بررسی القای پلی‌پلوئیدی در سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) از طریق تیمار بذر با کلشی‌سین

نویسندگان
سیامک ذیشان۱ ؛ رسول اصغری زکریا ۲ ؛ ناصر زارع۲
۱- گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
۲- دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده
سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) گیاهی یک‌ساله از خانواده آلاله است که دانه آن حاوی پروتئین، آلکالوئیدها، کینون‌ها، ساپونین و اسانس فرّار بوده و علیه برخی از باکتری‌ها و درمان بسیاری از بیماری‌ها بکار می‌رود. در این تحقیق القاء پلی‌پلوئیدی در گیاه سیاه‌دانه از طریق تیمار بذر با غلظت‌های ۰، ۰۲۵/۰، ۰۵/۰، ۱/۰ و ۲/۰ درصد کلشی‌سین در مدت زمان ۸، ۲۴ و ۴۸ ساعت در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار بررسی شد. تعیین درصد گیاهان تتراپلوئید از طریق بررسی صفات مورفولوژیکی و مشاهدات کروموزومی انجام شد. تجزیه واریانس داده‌های حاصل نشان داد که اثر غلظت کلشی‌سین، مدت زمان تیمار و اثر متقابل آنها بر زنده‌مانی گیاهان و درصد القاء تتراپلوئیدی معنی‌دار است. با افزایش غلظت کلشی‌سین و مدت زمان تیمار، درصد جوانه‌زنی بذرها و زنده‌مانی گیاهان حاصل به‌طور قابل ملاحظه‌‌ای کاهش یافت. کمترین تعداد گیاهان زنده مانده در غلظت ۲/۰% کلشی‌سین با زمان تیمار ۲۴ و ۴۸ ساعت مشاهده شد. بیشترین درصد گیاهان تتراپلوئید القاء شده (۹/۹%) در غلظت ۰۵/۰% کلشی‌سین با مدت زمان تیمار ۴۸ ساعت بدست آمد که تفاوت معنی‌داری با غلظت‌های ۱/۰% و ۲/۰% آن با همین زمان تیمار نداشت. البته گیاهان حاصل از تیمار با کلشی‌سین، ارتفاع بوته، فواصل میانگره، طول و عرض کپسول بیشتری نسبت به گیاهان دیپلوئید داشتند. علاوه‌بر این، آنها دارای روزنه‌های بزرگتر با تعداد کمتر در مقایسه با گیاهان دیپلوئید بودند.

کلیدواژه ها: اتوپلی‌پلوئیدی؛ کلشی‌سین؛ سیاه‌دانه (Nigella sativa L.)؛ القاء پلی‌پلوئیدی

http://ijmapr.areeo.ac.ir/article_108079_08430eb41dd645bd1fc427942f69c409.pdf