده است. شرکت میم دارو در برخی موارد نیاز به همکاری با مراکز دیگر دارد. برای نمونه پژوهشکده­ی گیاهان دارویی، بخش فارماکولوژی انیستیتو پاستور ایران، بخش ژنتیک دانشگاه تربیت مدرس و برخی مراکز علمی دیگر در طراحی موضوعات مرتبط با محصولات و بررسی­های علمی جهانی همکاری­های گسترده­ای با شرکت میم دارو داشته­اند.

– در شرکت شما زمینه انجام پروژه‌های تحقیقاتی و پایان نامه‌های دانشجویی برای متقاضیان فراهم است؟

تاکنون با دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی همکاری داشته‌ایم. برای نمونه با دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران، گیلان، شهیدبهشتی و دانشگاه­های تربیت مدرس، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه آزاد اسلامی همکاری داشته‌ایم. هم اکنون در چند رساله­­ی کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی با دانشگاه تهران، تربیت مدرس، امیرکبیر و …. همکاری نزدیک داریم.