بررسی کمّیت و کیفیت اسانس اکسشن‌های آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) کشت شده در استان یزد

نویسندگان
عباس زارع‌زاده ۱؛ علی میرحسینی۱؛ مهدی میرزا۲؛ زیبا جم‌زاد۲؛ محمدرضا عرب زاده۳
۱مربی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
۲استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
۳کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

چکیده
آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) گیاهی دارویی، بوته‌ای و چندساله است که در برخی مناطق ایران ازجمله استان یزد به‌صورت خودرو رویش دارد. این تحقیق به‌منظور تعیین اکسشن(های) برتر آویشن کوهی کشت شده از لحاظ کمّیت و کیفیت اسانس در ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرهای ۱۹ اکسشن این گیاه جمع‌آوری شده از رویشگاه‌های طبیعی، در گلخانه کشت و نشاء‏های حاصل به مزرعه منتقل  شدند. در سال دوم سرشاخه‌های گیاه در مرحله ۵۰% گلدهی برداشت و در سایه خشک گردیدند. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب انجام و پس از تعیین بازده اسانس اجزاء تشکیل‌دهنده اسانس شناسایی شدند. تجزیه خوشه‌ای براساس بازده ترکیب عمده تشکیل‌دهنده اسانس اکسشن‌ها را در سه گروه غنی از تیمول-پاراسیمن (TK2، TK6، TK13، TK16، TK18، TK19)، کارواکرول-تیمول (TK1، TK3، TK4، TK5، TK7، TK11، TK14، TK15، TK17) و ژرانیول-لینالول (TK8، TK9، TK10، TK12) را قرار داد. براساس نتایج این بررسی، اکسشن TK7 با منشأ استان آذربایجان‌غربی با ۴۲/۳% اسانس و میزان تولید اسانس ۴/۳۶ کیلوگرم در هر هکتار و ۸/۶۳% کارواکرول و اکسشن TK14 با منشأ استان تهران با ۲/۲% اسانس و میزان تولید اسانس ۵/۳۵ کیلوگرم در هر هکتار و ۲/۴۷% کارواکرول و تیمول و اکسشن TK5 با منشأ آذربایجان‌غربی با ۴/۲% اسانس و میزان تولید ۳/۳۸ کیلوگرم در هر هکتار اسانس و ۵۷% تیمول و کارواکرول به‌عنوان اکسشن‌های برتر گونه Thymus kotschyanus معرفی شدند.

کلیدواژه ها: آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.)؛ اکسشن؛ تیمول؛ کارواکرول؛ یزد

http://ijmapr.areeo.ac.ir/article_109305_4d3665d4e2acc6cd52f7a7fee51727b6.pdf