تولید گیاهان کامپوزیت تراریخت خارج شیشه‌ای در گیاه دارویی شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra) به واسطه اگروباکتریوم رایزوژنز به عنوان روشی نوین

علیرضا زبرجدی ۱، معصومه صفری۲، کیانوش چقامیرزا۳

۱– کرمانشاه، دانشگاه رازی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات ، zebarjadiali@yahoo.com

۲– ۲–       کارشناس ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

۳– ۱–       دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی و عضو گروه پژوهشی بیوتکنولوژی مقاومت به خشکی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

مقدمه: شیرین‌بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra از خانواده لگومینوز می‌باشد که از مشهورترین گیاهان دارویی در جهان است و به شکل گسترده‌ای در پزشکی، داروسازی، صنایع قنادی و بهداشتی مصرف می‌شود. قسمت‌های مورد استفاده آن ساقه‌های زیرزمینی و ریشه‌های گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است، از جمله مهم‌ترین این مواد، ترکیبی به نام گلیسریزین است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف انتقال ژن ریشه‌زایی از طریق آگروباکتریوم رایزوژنز به روش خارج شیشه‌ای و به منظور تولید انبوه ریشه‌های مویی در شیرین‌بیان اجرا شد.

روش بررسی: آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار در سه تکرار اجرا شد. ابتدا ریشه‌ی گیاهچه‌های جوان حاصل از کشت بذور حذف شده و گیاهچه‌های برش داده‌ شده از قسمت هیپوکوتیل داخل پشم‌سنگ حاوی سوسپانسیون باکتری قرار گرفتند. پس از ۱۰ تا ۱۴ روز از تلقیح با اگروباکتریوم رایزوژنز ریشه‌ها از داخل مکعب خارج شدند. درصد القای ریشه توسط چهار سویه باکتری (ATCC15834، GMI 9534، A4 و A13) همراه با شاهد بررسی شد.

نتایج: نتایج تست PCR با استفاده از پرایمرهای اختصاصی بر روی ریشه‌های حاصل از گیاهان کامپوزیت (تراریخت احتمالی) نشان داد که سه سویه A4، A13 و GMI 9534 به میزان ۱۰۰ درصد و سویه ATCC 15834 به میزان ۶۶/۶۶ درصد ریشه تراریخت تولید نموده‌‌اند.

نتیجه‌گیری: لذا تولید گیاه کامپوزیت شیرین‌بیان به دلیل کم هزینه، سریع و ساده بودن مورد توجه می‌باشد.