مقایسه محتوای آرتمیزنین و اثر ضد مالاریایی درمنه خزری (Artemisia annua L.) و درمنه جارویی (Artemisia scoparia Waldst. & Kit.)

نویسندگان
عذرا عطائی عظیمی ۱؛ بابک دلنواز هاشملویان۱؛ مهدی سلیمی۲؛ علیرضا عمان۲؛ ابوالفضل ناظمی۲؛ انوش اقدامی۳
۱- دانشیار، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
۲- کارشناس آزمایشگاه، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
۳- استادیار، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم پایه، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

چکیده
درمنه خزری (Artemisia annua L.) و درمنه جارویی (Artemisia scoparia Waldst. & Kit.) دو گیاه مهم دارویی هستند که در بسیاری از مناطق دنیا و ایران انتشار دارند. مالاریا یک بیماری واگیر در انسان و جانوران است که علت آن انگل تک‌یاخته‌ای آغازی پلاسمودیوم (Plasmodium) است. در این پژوهش ترکیب‌های ترپنوئیدی و آرتمیزنین از اندام‌های هوایی و ریشه این دو گونه درمنه استخراج شد. میزان ترپنوئیدها و آرتمیزنین به روش اسپکتروفتومتری سنجش و ترکیب‌های ترپنی با روش‌های کروماتوگرافی لایه نازک و گاز کروماتوگرافی جرمی شناسایی شدند. در نهایت اثر ضد مالاریای عصاره‌ها، با اندازه‌گیری اثر بازدارنده این عصاره‌ها بر تشکیل بتا-هماتین (همازواین) در شرایط درون شیشه، اندازه‌گیری شد. نتایج سنجش نشان داد که ظاهراً همه عصاره‌ها دارای آرتمیزنین هستند ولی کروماتوگرافی لایه نازک و جرمی نشان داد که عصاره استونیتریلی (آرتمیزنینی) درمنه خزری دارای آرتمیزنین و چندین نوع ترپنوئید و عصاره درمنه جارویی با تعداد زیادی ترپنوئید، فاقد آرتمیزنین است. بررسی خاصیت ضد مالاریایی براساس اثر بازدارنده عصاره‌ها بر تشکیل همازواین در شرایط درون شیشه، نشان داد که عصاره استونیتریلی و آبی اندام‌های هوایی و ریشه درمنه خزری و عصاره آرتمیزنینی اندام‌های هوایی درمنه جارویی اثر ضدمالاریا دارند. اثر بازدارنده عصاره استونیتریلی اندام‌های هوایی درمنه خزری دو برابر عصاره استونیتریلی اندام‌های هوایی درمنه جارویی و ریشه و عصاره آبی اندام‌های هوایی درمنه خزری بود. عصاره استونیتریلی درمنه خزری دارای آرتمیزنین بود. اثر بازدارنده باقی عصاره‌ها بر تشکیل همازواین نشان‌دهنده اثر ضدمالاریایی ترپن‌های دیگر موجود در این عصاره‌ها بود. اثر بازدارنده همه عصاره‌ها بجز عصاره آبی اندام‌های هوایی و عصاره استونیتریلی ریشه درمنه جارویی از اثر بازدارنده کلروکوئین فسفات بیشتر بود.

کلیدواژه ها: مالاریا؛ همازواین؛ ترپن؛ کلروکوئین فسفات

http://ijmapr.areeo.ac.ir/article_109325_fb81fe75986b0bafc621f119b172d93a.pdf