مقاله : دی اکسید کربن فوق بحرانی: حلال کارآمد در استخراج مواد موثره گیاهی

محسن دشتیانه۱، علیرضا وطن آرا ۲، شمسعلی رضازاده۳

۱- دانشگاه تهران

۲- گروه فارماسیوتیکس، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

۳- پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی

چکیده:  

در میان فرآیندهای شناخته شده برای انجام عملیات جداسازی، فرآیند تقطیر و استخراج اهمیت فراوانی داشته و از معمول‌ترین روش‌هایی هستند که از دیرباز شناخته شده و به کار رفته‌اند. اما در برخی از فرآیندهای جداسازی، به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مواد و نیز شرایط موردنیاز، نمی‌توان از روش‌های معمول تقطیر و استخراج استفاده کرد. اهم این موارد شامل بالا بودن نقطه جوش، نزدیک بودن نقطه جوش مواد موردنظر، تشکیل مخلوط‌های آزئوتروپ با نقطه‌ی هم جوش، حساسیت مواد به دمای بالا، تأمین و بازیابی حلال می‌باشد.

دلیل گسترش کاربرد سیالات فوق بحرانی، نیاز به مواد اولیه با درجه خلوص بالا در صنایع غذایی و دارویی است. در فرآیند استخراج با سیال فوق بحرانی بر خلاف عملیات استخراج مایع- مایع، بازیابی حلال با انبساط ناگهانی انجام می‌شود و برای بازیابی حلال نیازی به عملیات تقطیر نیست. بازیابی کامل حلال در صنایع دارویی و غذایی برای جلوگیری از ایجاد آلودگی حلال شیمیایی، بسیار ضروری است، در حالی که روش‌های معمول مانند تقطیر و استخراج مایع- مایع بازیابی کامل حلال میسر نیست.

از دلایل دیگر گسترش سیالات فوق بحرانی این است که حلال‌های آلی مخصوصاً حلال‌های کلردار که در روش‌های قدیمی جداسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای محیط زیست مضر هستند. لذا با جایگزینی گاز دی اکسید کربن به عنوان حلال در فرآیندهای فوق بحرانی این مشکل برطرف شده است. با توجه به این موضوع استفاده از سیالات فوق بحرانی در فرآیندهای جداسازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

برای دانلود متن کامل مقاله، بر روی دکمه زیر کلیک کنید