مقاله بررسی کمی و کیفی اسانس نه جمعیت کشت‌شده Anthemis pseudocotula Boiss.

نویسندگان

فاطمه کنشلو  ۱؛ فاطمه سفیدکن۲؛ هاشم کنشلو۳؛ محمدعلی علیزاده۴

۱دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فیتوشیمی

۲استاد، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

۳استادیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

۴دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

جنس آنتمیس متعلق به تیرۀ کاسنی و ۲۳ گونۀ بومی در ایران دارد که اندام هوایی گونه‌های آن حاوی اسانس و دارای ارزش دارویی ‌می­باشند. برای بررسی ترکیب‌ها اسانس Anthemis pseudocotula  بذر نه جمعیت از مناطق مختلف گرد‌آوری و در ایستگاه تحقیقات البرز کشت شد. در مرحلۀ گلدهی از سرشاخه‌های گلدار نمونه تهیه و با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب اسانس‌ها از دستگاه فام­نگار گازی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازدۀ اسانس بین جمعیت‌ها بین ۲/۰ در زنجان تا ۰۳/۰ درصد در گلستان۱ متغیر است. ۳۲ ترکیب در هشت جمعیت شناسایی شد که در جمعیت‌ها متفاوت بودند. از مهم‌ترین ترکیب‌ها می‌توان به بتا-توجون (به ترتیب گلستان۲، گلستان۳، تهران، یزد، بوشهر و گلستان۱ برابر ۹/۶۲، ۳۶، ۱/۳۳، ۱/۲۶ ، ۴/۲۰ و ۹/۱۳ درصد)، سیس-بتا-فارنزن (به ترتیب بوشهر، جمعیت ۲۹۷۱۷، یزد، گلستان۳، زنجان، تهران و گلستان۱ برابر ۱/۳۸، ۹/۲۱، ۱۶، ۷/۱۵، ۴/۱۴، ۳/۱۳ و ۲/۱۲ درصد) و کاریوفیلن اکسید (به ترتیب یزد، گلستان۱ و ۲۹۷۱۷ برابر ۴/۲۰، ۱/۲۰ و ۷/۱۷درصد) نام برد. شماری‌ از ترکیب‌های خاص یک جمعیت بوده به‌طوری‌که ترکیب‌های میرسن، سیس-بتا-اسیمن، دی هیدرو کاروئول، میرتنول و هومولن اپوکساید در جمعیت زنجان، کامفور در گلستان، (ای-ای) آلفا- فارنزن در بوشهر و ۱, ۸ – سینئول در جمعیت‌های گلستان ۲ و زنجان دیده شد. نتایج تجزیۀ خوشه‌ای هشت جمعیت را به سه دسته تقسیم کرد. جمعیت زنجان با درصد بالای آلفا-ترپینئول و میرسن در یک دسته و دیگر جمعیت‌ها به دلیل مقادیر متفاوت بتا-توجون، سیس-بتا-فارنزن، کاریوفیلن اکساید و بتا-پینن در گروه‌های دیگری قرار گرفتند.