مقاله:‌ بررسی روش‌های مختلف خشک کردن گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita)

محسن مختاریان ۱، حسن حامدی۲، نعمت‌الله جنیدی جعفری۳، افشین آخوندزاده بستی۴

۱– باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران ، mokhtarian.mo@riau.ac.ir

۲– گروه بهداشت و ایمنی مواد غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

۳– مرکز تحقیقات بهداشت و تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج)، تهران، ایران

۴– گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده:

مقدمه: محصولات کشاورزی و بخصوص گیاهان دارویی می‌بایست بعد از برداشت مورد فرآوری‌های مختلفی از جمله جداسازی اجسام خارجی، شستشو و تمیز کردن، خشک کردن، بسته‌بندی و غیره قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین مراحل پس از برداشت گیاهان دارویی بخصوص نعناع فلفلی، فرآیند خشک کردن است.

هدف: هدف از این مطالعه طراحی یک خشک‌کن خورشیدی مجهز به کلکتور چند گذر جهت فرآیند آبزدایی از نعناع فلفلی و مقایسه نتایج آن با روش‌های سنتی خشک کردن (سایه و آفتاب) می‌باشد.

روش بررسی: در این مطالعه فرآیند خشک کردن نعناع فلفلی با روش‌های مختلف خشک‌ کردن خورشیدی (توسط خشک‌کن خورشیدی طراحی شده در این مطالعه) و نیز خشک کردن سنتی (سایه و آفتابی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت.

نتایج: مدت زمان لازم برای خشک کردن نعناع فلفلی در روش‌ خشک‌ کردن خورشیدی ۱۵۰ دقیقه به دست آمد که نسبت به روش‌های خشک‌ کردن سنتی در سایه و آفتاب حدوداً ۸۲ درصد و ۵۵ درصد کوتاه‌تر بود. همچنین نرخ آبزدایی در روش‌های آبزدایی خورشیدی، سنتی در آفتاب و سایه به ترتیب ۷۷/۲۶، ۴۸/۱۲ و ۴۸/۴ (کیلوگرم آب/کیلوگرم مواد جامد در ساعت) است. نتایج مدلسازی ریاضی نشان داد که مدل‌های میدلی و کوکوک (در روش‌های آبزدایی خورشیدی و سایه) و آغباشلو و همکاران (در روش آبزدایی آفتابی) می‌تواند با دقت بالایی منحنی‌های خشک کردن این گیاه دارویی را برازش نماید. همچنین روش‌ خشک کردن خورشیدی می‌توان اسانس ‌متشکله این گیاه را به بهترین حالت حفظ نماید. نتایج نشان داد که مهم‌ترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس نعناع فلفلی شامل: ۱،۸- سینئول، سیس- سابین هیدرات، منتون، منتوفوران، ایزو- منتون، منتول و ایزو- منتول می‌باشد.

نتیجه‌گیری: به طور کلی روش خشک کردن خورشیدی نعناع فلفلی به عنوان بهترین روش برای فرآوری پس از برداشت این گیاه دارویی پیشنهاد می‌شود.