بررسی میزان تریگونلین و شاخص‌های رشد در محیط کشت تقویت شده با ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی در گیاه شنبلیله ایرانی (Trigonella foenum-graecum L.)

نویسندگان
نگین کارگر۱؛ فروغ مرتضایی نژاد ۲
۱- دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
۲- استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده
در این پژوهش اثر سطوح مختلف کود شیمیایی و ورمی‌کمپوست بر شاخص‌های عملکرد و نیز مقدار ماده مؤثره کاهنده قند خون (تریگونلین) در گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) برای مصارف خانگی و دارویی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو تیمار و پنج تکرار در مقایسه با گروه شاهد، به‌صورت گلدانی و در فضای آزاد اجرا شد. تیمارها شامل کود شیمیایی NPK در سه سطح ۵، ۱۰ و ۱۵ گرم و کود ورمی‌کمپوست به نسبت حجمی ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد و گلدان‌های شاهد از خاک باغچه بدون هیچ تیماری بودند. شاخص‌های ارتفاع گیاه، تعداد برگ، طول برگ، وزن خشک و وزن تر اندام هوایی و مقدار تریگونلین برگ مورد اندازه‌گیری و بررسی قرار گرفت. نتایج بدست‌آمده نشان داد که افزایش سطوح ورمی‌کمپوست و کود شیمیایی تأثیر افزایشی در مورد صفات رویشی و ماده تریگونلین دارند. نتایج نشان داد که غلظت تریگونلین در تیمار ورمی‌کمپوست ۳۰% (۸/۲۶۹۸ میلی‌گرم در کیلوگرم ماده خشک)، وزن خشک اندام‌هوایی در تیمار ۱۵ گرم کود شیمیایی (۴۶/۵ گرم)، وزن تر اندام هوایی در تیمار ۱۵ گرم کود شیمیایی (۸۵/۱۹۶ گرم) و ورمی‌کمپوست ۳۰% (۶۵/۱۹۳ گرم) و طول برگ در تیمار ۱۵ گرم کود شیمیایی (۵۵/۱ سانتی‌متر) و ورمی‌کمپوست ۳۰% (۵۲/۱ سانتی‌متر) بیشتر از سایر تیمارها بود. به‌طور کلی تیمار ۱۵ گرم کود شیمیایی و ۳۰% حجمی ورمی‌کمپوست بهترین تیمارها از نظر افزایش غلظت تریگونلین و فاکتورهای رشد رویشی بودند. از این‌رو با توجه به مضرات کودهای شیمیایی و با رویکرد کشاورزی پایدار استفاده از ورمی‌کمپوست در کشت متابولیک گیاه شنبلیله توصیه می‌شود.

کلیدواژه ها: کشت ارگانیک؛ آلکالوئیدهای نیتروژن‌دار؛ عملکرد رویشی؛ کود شیمیایی نیتروژنه

http://ijmapr.areeo.ac.ir/article_108087_c147902980252fc73fb8b952cce0867d.pdf